ภาวะมีบุตรยาก⠀หมายถึงการที่ไม่ประสบความสำเร็จในการตั้งครรภ์หลังจากพยายามมาแล้วไม่ต่ำกว่า 1 ปี ภาวะนี้เกิดขึ้นได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง สำหรับผู้หญิงจะถือว่ามีภาวะมีลูกยากก็ต่อเมื่อพยายามตั้งครรภ์และไม่มีการคุมกำเนิดมาเป็นเวลา 1 ปีแล้วแต่ยังไม่สำเร็จ โดยเฉพาะผู้หญิงที่อายุมากกว่า 35 ปี เพราะยิ่งอายุมากขึ้น โอกาสตั้งครรภ์สำเร็จก็ยิ่งน้อยลงตามไปด้วย
สาเหตุของภาวะมีลูกยากในฝ่ายหญิง

• มีความผิดปกติของฮอร์โมนทำให้มีปัญหาเกี่ยวกับการตกไข่ เช่น ภาวะถุงน้ำหลายใบในรังไข่ โรคไทรอยด์ และภาวะรังไข่หยุดทำงานก่อนอายุ 40 ปี เป็นต้น
• มีแผลจากการผ่าตัดที่ส่งผลให้ท่อนำไข่เสียหาย
• มีความผิดปกติของมูกตกไข่ 
• มีพังผืดหรือเนื้องอกในมดลูก 
• ท่อรังไข่อุดตัน
• ผนังมดลูกเจริญไม่เต็มที่
• เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
• อุ้งเชิงกรานอักเสบ
• เคยทำหมันมาก่อน
• ใช้ยาบางชนิด เช่น ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ ยาต้านอาการทางจิต สไปโรโนแลคโตน รวมถึงยาเสพติดอย่างกัญชาและโคเคน
  ปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะมีลูกยาก
• ผู้หญิงอายุ 30 ปีขึ้นไป คุณภาพและปริมาณไข่ที่ผลิตออกมาเริ่มมีจำนวนน้อยลง
• การสูบบุหรี่และการดื่มเครื่องดื่มมึนเมา 
• น้ำหนักตัวที่มากเกินไป 
• ออกกำลังกายไม่เพียงพอ 
  ข้อควรรู้สำหรับการตรวจภาวะมีลูกยากในผู้หญิง
  การตรวจในฝ่ายหญิงจะมีขั้นตอนและวิธีตรวจที่ซับซ้อนกว่าฝ่ายชาย เช่น
• ตรวจภายใน
• ตรวจเลือดวัดระดับฮอร์โมน
• อัลตราซาวด์ทางช่องคลอดเพื่อดูมดลูกและรังไข่
• ฉีดสีเข้าโพรงมดลูกพร้อมกับส่องกล้องดูโพรงมดลูกและท่อนำไข่
• ส่องกล้องดูโพรงมดลูกและอุ้งเชิงกราน
  อย่างไรก็ตาม แพทย์จะเลือกการตรวจที่เหมาะสมซึ่งไม่จำเป็นต้องตรวจทุกวิธีที่กล่าวมา หากผลตรวจออกมาผิดปกติ แพทย์จะพิจารณาการตรวจที่จำเป็นในแต่ละกรณี