ฟันคุด⠀คือฟันที่ไม่สามารถโผล่พ้นเหงือกออกมาเรียงตัวกับฟันซี่อื่นได้ตามปกติ หรือโผล่ขึ้นมาได้เพียงบางส่วน เนื่องจากไม่มีที่พอหรือมีสิ่งที่ขัดขวางการขึ้นของฟันซี่นั้น เช่น เหงือกที่หนา กระดูก ฟันบางซี่ หรือ ทิศทางการขึ้นของฟันที่ผิดปกติ เป็นต้น 
ฟันซี่ที่มักพบว่าเป็นฟันคุดคือ ฟันกรามแท้ซี่ที่สามล่าง (lower third molar) ซึ่งโดยปกติแล้วจะโผล่พ้นเหงือกออกมาในช่วงอายุ 17–21 ปี นอกจากนี้ยังอาจพบฟันคุดได้ในฟันกรามซี่สุดท้าย ฟันกรามน้อย และฟันเขี้ยว 
ฟันคุดมี 2 ลักษณะคือ ฟันคุดที่ขึ้นในแนวตรง และฟันคุดที่ขึ้นในแนวนอน ซึ่งหากรูปแบบของฟันคุดมีการล้มเอียงตัดกับฟันซี่ติดกัน จะไม่สามารถถอนออกได้ด้วยวิธีธรรมดา เเต่ต้องอาศัยการผ่าตัดออกเท่านั้น

สาเหตุของฟันคุด
ส่วนใหญ่เกิดจากขนาดของขากรรไกรไม่สัมพันธ์กับขนาดของฟัน เช่น ขนาดขากรรไกรเล็กแต่ขนาดของฟันโต ฟันจึงไม่สามารถโผล่ขึ้นมาได้จนกลายเป็นฟันคุด แต่ไม่จำเป็นว่าจะเกิดกับทุกคน

ทำไมต้องผ่าฟันคุด?

• ป้องกันและรักษาอาการปวด เพราะฟันคุดมีแรงผลักที่จะกดเส้นประสาทของขากรรไกร ทำให้เกิดอาการปวดรุนแรง
• ป้องกันการเกิดฟันซ้อนเก การละลายตัวของกระดูกจากแรงดันของฟันคุด
• ป้องกันฟันผุบริเวณซอกฟันกรามซี่ข้างเคียงที่ทำความสะอาดได้ยาก 
• ป้องกันเหงือกอักเสบจากเศษอาหารที่ค้างอยู่ใต้เหงือกที่คลุมฟัน หากทิ้งไว้อาการอักเสบอาจลุกลามไปยังส่วนอื่นของร่างกาย
• ฟันคุดทำให้ติดเชื้อจนขากรรไกรบวม อาจถึงขั้นทำให้หายใจไม่ออกได้
• ป้องกันการเกิดถุงน้ำหรือเนื้องอกจากการขยายตัวของเนื้อเยื่อรอบฟันคุด ที่จะทำลายฟันซี่ข้างเคียงและกระดูกในบริเวณนั้น

ขั้นตอนการผ่าฟันคุด

• ทันตแพทย์ตรวจช่องปากและดูลักษณะการขึ้นของฟันคุดเพื่อพิจารณาว่าต้องรักษาด้วยการถอนหรือผ่า โดยใช้ภาพถ่ายเอกซเรย์ประกอบ เพื่อตรวจสภาพฟัน รากฟัน และกระดูกรองรับฟัน
• สอบถามประวัติด้านสุขภาพที่อาจส่งผลหลังการผ่าตัดหรือถอนฟัน เช่น การหยุดไหลของเลือด อาการแพ้ยา เป็นต้น
• ทันตแพทย์ฉีดยาชาบริเวณที่จะผ่าตัด ก่อนจะผ่าตัดเปิดเหงือกเพื่อถอนฟันคุดออกมา
• ทันตแพทย์เย็บปิดปากแผล และให้คำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลรักษาหลังถอนฟัน