ยา Cromolyn Sodium - ข้อมูล ข้อบ่งใช้ ผลข้างเคียง

Cromolyn Sodium เป็นรูปเกลือโซเดียมของยา Cromoglicic acid จัดเป็นยาในกลุ่มยารักษาอาการแพ้ในกลุ่ม mast cell stabilizer (กลุ่มที่มีกลไกยับยั้งการหลั่งสารเคมีของระบบภูมิคุ้มกัน) ตามกลไกของยา โดยกลไกการออกฤทธิ์ของยา คือ มีฤทธิ์ยับยั้งไม่ให้เกิดการปลดปล่อยสารเคมีในแกรนูล (ถุงสำหรับเก็บสาร) มาสต์เซลล์ (mast cell) (mast cell เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง) สารเคมีในแกรนูล ได้แก่ ฮีสตามีน (histamine) ซึ่งเป็นสารเหนี่ยวนำให้เกิดอาการแพ้ นอกจากนี้ยายังมีฤทธิ์กดการปลดปล่อยของลิวโคไตรอีนส์ (Leukotrienes) ซึ่งเป็นเป็นสารสื่อกลางการอักเสบชนิดหนึ่งที่ถูกสร้างจากเม็ดเลือดขาว เช่น mast cell อีกด้วย

Cromolyn sodium จัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย ตามการจำแนกโดยคณะกรรมการอาหารและยา มีจำหน่ายเฉพาะร้านยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งควบคุมการขายยา ต้องมีการจัดทำบัญชียาอันตราย และสำหรับบุคคลทั่วไป เภสัชกรสามารถจำหน่ายยาและให้คำแนะนำในการใช้ยาได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้ใบสั่งของผู้ประกอบวิชาชีพฯ รูปแบบยาที่มีวางจำหน่าย ได้แก่

• รูปแบบสูดพ่น (inhaler) ขนาด 5 มิลลิกรัม ต่อการพ่น 1 ครั้ง
• รูปแบบสเปรย์พ่นจมูก ความเข้มข้น 2 และ 4 %
• รูปแบบยาหยอดตา ความเข้มข้น 2 และ 4 % w/v
• รูปแบบยารับประทานชนิดเข้มข้น ความเข้มข้น 100 มิลลิกรัมต่อ 5 มิลลิลิตร

ข้อบ่งใช้ของยา Cromolyn sodium

โรคที่เป็นข้อบ่งใช้ของยานี้ ได้แก่

• ป้องกันหืดกำเริบ
• โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
• โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้
• ภาวะ Mastocytosis (เป็นภาวะที่มี mast cell อยู่ในร่างกายมากเกินไป อาการแสดงเบื้อนต้น คือเกิดจุดสีแดงบริเวณผิวหนัง อาจลุกลามเป็นลมพิษร่วมกับมีอาการคันได้ อาการอื่นๆ ได้แก่ หายใจลำบาก บวม คัน ความดันโลหิตต่ำ ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน)

ขนาดและวิธีการใช้ยา Cromolyn sodium

Cromolyn sodium มีขนาดและวิธีการใช้ตามข้อบ่งใช้ ดังนี้

• ป้องกันหืดกำเริบ
  • ยาพ่นรูปแบบ inhaler ขนาด 5 มิลลิกรัมต่อการพ่น 1 ครั้ง
    • ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น พ่นยา 2 ครั้งต่อการพ่น 1 เวลา วันละสี่เวลา หากสามารถควบคุมอาการได้อาจลดขนาดการใช้ยาเหลือ พ่นยา 1 ครั้งต่อการพ่น 1 เวลา วันละสี่เวลา อย่างไรก็ตามสามารถเพิ่มขนาดยาเป็น พ่นยา 2 ครั้งต่อการพ่น 1 เวลา วันละ 6-8 เวลา ในรายที่มีอาการรุนแรง
    • หากมีทำกิจกรรมการออกกำลังกาย อาจมีการใช้ยาเพิ่มจากขนาดยาปกติที่ใช้อยู่ โดยให้พ่นยาเพิ่มเติมก่อนออกกำลังกาย
• โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
  • ยารูปแบบสเปรย์พ่นจมูก ความเข้มข้น 2 % และ 4 %
    • ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ พ่น 1 ครั้งลงในจมูกแต่ละข้าง วันละสี่ครั้ง
• โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้
  • ยารูปแบบยาหยอดตา ความเข้มข้น 2 % และ 4 %
    • ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ หยด 1-2 หยดลงในตาแต่ละข้าง วันละสี่ครั้ง
• ภาวะ Mastocytosis
  • ยารูปแบบรับประทาน
    • ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 200 มิลลิกรัม วันละสี่ครั้ง อาจเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่าหากการตอบสนองยังไม่เป็นที่น่าพอใจภายใน 2-3 สัปดาห์ ขนาดยาสูงสุดคือ 40 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัวเป็นกิโลกรัมต่อวัน
    • ขนาดการใช้ยาในเด็ก ขนาด 100 มิลลิกรัม วันละสี่ครั้ง อาจเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่าหากการตอบสนองยังไม่เป็นที่น่าพอใจภายใน 2-3 สัปดาห์

ข้อควรระวังและผลข้างเคียงของการใช้ Cromolyn sodium

• ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่แพ้ยา Cromolyn Sodium หรือ Cromoglicic acid
• ยานี้ไม่ได้มีข้อบ่งใช้สำหรับภาวะหลอดลมหดเกร็งเฉียบพลัน
• ควรระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• ควรระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยตับ ไตบกพร่อง
• ควรระวังการใช้ยานี้ในสตรีให้นมบุตร

ผลข้างเคียงของการใช้ Cromolyn sodium 

• ผลข้างเคียงของยาในรูปแบบยาพ่น ได้แก่ ระคายเคืองลำคอ อาการไอ หลอดลมหดเกร็งชั่วคราว ปวดศีรษะ โพรงจมูกอักเสบ ผลข้างเคียงที่พบได้น้อยมาก ได้แก่ อาการแพ้ยา ผลข้างเคียงที่รุนแรงคือ อาการหลอดลมหดเกร็งทันทีหลังใช้ยา ซึ่งเกิดขึ้นได้จากการแพ้สารอื่นในยา ให้หยุดใช้ยาทันที
• ผลข้างเคียงของยาในรูปแบบสเปรย์พ่นจมูก ได้แก่ ระคายเคืองโพรงจมูก อาการจาม
• ผลข้างเคียงของยาในรูปแบบยาหยอดตา ได้แก่ รู้สึกแสบ คัน ระคายเคืองตา
• ผลข้างเคียงของยาในรูปแบบยารับประทาน ได้แก่ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ถ่ายท้อง ผลข้างเคียงที่รุนแรง เช่น อาการแพ้ พบได้น้อยหลังการใช้ยา

ข้อควรทราบอื่นๆ ของยา Cromolyn sodium

• ยาในรูปแบบยาพ่น สเปรย์พ่นจมูก ยาหยอดตา และยารับประทาน ทั้งหมดถูกจัดอยู่ในกลุ่ม category B ตามดัชนีความปลอดภัยการใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ (Pregnancy Safety Index) ยาค่อนข้างมีควรปลอดภัยกับทารกในครรภ์
• ไม่ควรใช้ยาในรูปแบบยาพ่นเพื่อรักษาภาวะหลอดลมหดเกร็งเฉียบพลัน เนื่องจากไม่ใช่ของบ่งใช้ของยา
• ยานี้แนะนำให้เก็บรักษาที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส