ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับการตรวจหาสารบ่งชี้มะเร็ง

สารบ่งชี้มะเร็ง (Tumor Marker) เป็นสารชีวโมเลกุลที่ถูกสร้างและหลั่งออกจากเซลล์มะเร็ง บางกรณีเป็นสารที่ร่างกายผลิตขึ้นเพื่อตอบสนองต่อเซลล์มะเร็ง ตรวจพบได้ในกระแสเลือดหรือสารคัดหลั่ง ถูกนำมาใช้ในการตรวจคัดกรอง ประเมินระยะของโรคเพื่อติดตามการรักษา ประเมินโอกาสในการแพร่กระจายของโรค

การตรวจสารบ่งชี้มะเร็ง 
การตรวจสารบ่งชี้มะเร็ง สามารถตรวจได้จากเลือด ปัสสาวะ เนื้อเยื่อ และสารคัดหลั่งอื่นๆ ในช่องท้อง เพื่อหาแนวโน้มหรือความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง กรณีที่อยู่ระหว่างการรักษามะเร็งจะตรวจเพื่อติดตามการรักษา

การเพิ่มขึ้นของสารดังกล่าวอาจตรวจพบค่าผิดปกติได้ในมะเร็งหลายชนิด หรือเกิดจากภาวะอื่นๆ ที่ไม่ใช่มะเร็ง เนื่องจากสามารถตรวจพบสารบ่งชี้มะเร็งในปริมาณต่ำๆ ได้ในคนปกติ ผู้ป่วยที่มีการอักเสบ
รวมทั้งระดับสารบ่งชี้มะเร็งที่สูงกว่าปกติเพียงอย่างเดียว ก็ไม่สามารถบอกได้เช่นกัน ว่าผู้ป่วยเป็นโรคมะเร็ง จำเป็นต้องตรวจทางคลินิกและผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ เพิ่มเติม

ประโยชน์ของการตรวจสารบ่งชี้มะเร็ง

• วินิจฉัยโรคมะเร็ง โดยต้องพิจารณาร่วมไปกับการตรวจทางการแพทย์อื่นๆ 
• คัดกรองโรคมะเร็งบางชนิด⠀ได้แก่ การเจาะเลือดตรวจค่า Alpha-fetoprotein (AFP) ในคนที่เป็นตับอักเสบเรื้อรังหรือตับแข็ง เพื่อคัดกรองภาวะมะเร็งตับ  และ การเจาะเลือดตรวจค่า Prostate specific antigen (PSA) ในผู้ชายที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป เพื่อตรวจกรองภาวะมะเร็งต่อมลูกหมาก
• ติดตามผลการรักษา โดยผู้ป่วยมะเร็งที่ตรวจพบว่ามีระดับสารบ่งชี้มะเร็งสูงตั้งแต่เมื่อแรกวินิจฉัย   หลังจากได้รับการรักษาแล้ว  ระดับสารบ่งชี้มะเร็งที่เคยสูง ควรค่อยๆ ลดลง แต่หากระดับสารบ่งชี้ที่เคยลดลงกลับมีค่าสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องอีกครั้ง  แสดงว่าอาจมีการกลับมาของโรคมะเร็ง  
• พยากรณ์โรค เนื่องจากระดับสารบ่งชี้มะเร็งจะแปรผันตามระยะของโรคมะเร็ง  ดังนั้นถ้าตรวจพบระดับสารบ่งชี้ที่สูงมาก  หมายความว่ามะเร็งมีขนาดใหญ่หรือมีการแพร่กระจายแล้ว  
• นำไปใช้ช่วยในการเลือกวิธีการรักษาโรคมะเร็ง เช่น การตรวจหา Estrogen Receptor และ Progesterone Receptor ของผู้ป่วยมะเร็งเต้านม  เพื่อเลือกที่จะให้การรักษาด้วยยาต้านฮอร์โมน เป็นต้น

สารบ่งชี้ที่สัมพันธ์กับเซลล์มะเร็งที่อวัยวะต่างๆ

• CA19-9 มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ลำไส้ใหญ่ ตับอ่อน ตับ และกระเพาะอาหาร
• AFP มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ตับ กระเพาะอาหาร ตับอ่อน และอัณฑะ
• CEA มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่กระเพาะอาหาร ลำไส้ใหญ่ ตับอ่อน ปอด และ ตับ
• HCG มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ รังไข่ ตับ ปอด กระเพาะอาหาร และทวารหนัก
• HGH มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ปอด
• CA 153 มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่เต้านม รับไข่ ตับ ปอด กระเพาะอาหาร และทวารหนัก
• f-PSA มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ต่อมลูกหมาก ตับ ปอด ตับอ่อน และเต้านม
• PSA มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ต่อมลูกหมาก ตับ ปอด ตับอ่อน และเต้านม
• NSE มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ปอด ตับอ่อน และไทรอยด์
• CA 125 มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่รังไข่ ตับ กระเพาะอาหาร ตับอ่อน เต้านม และมดลูก
• Ferritin มีความสัมพันธ์กับมะเร็งที่เกิดที่ตับ เต้านม ปอด และตับอ่อน

การตรวจสารบ่งชี้มะเร็งสามารถแทนการตรวจคัดกรองมะเร็งได้หรือไม่?
การตรวจสารบ่งชี้มะเร็ง นิยมนำมาใช้ในการติดตามการรักษาและพยากรณ์โรคมะเร็ง เป็นเพียงการตรวจก่อนตรวจคัดกรองเท่านั้น ยังไม่สามารถทดแทนการตรวจคัดกรองมะเร็งได้

หมายเหตุ : ระดับสารบ่งชี้มะเร็ง ที่ตรวจวัดด้วยวิธีการที่แตกต่างกัน หรือใช้วิธีการเดียวกันแต่ใช้ชุดน้ำยาตรวจ (Diagnostic Test Kit) ต่างกัน อาจให้ค่าที่มีความแตกต่างกันได้ หากต้องการติดตามผลการทดสอบ ควรพิจารณาจากผลการตรวจของห้องปฏิบัติการเดียวกันทุกครั้ง 

โรงพยาบาลและคลินิกอื่น ที่ให้บริการ ตรวจมะเร็งที่ผู้หญิงเป็นกันเยอะ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก ราคา เท่าไรบ้าง? เช็กราคาพร้อมโปรโมชั่นได้ที่นี่