ภาวะมีบุตรยาก⠀หมายถึงการที่ไม่ประสบความสำเร็จในการตั้งครรภ์หลังจากพยายามมาแล้วไม่ต่ำกว่า 1 ปี ภาวะนี้เกิดขึ้นได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง สำหรับผู้ชายจะดูจากจำนวนอสุจิที่น้อยเกินไปหรือไม่แข็งแรงพอจะปฏิสนธิกับไข่ได้ การตรวจวิเคราะห์อสุจิจึงเป็นการเตรียมตัวแต่เนิ่นๆ ป้องกันโรคติดต่อรวมถึงการแพร่เชื้อไปสู่ลูกหากพ่อแม่เป็นพาหะโดยไม่รู้ตัว

สาเหตุของภาวะมีลูกยากในฝ่ายชาย

• มีปัญหาเกี่ยวกับน้ำอสุจิและสเปิร์ม
• ท่อนำเชื้อ หรือท่อปัสสาวะตีบตัน
• อัณฑะเสียหายจากการติดเชื้อ มะเร็งอัณฑะ ภาวะลูกอัณฑะไม่ลงถุง โรคหนองในแท้ การผ่าตัดอัณฑะ หรือมีความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
• มีภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ
• เคยทำหมันชายมาก่อน
• มีภาวะฮอร์โมนเพศต่ำ
• ใช้ยาบางชนิด ได้แก่ ซัลฟาซาลาซีน (Sulfasalazine) อนาบอลิกสเตียรอยด์ (Anabolicsteroids) ยาเคมีบำบัด รวมถึงสมุนไพรบางอย่างที่อาจส่งผลต่อการผลิตอสุจิ หรือทำให้อัณฑะมีขนาดเล็กลง
• ใช้สารเสพติดที่อาจส่งผลต่อคุณภาพ ความแข็งแรงของอสุจิ เช่น โคเคน กัญชา บุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น
• ภาวะอ้วน
• ขาดสารอาหาร
• ความเครียด
• มีโรคทางพันธุกรรม เช่น กลุ่มอาการไคลน์เฟลเดอร์ (Klinefelter's syndrome)

ปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะมีลูกยาก

• อายุ ผู้ชายที่อายุ 40 ปีขึ้นไปจะมีความสมบูรณ์ทางเพศน้อยลง
• การสูบบุหรี่และการดื่มเครื่องดื่มมึนเมา ทำให้ผู้ชายเกิดภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ หรือมีจำนวนอสุจิน้อยลง
• น้ำหนักตัวที่มากเกินไป อาจส่งผลให้จำนวนอสุจิลดน้อยลงด้วย
• ออกกำลังกายไม่เพียงพอ

ข้อควรรู้สำหรับการเก็บอสุจิ

• เก็บเชื้อใส่ภาชนะที่ทางโรงพยาบาลเตรียมไว้ให้
• หลีกเลี่ยงการใช้มือสัมผัสภายในภาชนะเก็บน้ำอสุจิ
• ห้ามใช้ถุงยางอนามัยในการเก็บน้ำอสุจิ และต้องนำส่งภายใน 1 ชั่วโมง หลังเก็บน้ำเชื้อโดยห้ามแช่เย็น เพราะสารหล่อลื่นในถุงยางและความเย็นอาจทำให้อสุจิตายได้