Post COVID-19 Syndrome อาการหลังหายป่วยโควิดที่ต้องรู้จัก

HDmall สรุปให้

ขยาย

ปิด

กลุ่มอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด (Post COVID-19 Syndrome) ด้วย หมายถึง อาการป่วยโควิดที่ส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ทำให้ประสิทธิภาพการทำงานของอวัยวะนั้นลดลง จนเจ้าตัวเริ่มสัมผัสได้ว่า ร่างกายของตนเองไม่เหมือนก่อนป่วย
หลังหายป่วยโควิด ผู้ป่วยราว 80% มักมีอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด หรือไม่ก็อาการลองโควิด ตามมา อาการที่พบบ่อยได้แก่ เหนื่อยล้าอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ หายใจติดขัด หายใจลำบาก หัวใจเต้นผิดจังหวะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดตามข้อกระดูก ผมร่วง
ผู้เสี่ยงมีอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดได้แก่ กลุ่มเสี่ยงที่จะมีอาการเจ็บป่วยรุนแรง หากติดเชื้อโควิด เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ผู้ป่วยโรคมะเร็ง ผู้สูบบุหรี่เป็นประจำ ผู้มีโรคอ้วน ผู้ที่ทำงาน หรือใช้ชีวิตสัมผัสกับมลภาวะทางอากาศ สารเคมี เป็นเวลานาน
กลุ่มอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด (Post COVID-19 Syndrome) และภาวะลองโควิด เป็นเรื่องที่ต้องเฝ้าระวัง พยายามรักษา บรรเทาอาการไม่ให้รุนแรง ส่วนอวัยวะใดที่ทำลายของโรค แม้จะไม่มีโอกาสทำงานได้ดีดังเดิม ก็ต้องพยายามฟื้นฟูอวัยวะนั้นให้สามารถทำงานได้เต็มประสิทธิภาพเท่าที่มี ทั้งนี้เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด
เปรียบเทียบราคาล่าสุดและแพ็กเกจตรวจหาเชื้อโควิด-19 หรือแอดไลน์ @hdcoth

กว่าจะหายป่วยโควิด-19 สำหรับบางคนไม่ใช่เรื่องง่ายๆ แต่หลังจากหายป่วยโควิด-19 บางครั้งกลับเป็นเรื่องยากยิ่งกว่าที่จะรับมือกับอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด ซ้ำร้ายบางคนยังรู้สึกว่า “ร่างกายของตนเองไม่เหมือนเดิม”

อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดคืออะไร ใครเสี่ยงบ้าง มีอาการอย่างไรบ้าง ต้องรับมืออย่างไร HDmal.co.th จะพาไปดู

อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด คืออะไร?

หลายคนอาจจะเคยได้ยินคำว่า “ภาวะลองโควิด (Long COVID)” ซึ่งหมายถึง ผลข้างเคียงระยะยาวที่เกิดขึ้นในบางคนหลังหายป่วยจากโรคโควิด-19 แต่บางคนอาจไม่มีอาการนี้เลยก็ได้

นอกจากภาวะลองโควิดแล้วยังมีกลุ่มอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด (Post COVID-19 Syndrome) ด้วย หมายถึง อาการป่วยโควิดที่ส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ทำให้ประสิทธิภาพการทำงานของอวัยวะนั้นลดลง จนเจ้าตัวเริ่มสัมผัสได้ว่า ร่างกายของตนเองไม่เหมือนก่อนป่วย

อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด มีอะไรบ้าง?

ทั้งนี้จากการศึกษาของทีมวิจัย ประเทศสหรัฐอเมริกา พบว่า หลังหายป่วยโควิด ผู้ป่วยราว 80% มักมีอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด หรือไม่ก็อาการลองโควิด ตามมา

อาการที่พบบ่อย ได้แก่

เหนื่อยล้าอ่อนเพลีย
ปวดศีรษะ
หายใจติดขัด หายใจลำบาก
หายใจถี่
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ปวดกล้ามเนื้อ ปวดตามข้อกระดูก
ไอ
การรับรู้กลิ่น และการรับรสเปลี่ยนไป
ผมร่วง
สมาธิสั้น

อาการเหล่านี้อาจพบได้อย่างน้อยคนละ 1 อาการ หรืออาจมากกว่านั้น หรืออาจไม่พบเลยก็ได้ ส่วนความรุนแรงของอาการ มีตั้งแต่อาการไม่รุนแรงสามารถหายเองได้ภายในไม่กี่วัน อาการรุนแรงเล็กน้อย สามารถหายเองได้ภายในไม่กี่สัปดาห์ และอาการรุนแรงปานกลาง

อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดที่จัดว่า “รุนแรง” มีอะไรบ้าง?

