ทำไมถึงควรตรวจ หู คอ จมูก?

หู คอ จมูก เป็นอวัยวะ ที่ซ่อนอยู่เบื้องหลัง ความผิดปกติจะเกิด เมื่ออวัยวะเหล่านี้ทำงานผิดพลาด ไม่ว่าการได้ยินลดลง เสียการทรงตัว หายใจไม่คล่อง กลืนลำบาก นอนกรน หรือ บางทีก็มีก้อน หรือเลือดออกผิดปกติ โผล่ขึ้นมาทำให้รู้สึกหวาดกลัวว่าจะมีโรคร้ายต่างๆเกิดขึ้นหรือไม่

ทำไมไซนัสจึงอักเสบ?

ไซนัสอักเสบ เป็นภาวะที่เยื่อบุบริเวณโพรงอากาศข้างจมูกเกิดการอักเสบ บวม เพราะมีการติดเชื้อ จึงทำให้เกิดอาการคัดจมูก ปวดจมูก มีน้ำมูกเหนียวข้น ปวดตา โหนกแก้ม หน้าผาก หรือปวดฟัน พร้อมมีอาการไอ ถ้าสังเกตดีๆ ลมหายใจมีกลิ่นเหม็นด้วย เชื้อไวรัสและแบคทีเรียคือตัวการ

ไซนัสอักเสบส่วนใหญ่หรือราว 90% เกิดจากการติดเชื้อไวรัส ซึ่งคนไข้ส่วนใหญ่ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรือการพัฒนาโรคที่รุนแรงขึ้นจะหายเองได้ภายใน 10 วัน หลังจากกินยารักษาตามอาการ ส่วนไซนัสอักเสบที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียพบได้ราว 5-10% จะต้องรักษาด้วยการใช้ยาต้านเชื้อแบคทีเรีย เพราะอาการจะไม่หายเองได้เหมือนการติดเชื้อไวรัส และมักเป็นรุนแรงขึ้นในวันที่ 5 ของการอักเสบ ซึ่งต้องใช้เวลาในการรักษาและกินยาต่อเนื่องเกินกว่า 10 วันขึ้นไป

เมื่อเป็น “ไซนัสอักเสบ” แล้วน้ำมูกลงคอ ควรทำอย่างไรต่อไป?

การรักษาไซนัสอักเสบหลักๆ คือการให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อกำจัดเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุ ซึ่งแพทย์จะเป็นผู้แนะนำว่าควรรับประทานยาชนิดใด แต่โดยส่วนใหญ่ผู้ป่วยจะต้องได้รับยาอย่างน้อย 10 - 14 วัน แต่สำหรับผู้ป่วยบางรายที่เป็นไซนัสอักเสบเรื้อรัง อาจจะต้องให้ยาปฏิชีวนะนานถึง 6 - 8 สัปดาห์ นอกเหนือจากยาปฏิชีวนะที่กำจัดเชื้อแบคทีเรียแล้ว ในบางรายแพทย์อาจจะให้ยาอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ยาลดเยื่อบุจมูกบวมหรือยาหยอดจมูกบางชนิดเพื่อลดอาการคัดจมูก รวมถึงยาละลายเสมหะเพื่อลดความเหนียวของน้ำมูกและลดอาการคั่งค้างของน้ำมูกในโพรงไซนัส

ปัจจัยที่ทำให้เป็นไซนัสอักเสบบ่อยหรือเรื้อรัง คืออะไร?

สาเหตุที่ทำให้เป็นซ้ำๆ บ่อยๆ หรือเป็นเรื้อรัง มักเกิดจาก

• การที่คนไข้เป็นโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะภูมิแพ้อากาศและหอบหืด
• การมีเนื้องอกในจมูก การมีผนังกั้นช่องจมูกคด
• การมีภูมิคุ้มกันต่ำ
• การสูบบุหรี่ หรือการอยู่ในที่ที่มีอากาศไม่บริสุทธิ์ มีฝุ่น ควัน หรือสารเคมี

เมื่อสิ่งแปลกเข้า ตา หู คอ จมูก เกิดจากอะไร และต้องทำอย่างไร?

อุบัติเหตุที่มักจะเกิดขึ้นบ่อยๆ และเกิดได้ง่ายๆ นั่นก็คือ การมีสิ่งแปลกปลอมเข้า ตา หู คอ จมูก จนอาจดูเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่สามารถแก้ไขได้ในทันที แต่อย่างไรก็ตาม หากสิ่งแปลกปลอมนั้นเป็นอันตราย มีพิษ หรือไม่สามารถปฐมพยาบาลเอาสิ่งแปลกปลอมนั้นออกได้อย่างถูกวิธี เรื่องเล็กก็อาจกลายเป็นเรื่องใหญ่ได้เช่นกัน

สิ่งแปลกปลอมเข้าตา

1. อย่าขยี้ตาเป็นอันขาด ให้ลืมตาในน้ำสะอาดผสมเกลือเล็กน้อย กลอกลูกตาไปมาผงอาจหลุดออกมาได้

2. ถ้าผงติดอยู่ในเปลือกตาล่าง ดึงลงมาแล้วใช้ชายผ้าสะอาดเขี่ยออก

3. ถ้าผงติดอยู่ในเปลือกตาบน ให้ดึงหนังตาบนลงมาทับหนังตาล่าง เพื่อให้ขนตาล่างช่วยเขี่ยผงออก ถ้าไม่ออกต้องปลิ้นตาบนออก แล้วใช้ชายผ้าสะอาดเขี่ยออก

สิ่งแปลกปลอมเข้าหู

ถ้าเป็นมดหรือแมลง ให้หยอดด้วยไขมันอุ่นๆ เช่น น้ำมันพาราฟิน หรือน้ำอุ่นเล็กน้อยลงในรูหู จะทำให้แมลงที่เข้าไปตายและลอยขึ้นมา ถ้าเป็นเม็ดผลไม้ กระดุม ฯลฯ อย่าพยายามแหย่ด้วยลวด เข็ม หรือโลหะแข็งๆ เป็นอันขาด เพราะจะปวดมาก และเคลื่อนลึกเข้าไปอีก ควรส่งให้แพทย์ทำการรักษาเพื่อเขี่ยออกโดยเร็ว

สิ่งแปลกปลอมติดลำคอ

บางครั้งอาจพบเหรียญเงิน ฟันปลอม หรือแม้แต่ชิ้นส่วนอาหาร เม็ดผลไม้ ฯลฯ ตกลงไปในลำคอ และอุดหลอดลมได้ กรณีนี้ต้องพยายามช่วยเหลือให้เร็วที่สุด บางทีอาจจะหลุดออกมาได้ เมื่อล้วงคอให้อาเจียน หรือให้ผู้ป่วยยืนโก้งโค้งก้มหัวให้มากที่สุดแล้วตบหลังตรงระหว่างสะบักแรงๆ ให้ไอออกมา

ในรายของเด็กๆ ให้ยกเท้าห้อยศีรษะลงแล้วตบหลังให้ไอออกมา การทำดังนี้อาจจะทำให้ของที่ติดคออยู่นั้นหลุดออกมาได้ หลังจากนั้นให้ช่วยทำการผายปอดถ้าจำเป็น เช่น กรณีที่ยังมีการเขียวคล้ำของใบหน้า หายใจไม่สะดวก

กรณีก้างปลาติดคอ ให้กลืนข้าวปั้น หรือกล้วย หรือกลืนน้ำลายแล้วอ้าปากให้ผู้ปฐมพยาบาลดูตรงบริเวณต่อมทอนซิล อาจเห็นก้างฝังติดอยู่ให้คีบออก ถ้าไม่หลุดให้รีบนำส่งแพทย์

เยื่อแก้วหูทะลุ เกิดจากอะไร

เยื่อแก้วหูทะลุ อาจเกิดจากการอักเสบของหูชั้นกลางได้ และที่พบบ่อยคือแก้วหูทะลุ จากการได้รับบาดเจ็บ เช่น ถูกไม้แคะหูแทงทะลุ การกระทบกระเทือนจากการถูกตีหรือถูกกระแทก การถูกเสียงดัง ๆ เช่น เสียงพุ ประทัด ระเบิด เป็นต้น

อาการ

• หูอื้อ หูตึง ทันทีทันใดหลังได้รับบาดเจ็บ
• บางรายมีอาการปวดหู มีเลือดไหลออกจากหู

โรคแทรกซ้อน

• หากไม่รักษา จะทำให้เกิดการอักเสบทำให้เป็นโรคหูน้ำหนวกได้

การรักษา

• กรณีรูทะลุขนาดเล็ก อาจปิดได้เองภายใน 1-2 สัปดาห์ แต่ต้องได้รับยาปฏิชีวนะร่วมด้วย
• หากรูทะลุเป็นรูกว้าง อาจต้องผ่าตัดทำเยื่อแก้วหูเทียม (Tympanoplasty)

ผ่าตัดต่อมทอนซิลออกเมื่อไรดี?

อาการเจ็บคอเรื้อรังจากภาวะ “ต่อมทอนซิลอักเสบ” และ “ต่อมทอนซิลโต” ส่งผลให้ร่างกายทรุดโทรม กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน บางรายต้องขาดเรียน หรือหยุดงาน แต่เมื่อได้รับการผ่าตัดนำต่อมทอนซิลออก จะช่วยทำให้ไม่เกิดการติดเชื้อบ่อยๆ หรือไม่เป็นแหล่งกักเก็บเชื้อโรคในผู้ป่วยที่เป็นเด็กหรือผู้ที่เคยมีอาการต่อมทอนซิลโต ก็จะทำให้หายใจโล่ง และกลืนอาหารสะดวกยิ่งขึ้น

ต่อมทอนซิลคืออะไร จำเป็นต่อร่างกายเรามากน้อยแค่ไหน?

“ต่อมทอนซิล” เป็นต่อมน้ำเหลืองที่อยู่ภายในช่องปาก มีจำนวน 2 ต่อมด้วยกัน ทำหน้าที่ในการดักจับและทำลายเชื้อโรคก่อนเข้าสู่ร่างกายจากระบบทางเดินอาหาร แต่ในขณะเดียวกันก็กลายเป็นที่เก็บกักเชื้อโรค ส่งให้มีอาการเจ็บป่วยเรื้อรัง โดยเฉพาะอาการเจ็บคอหรือต่อมทอนซิลโต ซึ่งในกรณีเป็นซ้ำบ่อยๆ ได้รับยาปฏิชีวนะในการรักษาแล้วไม่ดีขึ้น เชื้อโรคดื้อต่อยาปฏิชีวนะ แพทย์อาจพิจารณาการรักษาด้วยการผ่าตัดนำต่อมทอนซิลออก

เกณฑ์พิจารณาในการผ่าตัดนำต่อมทอนซิลออก

การผ่าตัดต่อมทอนซิล (tonsillectomy) แพทย์จะทำก็ต่อเมื่อมีข้อบ่งชี้ในเรื่องของการติดเชื้อเรื้อรัง (chronic tonsillitis) หรือเป็นๆ หายๆ (recurrent acute tonsillitis) โดยทั่วไปแพทย์จะพิจารณาผ่าตัดต่อมทอนซิลตามอาการเหล่านี้

• มีอาการเจ็บคอเรื้อรัง เนื้อเยื่อมีหนอง เนื้อเยื่อบริเวณรอบๆ จากภาวะต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรังโดยที่รักษาด้วยยาแล้วไม่ได้ผล
• มีอาการเจ็บคอ 5 ครั้งใน 2 ปี หรือ 7 ครั้งใน 1 ปี รู้สึกกลื่นอาหารลำบาก
• ในช่วงที่เจ็บคอ มีไข้สูง จนรู้สึกหนาวสั่น เนื่องจากต่อมทอนซิลมีหนองจำนวนมาก และรักษาด้วยยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล
• เมื่อต่อมทอนซินอักเสบ และโตมากๆ ส่งผลต่อการนอนกรน และภาวะหยุดหายใจตอนนอน
• แพทย์วินิจฉัยแล้วว่าเป็นแหล่งกักเก็บเชื้อโรคอย่างเช่น “เบต้า ฮีโมไลติก สเตรปโตคอคไค กรุ๊ปเอ” หรือเชื้อโรคคอตีบ หรือมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง ก็จำเป็นต้องตัดออก
• มีกลิ่นปากรุนแรง และมีต่อมน้ำเหลืองบริเวณข้างลำคอโต ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน