ฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบเอและบี (3 เข็ม) สำหรับผู้ที่อายุ 15 ปีขึ้นไป

โรคตับอักเสบเอ (HAV หรือ Hepatitis A Virus)⠀เป็นโรคที่มีการอักเสบของตับ เกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิดเอ อาจทำให้เกิดตับแข็ง ตับวาย และกลายเป็นโรคมะเร็งตับได้
ไวรัสตับอักเสบเอ สามารถติดต่อได้หลายทาง เช่น การให้เลือด การมีเพศสัมพันธ์ การคลอดบุตร การสัมผัสน้ำลาย การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน การปนเปื้อนของอุจาระและอาหาร เป็นต้น

อาการของโรคไวรัสตับอักเสบเอ

• มีไข้
• รู้สึกไม่สบายตัว
• อ่อนเพลีย
• เบื่ออาหาร
• คลื่นไส้อาเจียน
• แน่นบริเวณชายโครงขวา
• มีอาการท้องร่วง
• มีอาการดีซ่าน (ปัสสาวะสีเข้ม มีอุจจาระสีซีด ดวงตาขาว และมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง)

อาการเหล่านี้มักหายได้ภายใน 2 เดือน (ในบางรายอาจใช้เวลา 6 เดือน) อาการในผู้ใหญ่จะแรงกว่าในเด็ก ยิ่งอายุมากอาการจะรุนแรงมากขึ้นตามลำดับและอาจเกิดอาการตับวายได้ แต่ก็พบได้น้อยมาก

โรคตับอักเสบบี (Hepatitis B)⠀เป็นโรคที่มีการอักเสบของตับ เกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิดบี ที่อาจทำให้เกิดอาการป่วยเล็กน้อยหลายสัปดาห์ หรือเป็นเรื้อรังทำให้เกิดอาการรุนแรงเกิดผลเสียในระยะยาวได้

อาการหลังจากติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิดบี
หลังจากได้รับเชื้อ เชื้อจะฟักตัว 2-3 เดือน แล้วจึงแสดงอาการคล้ายเป็นหวัด คลื่นไส้ อาเจียน มีไข้ อ่อนเพลีย ปัสสาวะเข้ม ตาเหลือง ปวดกล้ามเนื้อ ข้อ และปวดใต้ชายโครงขวาจากภาวะตับโตร่วมด้วย ซึ่งร่างกายจะค่อยๆ กำจัดเชื้อออกไป พร้อมกับสร้างภูมิคุ้มกัน อาการจึงค่อยๆ ดีขึ้นภายในเวลา 2-3 สัปดาห์
แต่หากไม่สามารถกำจัดเชื้อออกจากร่างกายได้ จะเกิดการติดเชื้อเรื้อรัง ซึ่งบางรายเกิดการอักเสบของตับร่วมด้วย ทำให้เซลล์ตับตายกลายเป็นพังผืดจนเกิดตับแข็ง หรืออาจกลายเป็นมะเร็งตับได้

ไวรัสตับอักเสบบี ติดต่อได้อย่างไร?
ไวรัสตับอักเสบชนิดบี สามารถติดต่อได้จากหลายทาง ดังต่อไปนี้

• ถ่ายทอดจากมารดาที่ติดเชื้อสู่ทารก ปัจจุบันพบน้อยเนื่องจากมีการฉีดวัคซีนให้ทารกหลังจากคลอด ซึ่งป้องกันได้เกือบ 100%
• ผ่านทางเพศสัมพันธ์ โดยไม่ได้ป้องกัน
• ผ่านเลือด หรือสัมผัสถูกบาดแผล
• ผ่านการใช้เข็มฉีดยาร่วมกับบุคคลอื่น
• ผ่านการสัก เจาะหู หรือฝังเข็ม ด้วยอุปกรณ์ที่ไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้ออย่างเหมาะสม

วัคซีนไวรัสตับอักเสบ บี (Hepatitis B Vaccine หรือ HB)
วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบชนิดบี เป็นวัคซีนที่ปลอดภัยและได้ผลดีในการป้องกันการติดเชื้อ แนะนำให้ฉีดในทารกแรกเกิด และเด็กจนถึงอายุ 18 ปี นอกจากนี้ยังแนะนำให้ฉีดในผู้ใหญ่ที่เป็นโรคเรื้อรัง และผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี

ฉีดวัคซีนอย่างไร?
ฉีดเข้ากล้ามที่ต้นแขน โดยฉีดทั้งหมด 3 เข็ม เข็มที่ 2 และ 3 ฉีดหลังจากเข็มแรก 1 และ 6 เดือน ตามลำดับ

หลังจากฉีดวัคซีน ต้องเจาะเลือดดูภูมิต้านทานหรือไม่?
หลังจากฉีดวัคซีนครบ 3 เข็ม มักจะมีภูมิต้านทานประมาณ 95% จึงไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดเพื่อดูว่ามีภูมิต้านทานหรือไม่ ยกเว้นในคนที่มีความเสี่ยงสูง ควรตรวจดูภูมิต้านทาน 1-2 เดือน หลังจากฉีดเข็มที่สาม

การฉีดวัคซีน มีผลป้องกันตลอดชีวิตหรือไม่?
ในคนส่วนใหญ่จะมีภูมิต้านทานตลอดชีวิต อย่างไรก็ตามโดยทั่วไปภูมิต้านทานที่เกิดขึ้นหลังจากฉีดวัคซีนครบจะค่อยๆ ลดลงตามระยะเวลา ซึ่งแม้ภูมิจะลดลงจนตรวจไม่พบ ร่างกายก็สามารถสร้างภูมิต้านทานขึ้นอย่างรวดเร็วหากได้รับเชื้อ

ต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นหรือไม่?
ไม่มีความจำเป็นต้องฉีดกระตุ้นอีก แม้ภูมิจะค่อยๆ ลดลงหลังจากฉีดวัคซีนครบ 3 เข็ม ยกเว้นในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือด ผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง เป็นต้น