ยา Glucomannan - ข้อมูล ข้อบ่งใช้ ผลข้างเคียง

ข้อมูลภาพรวมของกลูโคแมนแนน

กลูโคแมนแนน (Glucomannan) คือ ใยอาหาร (dietary fiber) ชนิดหนึ่งที่มักผลิตมาจากรากหัวบุก มีการนำผง, แคปซูล, และยาเม็ดกลูโคแมนแนนไปใช้เป็นยารักษาภาวะต่าง ๆ 

เมื่อรับประทานกลูโคแมนแนนสามารถบรรเทาอาการท้องผูก, ควบคุมน้ำหนักตัว, ลดปริมาณน้ำตาลสูงในเลือดในผู้ป่วยเบาหวาน, ลดไขมันสูงในเลือด, ลดภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน (hyperthyroidism), ความดันโลหิตสูง, และภาวะของกระเพาะอาหารที่เรียกว่าภาวะอาหารผ่านกระเพาะสู่ลำไส้เร็ว (dumping syndrome) และโรคประสาทกระเพาะอาหาร (functional gastrointestinal disorder)

ในอาหารกลูโคแมนแนนถูกใช้เป็นตัวสร้างความข้นหรือทำให้อาหารเกาะตัวกันเป็นเจล 

กลูโคแมนแนนออกฤทธิ์อย่างไร?

กลูโคแมนแนนอาจออกฤทธิ์ภายในกระเพาะและลำไส้ด้วยการดูดซับน้ำเพื่อยึดเกาะใยอาหารซึ่งจะช่วยรักษาภาวะท้องผูก อีกทั้งยังช่วยชะลอการดูดซับน้ำตาลและไขมันในลำไส้ ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวาน และลดระดับไขมันลง

การใช้และประสิทธิภาพของกลูโคแมนแนน

ภาวะที่อาจใช้กลูโคแมนแนนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• ท้องผูก (Constipation) การรับประทานกลูโคแมนแนนสามารถบรรเทาอาการท้องผูกในผู้ใหญ่ได้ อีกทั้งยังช่วยลดอาการท้องผูกในเด็กได้แม้ผลลัพธ์ที่รายงานมายังคงไม่สอดคล้องกันอยู่ก็ตาม
• เบาหวาน (Diabetes) การทานกลูโคมแมนแนนอาจช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด และความดันโลหิตของผู้ป่วยเบาหวานได้

• ไขมันในเลือด การทานกลูโคแมนแนนอาจช่วยปรับระดับไขมันของผู้ที่มีปัญหาไขมันในเลือดสูงได้

ภาวะที่ยังคงขาดหลักฐานว่าใช้กลูโคแมนแนนรักษาได้หรือไม่

• ภาวะอาหารผ่านกระเพาะสู่ลำไส้เร็ว (dumping syndrome) โรคอาหารผ่านกระเพาะสู่ลำไส้เร็วเกิดขึ้นเมื่ออาหารเคลื่อนตัวจากกระเพาะอาหารไปยังลำไส้เร็วเกินไป ซึ่งจะทำให้ร่างกายต้องปล่อยอินซูลินออกมาปริมาณมากจนส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดต่ำลง บางงานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการรับประทานกลูโคแมนแนนอาจช่วยป้องกันไม่ให้ระดับน้ำตาลในเลือดตกลงต่ำเกินไปหลังการรับประทานอาหาร อย่างไรก็ตามก็ไม่ใช่ว่างานวิจัยทุกชิ้นจะเห็นด้วยกับข้อมูลดังกล่าว
• โรคประสาทกระเพาะอาหาร (functional gastrointestinal disorder) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการทานกลูโคแมนแนนไม่อาจช่วยบรรเทาอาการปวดท้อง, ปวดบิด, หรือท้องอืดในเด็กที่ป่วยเป็นโรคนี้ได้
• ความดันโลหิตสูง งานวิจัยแสดงให้เห็นว่ากลูโคแมนแนนอาจช่วยปรับระดับความดันโลหิตของผู้ที่มีปัญหาความดันสูงได้
• ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกิน (hyperthyroidism) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่ากลูโคแมนแนนร่วมกับ methimazole และ propranolol สามารถลดระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในผู้ที่มีฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไปได้
• ภาวะอ้วน (Obesity) งานวิจัยบางชิ้นพบว่าการทานกลูโคแมนแนนจะช่วยในเรื่องการควบคุมน้ำหนักของผู้ใหญ่และเด็กที่มีน้ำหนักเกินหรือภาวะอ้วนได้ แต่ก็ไม่ใช่ว่างานวิจัยทุกชิ้นจะเห็นด้วยกับข้อมูลนี้
• ภาวะสุขภาพอื่น ๆ

จำเป็นต้องศึกษาวิจัยห้มากขึ้นเพื่อให้ข้อมูลด้านประสิทธิผลของกลูโคแมนแนนเพิ่มเติม

ผลข้างเคียงและความปลอดภัยของกลูโคแมนแนน

ผงหรือแป้งกลูโคแมนแนนจัดว่าค่อนข้างปลอดภัยเมื่อบริโภคเป็นอาหาร โดยผู้ใหญ่และเด็กส่วนมากก็สามารถบริโภคผงหรือยากลูโคแมนแนนที่ใช้ทางการแพทย์ได้อย่างปลอดภัยเมื่อใช้ใน อย่างไรก็ตามยาเม็ดที่ประกอบด้วยกลูโคแมนแนนนั้นจัดว่าอาจจะไม่ปลอดภัยสำหรับผู้ใหญ่และค่อนข้างไม่ปลอดภัยสำหรับเด็กเนื่องจากว่าอาจทำให้เกิดการอุดตันของลำคอหรือลำไส้ได้

คำเตือนและข้อควรระวังเป็นพิเศษ:

สตรีมีครรภ์และแม่ที่ต้องให้นมบุตร: ณ ขณะนี้ยังคงขาดแคลนข้อมูลที่น่าเชื่อถือเกี่ยวกับความปลอดภัยจากการใช้กลูโคแมนแนน ในกลุ่มผู้หญิงที่ต้องให้นมบุตรกับผู้มีครรภ์ ดังนั้นคนในกลุ่มดังกล่าวควรเลี่ยงใช้กลูโคแมนแนนเพื่อความปลอดภัย

เบาหวาน: กลูโคแมนแนนอาจรบกวนการควบคุมน้ำตาลของร่างกาย ดังนั้นเมื่อคุณทานกลูโคแมนแนนควรเฝ้าระวังระดับน้ำตาลในเลือดอย่างใกล้ชิด โดยเพาะในผู้ป่วยเบาหวานที่กินยาหรือฉีดยาคุมระดับน้ำตาลในเลือด

การใช้กลูโคแมนแนนร่วมกับยาชนิดอื่น

ใช้กลูโคแมนแนนร่วมกับยาเหล่านี้ด้วยความระมัดระวัง

• ยาสำหรับเบาหวาน (Antidiabetes drugs) กับกลูโคแมนแนน

กลูโคแมนแนนสามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานประเภท 2 ได้ ส่วนยาเบาหวานมีไว้เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดเช่นกัน ดังนั้นการทานกลูโคแมนแนนร่วมกับยาเบาหวานอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดของคุณตกลงต่ำเกินไป จึงควรเฝ้าระวังระดับน้ำตาลในเลือดของคุณอย่างใกล้ชิด และอาจต้องมีการปรับปริมาณยาเบาหวานตามความจำเป็น ตัวอย่างยาที่ใช้สำหรับเบาหวานมี glimepiride (Amaryl), glyburide (DiaBeta, Glynase PresTab, Micronase), insulin, pioglitazone (Actos), rosiglitazone (Avandia), chlorpropamide (Diabinese), glipizide (Glucotrol), tolbutamide (Orinase), และอื่น ๆ

• ยารับประทานทางปาก (Oral drugs) กับกลูโคแมนแนน

กลูโคแมนแนนจะดูดซับสารที่อยู่ในกระเพาะและลำไส้ การทานกลูโคแมนแนนร่วมกับยาที่ใช้รับประทานจึงอาจทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง เพื่อป้องกันการตีกันเช่นนี้จึงควรทานกลูโคแมนแนนหลังทานยาอย่างน้อยหนึ่งชั่วโมง

ปริมาณยาที่ใช้

ปริมาณหรือขนาดยาที่ใช้ดังต่อไปนี้ได้ถูกศึกษาจากงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์

ผู้ใหญ่

รับประทาน:

• สำหรับอาการท้องผูก: ปริมาณของกลูโคแมนแนนที่ใช้กับอาการนี้มักจะอยู่ที่ระยะ 2-4.5 กรัมต่อวัน โดยสามารถแบ่งโดสเป็นหลายครั้งได้
• สำหรับภาวะคอเลสเตอรอลสูง: มีข้อกำหนดปริมาณกลูโคแมนแนนมากมายและหลายรูปแบบภายในระยะสั้น (มากถึง 12 สัปดาห์) เช่นการทานบิสกิตที่ประกอบด้วยกลูโคแมนแนน 0.5-0.7 กรัมต่อ 100 kcal, อาหารเสริมกลูโคแมนแนนที่ 2.4-3.9 กรัมต่อวัน, ทานอาหารอัดแท่งที่มีกลูโคแมนแนน 3.33 กรัมสามครั้งต่อวัน, หรือรับประทานอาหารที่ประกอบด้วยกลูโคแมนแนน 5-10 กรัมต่อวัน
• สำหรับเบาหวานประเภท 2: ปริมาณกลูโคแมนแนนที่ใช้ประมาณ 3-4 กรัมต่อวันนานถึง 8 สัปดาห์ รับประทานบิสกิตที่ประกอบด้วยกลูโคแมนแนน 0.5-0.7 กรัมต่อ 100 kcal นาน 3 สัปดาห์ อาหารเสริมกลูโคแมนแนนพร้อมอาหาร 2.5-7.5 กรัม

เด็ก

รับประทาน:

• สำหรับอาการท้องผูก: กลูโคแมนแนน 100 mg/kg หนึ่งหรือสองครั้งต่อวัน (สูงสุด 5 กรัมต่อวัน) นาน 12 สัปดาห์
• สำหรับภาวะคอเลสเตอรอลสูง: ปริมาณกลูโคแมนแนน 1 กรัมสองครั้งต่อวันนาน 8 สัปดาห์สำหรับเด็กอายุ 6 ปีลงไป และสำหรับอายุมากกว่า 6 ปีที่ 1.5 กรัมสองครั้งต่อวันนาน 8 สัปดาห์