ดังที่เรารับรู้กันว่า เมื่อป่วยโควิดอวัยวะที่มักถูกทำลายมากที่สุดก็คือ “ปอด” หากได้รับเชื้อโควิดปริมาณมาก โดยเชื้อจะลงไปอยู่ในถุงลมของปอดทำให้ปอดอักเสบ (COVID-19 pneumonia)

เนื่องจากเชื้อไวรัสที่อยู่บริเวณถุงลมจะอุดกั้นการแลกเปลี่ยนออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ รวมทั้งการลำเลียงออกซิเจนของปอด ทำให้ปอดแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนได้น้อยลง การลำเลียงออกซิเจนของปอดก็ลดลงตามไปด้วย ร่างกายจึงได้รับออกซิเจนน้อยลง

นอกจากนี้อาการปอดอักเสบยังมีสาเหตุจากการที่ภูมิคุ้มกันในร่างกายต่อต้านเชื้อไวรัส และต่อต้านปฏิกิริยาผิดปกติต่างๆ ส่งผลให้เนื้อปอดถูกทำลายและมีการอักเสบมากขึ้น

เมื่อหายป่วยโควิด เนื้อปอดที่ถูกทำลายจะเกิดแผลเป็น หรือพังผืด ทำให้ปอดทำงานได้ไม่เต็มที่เท่าเดิม ผลกระทบที่ตามมาคือ

การหายใจได้ไม่เต็มปอด
ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ

อวัยวะต่อมาที่ได้รับผลกระทบได้แก่ หัวใจและหลอดเลือด ทำให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตาูงขึ้น หัวใจโต กล้ามเนื้อหัวใจตาย เหงื่อออกตอนกลางคืน ได้

ไม่เพียงเท่านั้น งานวิจัยหลายแห่งยังพบว่า อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดที่จัดว่ารุนแรงได้แก่ ภาวะสมองเสื่อม ภาวะอารมณ์ผิดปกติ มีปัญหาทางจิตเวช ย้ำคิดย้ำทำ ซึมเศร้า นอนไม่หลับ

ใครเสี่ยง มีอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดบ้าง?

ผู้เสี่ยงมีอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด ได้แก่ กลุ่มเสี่ยงที่จะมีอาการเจ็บป่วยรุนแรง หากติดเชื้อโควิด ได้แก่

ผู้สูงอายุ
ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง ไตเรื้อรัง หัวใจ
ผู้ป่วยโรคปอด ถุงลมโป่งพอง ปอดอุดกั้นเรื้อรัง หอบหืด และโรคระบบทางเดินหายใจอื่นๆ
ผู้ป่วยโรคมะเร็ง
ผู้สูบบุหรี่เป็นประจำ
ผู้มีโรคอ้วน
ผู้มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง
ผู้ที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกัน
ผู้ที่ทำงาน หรือใช้ชีวิตสัมผัสกับมลภาวะทางอากาศ สารเคมี เป็นเวลานาน

นอกจากนี้ยังพบได้บ่อยในผู้ป่วยโควิดที่มีอาการปอดอักเสบ หรือปอดติดเชื้อ ผู้ป่วยโควิดที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ

รับมือ อาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดอย่างไร?

การรับมืออาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิดที่สำคัญ จะแบ่งออกเป็น

การบรรเทาอาการ กรณีที่อาการไม่รุนแรง ทดลองบรรเทาอาการเบื้องต้นด้วยตนเองก่อน
การฟื้นฟูสมรรถภาพอวัยวะที่ประสิทธิภาพการทำงานลดลง
การรักษาและส่งเสริมสุขภาพให้แข็งแรงด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด อาหารทอด อาหารมัน ไม่นอนดึก พักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายอย่างเหมาะสมและสม่ำเสมอ

สำหรับการฟื้นฟูสมรรถภาพอวัยวะที่ประสิทธิภาพการทำงานลดลง โดยเฉพาะปอดนิยมฝึกการหายใจ ดังนี้

ฝีกหายใจเข้าลึกๆ ช้าๆ (Deep slow breathing)
ฝึกหายใจอย่างมีประสิทธิภาพ (Active cycle of breathing technique)
ฝึกการหายใจออกอย่างแรง (Huffing)

จุดมุ่งหมายของการฝึกหายใจทั้ง 3 วิธีนี้ เพื่อเพิ่มการระบายอากาศ และแลกเปลี่ยนก๊าซ ช่วยป้องกันภาวะปอดแฟบ ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของกล้ามเนื้อที่ใช้หายใจ และทำให้ใช้พลังงานในการหายใจน้อยลง และช่วยให้ผ่อนคลาย

ระหว่างฝึกการหายใจควรทำซ้ำทุก 1-2 ชั่วโมง และควรสังเกตตนเองตลอดเวลา หากมีอาการผิดปกติ เช่น หอบเหนื่อย หายใจเร็ว เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ใจสั่น ตาพร่ามัว เหงื่อออกมาก

แนะนำให้ควรหยุดฝึกหายใจทันที หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 10-20 นาที ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

กลุ่มอาการที่หลงเหลือหลังหายป่วยโควิด (Post COVID-19 Syndrome) และภาวะลองโควิด เป็นเรื่องที่ต้องเฝ้าระวัง พยายามรักษา บรรเทาอาการไม่ให้รุนแรง

ส่วนอวัยวะใดที่ทำลายของโรค แม้จะไม่มีโอกาสทำงานได้ดีดังเดิม ก็ต้องพยายามฟื้นฟูอวัยวะนั้นให้สามารถทำงานได้เต็มประสิทธิภาพเท่าที่มี ทั้งนี้เพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด

อย่างไรก็ตาม วิธีที่ดีที่สุดคือ การป้องกันไม่ให้ติดเชื้อโควิด-19 ตั้งแต่แรก

หากสนใจเข้ารับการตรวจหาเชื้อโควิด-19 สามารถ เปรียบเทียบราคาล่าสุดและแพ็กเกจตรวจหาเชื้อโควิด-19 ได้ที่นี่เลย หรือติดตามข่าวสารวัคซีนโควิดในไทยที่ไลน์ @hdcoth มีแอดมินใจดีคอยให้บริการข้อมูล สั่งซื้อแพ็กเกจ และจองคิวนัดหมายทุกวัน ตั้งแต่เวลา 9 โมงเช้าถึงตีหนึ่ง! แอดเลยไม่ต้องรอ

รวมบทความที่เกี่ยวข้องกับวัคซีนโควิด

ที่มาของข้อมูล

อ.นพ.ธิติวัฒน์ ศรีประสาธน์, โควิด-19 ทำลายปอดแม้ไม่มีอาการ (https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/โควิด-19-ทำลายปอดแม้ไม่มี/), 27 กันยายน 2564.

CDC, Post-COVID Conditions (https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/long-term-effects/index.html), 28 September 2021.

Max Augustin, MD, Philipp Schommers, M.D. PhD, Melanie Stecher, Ph.D and others, Post-COVID syndrome in non-hospitalised patients with COVID-19: a longitudinal prospective cohort study (https://www.thelancet.com/journals/lanepe/article/PIIS2666-7762(21)00099-5/fulltext), 28 September 2021.

Panagis Galiatsatos, M.D., COVID-19 Lung Damage (https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/what-coronavirus-does-to-the-lungs), 28 September 2021.

Jill Seladi-Schulman, PhD, What to Know About COVID-19 and Pneumonia (https://www.healthline.com/health/coronavirus-pneumonia), 28 September 2021.

WebMD, Coronavirus and Pneumonia (https://www.webmd.com/lung/covid-and-pneumonia#2), 28 September 2021.