Cetirizine (เซทิริซีน) อยู่ในกลุ่มยาต้านอาการแพ้ (Antihistamine) เป็นยาแก้แพ้ มีชื่อยาสามัญว่า Cetirizine hydrochloride (เซทิริซีน ไฮโดรคลอไรด์)
Cetirizine มี 2 รูปแบบที่นิยมใช้ ได้แก่ รูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทาน ประกอบด้วย Cetirizine ขนาด 10 มิลลิกรัม และรูปแบบน้ำเชื่อม (Syrup) ประกอบด้วย Cetirizine ขนาด 5 มิลลิกรัมต่อ 5 มิลลิลิตร
สารบัญ
Cetirizine ใช้รักษาโรคอะไร
- รักษาอาการแพ้ต่าง ๆ เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหล คันจมูก จาม
- รักษาโรคภูมิแพ้ขึ้นตา เช่น คันตา น้ำตาไหล ตาแดง
- รักษาลมพิษ ผื่นคัน หรือรอยบวม
- รักษาโรคผิวหนังอื่น ๆ เช่น ผื่นแพ้สัมผัส ผื่นคัน
กลไกการออกฤทธิ์ของ Cetirizine
Cetirizine จะเปลี่ยนโครงสร้างเป็นสารไฮดรอกซีซีน (Hydroxyzine) เข้ายับยั้งการทำงานของตัวรับฮีสตามีน H1 บนเซลล์ในระบบทางเดินอาหาร หลอดเลือด และระบบทางเดินหายใจ ทำให้ไม่เกิดกลไกที่ก่อให้เกิดอาการแพ้ จึงช่วยบรรเทาอาการที่เกิดจากกระบวนการแพ้หรือโรคภูมิแพ้
ปริมาณการใช้ยา Cetirizine
Cetirizine ใช้รักษาอาการแพ้ต่าง ๆ ได้แก่ อาการคันตาจากการแพ้ ภูมิแพ้เยื่อบุโพรงจมูกอักเสบจากสารก่อการแพ้ ผื่นคัน และอาการแพ้ในระบบทางเดินหายใจส่วนบน
Cetirizine รูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทาน สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้
- เด็กอายุ 6–23 เดือน: ขนาดยา 2.5 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง โดยมีขนาดยาสูงสุด 2.5 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง
- เด็กอายุ 2–5 ปี: ขนาดยา 5 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือขนาดยา 2.5 มิลลิกรัม แบ่งรับประทานวันละ 2 ครั้ง
- เด็กอายุมากกว่า 6 ปี: ขนาดยา 10 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือขนาดยา 2.5 มิลลิกรัม แบ่งรับประทานวันละ 2 ครั้ง
- ผู้ใหญ่: ขนาดยา 10 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือขนาดยา 5 มิลลิกรัม แบ่งรับประทานวันละ 2 ครั้ง โดยมีขนาดยาสูงสุด 10 มิลลิกรัมต่อวัน
- ผู้สูงอายุ: ขนาดยาเริ่มต้น 5 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง
ผลข้างเคียงจากยา Cetirizine
Cetirizine อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่าง ๆ เช่น ง่วงซึม นอนไม่หลับ เมื่อยล้า มึนงง ปวดศีรษะ ปวดท้อง ไอ ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง ถ้าผลข้างเคียงไม่รุนแรง ก็จะไม่สร้างอันตรายใด ๆ ยกเว้นบางกรณีที่อาจต้องหยุดยาหรือไปพบแพทย์
อาการทั่วไปที่ไม่ต้องหยุดยา แต่หากรุนแรง ควรไปพบแพทย์
- ง่วงซึม นอนไม่หลับ
- เวียนหัว ปวดหัว
- ปากแห้ง
- อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
- คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย
- ผิวหนังไวต่อแสง
อาการที่ต้องหยุดยาและไปพบแพทย์
- บวมที่ใบหน้า เปลือกตา ริมฝีาก เป็นลมพิษ
- ผื่นแดง ผิวหนังหลุดลอก
- แน่นอก หายใจลำบาก
- มีรอยจ้ำเลือดหรือรอยฟกช้ำบริเวณผิวหนัง เลือดออกผิดปกติ
- หน้ามืด เป็นลม
- ตัวเหลือง ตาเหลือง อุจจาระมีสีซีด
- เหนื่อย อ่อนเพลียผิดปกติ
- ใจสั่น หัวใจเต้นผิดปกติ
- สับสน อารมณ์แปรปรวน ชัก
- มีปัญหาในการมองเห็น หรือได้ยินเสียงผิดปกติ
- ความดันโลหิตสูง
- ปัสสาวะน้อยลง ปัสสาวะลำบาก
ข้อควรระวังในการใช้ยา Cetirizine
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีอาการชัก หรือผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการเกิดอาการชัก
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคตับและโรคไต
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยสูงอายุ
- ระวังการใช้ยาในผู้มีครรภ์ และผู้ที่ให้นมบุตร
การใช้ยา Cetirizine ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร
ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม Category B คือ ยาค่อนข้างปลอดภัยต่อการใช้ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร
ถ้าลืมกินยา Cetirizine ต้องทำอย่างไร
- ถ้าลืมรับประทานยา ให้รีบรับประทานทันทีที่นึกได้ตามจำนวนปกติ (เช่น ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ก็รับประทานเท่าเดิม ไม่ต้องเพิ่มเป็น 2 เม็ด)
- กรณีที่เพิ่งนึกได้ตอนใกล้รับประทานมื้อใหม่ ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรอรับประทานมื้อถัดไปได้เลย ในจำนวนปกติเช่นกัน ไม่ต้องเพิ่มขนาดยา
คำถามที่พบบ่อย
Cetirizine 10 มิลลิกรัม รับประทานทุกวันได้หรือไม่ ?
Cetirizine (เซทิริซีน) เป็นยาในกลุ่มยาแก้แพ้ ใช้บรรเทาอาการแพ้ เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหล คันตา และผื่นคัน ในกรณีที่จำเป็นและได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกร
ยา Cetirizine สามารถรับประทานทุกวันได้ ตามที่แพทย์สั่ง ทั้งนี้ การใช้ยา Cetirizine ทุกวัน ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ เนื่องจากการใช้ยาในกลุ่มยาแก้แพ้ เป็นเวลานาน ๆ อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ หรืออาจมีทางเลือกอื่น ๆ ในการรักษาอาการแพ้ที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยกว่าในระยะยาว
หากมีอาการแพ้เรื้อรัง หรือมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการใช้ยา ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะสมที่สุด
Cetirizine Hydrochloride กับ Cetirizine ต่างกันอย่างไร ?
Cetirizine Hydrochloride เป็นรูปแบบทางเคมีของ Cetirizine ที่มีความเสถียรและใช้ในยาสำเร็จรูป ทั้งสองชื่อมักใช้สลับกันได้ในบริบททั่วไป แต่ในเชิงเคมีและเภสัชศาสตร์จะถือว่า Cetirizine Hydrochloride เป็นชื่อที่ระบุถึงสารประกอบอย่างครบถ้วนมากกว่า
ชนิดเม็ด สามารถทานแก้ไอแบบมีเสลดได้ไหม ?
ตัวยา Cetirizine 10 mg เป็นยาแก้แพ้ หากคนไข้จะเอาไปกินเพื่อบรรเทาอาการไอแบบมีเสมหะ อาจจะไม่ตรงจุดเท่าไร ยกเว้นกรณีที่แพทย์วินิจฉัยว่าอาการไอมีเสมหะนั้นเกิดจากภูมิแพ้ ก็อาจจะได้ประโยชน์บ้างครับ
ผมแนะนำว่าให้จิบน้ำเยอะ ๆ ถ้าเป็นน้ำอุ่นยิ่งดีครับ น้ำจะช่วยละลายเสมหะและทำให้ขับออกมาง่ายขึ้น หากคนไข้ไม่มีประวัติแพ้ยาอะไร สามารถซื้อยาดังนี้ได้:
- Acetylcysteine ชนิดผงละลายน้ำ 200 mg ชงกับน้ำดื่ม มากสุดวันละ 3 ครั้ง
- Ambroxol 30 mg ครั้งละ 1 เม็ด หลังอาหารวันละ 3 ครั้ง
- Bromhexine 8 mg ครั้งละ 1 เม็ด หลังอาหารวันละ 3 ครั้ง
ยาเหล่านี้ช่วยบรรเทาอาการไอแบบมีเสมหะได้ครับ
หากอาการไอมีเสมหะไม่ดีขึ้นหลังจากกินยาไปแล้วประมาณ 5 วัน แนะนำให้ปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมนะครับ
ตอบโดย ภก. ตรัย ธารพานิช
