ตรวจโควิด RT-PCR คืออะไร?

การตรวจโควิด RT-PCR (Real Time Polymerase Chain Reaction) คือการใช้ก้านแหย่จมูก (Swab) หรือลำคอเพื่อเก็บตัวอย่าง จากนั้นนำไปตรวจหาอาร์เอ็นเอ (RNA) หรือโมเลกุลของเชื้อโคโรนาไวรัส ที่ทำให้เกิดโรคโควิด-19

ตัวอย่างที่เก็บมาจากจมูก หรือลำคอ จะถูกนำเข้าไปตรวจในห้องปฏิบัติการที่ได้การรับรองจากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ (Department of Medical Sciences)

การตรวจโควิดแบบ PCR ถือเป็นวิธีมาตรฐานสากล (Gold Standard) ที่องค์การอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) แนะนำให้ใช้ตรวจหาเชื้อโควิด-19 เนื่องจากมีความแม่นยำสูงที่สุดในปัจุบัน

การตรวจโควิด RT-PCR ทำอย่างไร?

การตรวจโควิด PCR จะต้องทำโดยผู้ชำนาญการ หรือบุคลากรทางการแพทย์ โดยระหว่างทำการเก็บตัวอย่างไปตรวจ มีขั้นตอนหลักๆ ดังนี้

• ผู้ตรวจจะใช้ก้านเก็บตัวอย่างที่เป็นคอตตอนบัด หรือไม้สวอบ สอดเข้าทางจมูกไปจนถึงด้านหลังของโพรงจมูก
• เมื่อแยงไปถึงบริเวณที่ต้องการแล้ว ผู้ตรวจจะหมุนก้าน 4-5 รอบเพื่อให้ได้ตัวอย่างสารคัดหลั่งจากหลังโพรงจมูกพอประมาณ
• นอกจากเก็บตัวอย่างด้านหลังโพรงจมูกแล้ว อาจมีการสอดเข้าทางลำคอเพื่อเก็บตัวอย่างเยื่อบุในลำคอด้วยเช่นกัน
• เมื่อเก็บตัวอย่างออกมาแล้ว ผู้ตรวจจะจุ่มก้านสวอบไว้ในหลอดน้ำยา จากนั้นส่งให้กับห้องปฏิบัติการเพื่อหา RNA

ทั้งนี้ การตรวจโควิด PCR แต่ละสถานที่อาจมีความแตกต่างกันออกไป บางที่อาจเก็บตัวอย่างจากโพรงจมูกเพียงอย่างเดียว บางที่อาจเก็บตัวอย่างจากทั้งโพรงจมูก และลำคอด้วย ดังนั้นจึงควรศึกษาข้อมูลการตรวจโควิด PCR ก่อนเข้ารับบริการ

ข้อดีของการตรวจโควิด RT-PCR

• ปัจจุบันนี้ การตรวจโควิด PCR ถือเป็นวิธีที่มีความแม่นยำสูงสุด เพราะสามารถตรวจเจอได้แม้เชื้อจะมีปริมาณน้อยก็ตาม
• สามารถตรวจพบได้ แม้รับเชื้อมาเพียง 3 วัน และพบได้ทั้งไวรัสเชื้อเป็นและไวรัสเชื้อตาย
• ผลตรวจโควิด PCR มักสามารถนำไปยื่นเป็นหลักฐานในการเข้าทำงาน เดินทางข้ามจังหวัด หรือเดินทางด้วยเครื่องบินไปต่างประเทศได้

ข้อเสียของการตรวจโควิด RT-PCR

• การตรวจโควิด PCR ไม่สามารถตรวจด้วยตัวเองได้ ต้องตรวจกับผู้ชำนาญการ หรือบุคลากรทางการแพทย์เท่านั้น เนื่องจากต้องใช้การตรวจพิสูจน์ในห้องปฏิบัติการ
• อาจต้องใช้เวลารอผลตรวจนาน ตั้งแต่ 24-72 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ผู้รับการตรวจโควิด PCR มีจำนวนมาก ระยะเวลาการขนส่งตัวอย่างไปห้องปฏิบัติการ
• ราคาแพงกว่าการตรวจโควิดแบบแอนติเจน หรือ Antigen test kit โดยการตรวจโควิด PCR มีค่าใช้จ่ายประมาณ 2,500-4,500 บาทต่อครั้งต่อคน ขึ้นอยู่กับสถานที่ให้บริการ

ตรวจโควิด Antigen test kit คืออะไร?

Antigen test kit หรือ ATK คือชุดตรวจโควิดแบบรวดเร็วคล้ายกับชุดตรวจครรภ์ โดยใช้ก้านเก็บตัวอย่างจากด้านหลังโพรงจมูก ช่องปาก หรือลำคอ ขึ้นอยู่ชุดตรวจแต่ละยี่ห้อ จากนั้นนำตัวอย่างไปใส่ชุดตรวจได้ด้วยตัวเองเลย

ชุดตรวจ Antigen Test Kit สามารถตรวจโควิดได้ด้วยตัวเองที่บ้าน และอ่านผลได้เองโดยไม่ต้องอาศัยผู้ชำนาญการหรือบุคลากรทางการแพทย์ ทั้งนี้หากต้องการตรวจ Antigen test กับผู้ชำนาญการ ก็มีสถานที่ให้บริการด้วยเช่นกัน

การตรวจโควิด Antigen test kit นี้จะเป็นการตรวจหาองค์ประกอบของไวรัส ซึ่งจะมีโอกาสตรวจพบเชื้อได้สูงในกรณีที่เชื้อมีปริมาณมากแล้ว

ตรวจโควิด Antigen test kit ต่างกับ Rapid antigen test อย่างไร?

การตรวจโควิด Antigen test kit หรือ ATK เดิมทีหลายคนอาจรู้จักในชื่อ Rapid antigen test แต่ปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนมาใช้ Antigen test kit แทน

เนื่องจากกังวลว่าอาจมีการเข้าใจผิดว่า Rapid ที่แปลว่ารวดเร็ว คือสามารถตรวจจับเชื้อได้รวดเร็ว แต่ในความเป็นจริงแล้ว เพียงแค่รู้ผลได้รวดเร็วเท่านั้น ซึ่งทั้ง Anigen test kit และ Rapid antigen test ก็คือชุดตรวจโควิดเช่นกัน

วิธีตรวจโควิด Antigen test kit

• ผู้ตรวจจะใช้ก้านคอตตอนบัด หรือไม้สวอบสอดเข้าโพรงจมูก หรือลำคอ ขึ้นอยู่กับชุดตรวจ
• เมื่อแยงก้านเก็บตัวอย่างไปถึงบริเวณที่ต้องการแล้ว ควรหมุนก้าน 4-5 รอบเพื่อให้ได้ตัวอย่างสารคัดหลั่งมากที่สุด
• หลังจากได้ตัวอย่างมาแล้ว ผู้ตรวจจะทำจุ่มก้านสวอบลงในหลอดที่มีน้ำยา จากนั้นหมุนก้านและบีบหลอดดังกล่าว 5 รอบ
• นำไม้สวอบออก แล้วใช้ฝาที่ให้มาในชุดตรวจปิดหลอดน้ำยาที่ได้ตัวอย่างสารคัดหลั่งมาแล้ว ทิ้งไว้ประมาณ 1 นาที หรือตามเวลาที่ชุดตรวจกำหนด
• หยอดน้ำยาลงในตลับทดสอบตามจำนวนที่ชุดตรวจกำหนด รอประมาณ 15-30 นาที โดยห้ามอ่านผลก่อน หรือหลังเวลาที่กำหนดไว้

อย่างไรก็ตาม หากใช้ชุดตรวจโควิดด้วยตัวเอง หรือ Antigen test kit ควรยึดถือข้อมูลที่ให้มาในชุดตรวจเป็นสำคัญ เพราะชุดตรวจแต่ละยี่ห้ออาจมีความแตกต่างกันออกไป

ข้อดีของการตรวจโควิด Antigen test kit

• สามารถใช้ชุดตรวจโควิดด้วยตัวเองได้เลย โดยไม่จำเป็นต้องอาศัยผู้ชำนาญการในการตรวจผลในห้องปฏิบัติการ แต่หากต้องการความแน่ใจก็สามารถใช้บริการตรวจโควิดด้วย Antigen test kit กับผู้ชำนาญการได้
• สามารถทราบผลได้ไว ใช้เวลาประมาณ 10-30 นาทีเท่านั้น
• การตรวจโควิด Antigen test kit สามารถใช้คัดกรองผู้ติดเชื้อโควิด-19 ได้ไว ทำให้แยกและรักษาผู้ป่วยได้เร็วขึ้น
• Antigen test kit มีราคาถูกกว่าตรวจโควิด PCR มาก โดย Antigen test kit มีราคาตั้งแต่ 350-1,700 บาท
• การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit มีส่วนช่วยลดการติดเชื้อของบุคลากรทางการแพทย์ เพราะประชาชนสามารถซื้อมาตรวจด้วยตัวเองได้ รวมถึงลดความแออัดในสถานที่ตรวจอื่นๆ อีกด้วย

ทั้งนี้ชุดตรวจ Antigen Test Kit ที่ผ่านการอนุมัติจะมีจุดสังเกตบนฉลากคือ “บุคคลทั่วไปสามารถใช้ได้” และสามารถตรวจสอบชุดตรวจที่ได้รับอนุญาตผ่านทางเว็บไซต์กองควบคุมเครื่องมือแพทย์

ข้อเสียของ Antigen Test Kit

• ผลตรวจโควิด Antigen Test Kit มีโอกาสคลาดเคลื่อนสูง เพราะจะมีความแม่นยำมากขึ้นก็ต่อเมื่อมีปริมาณเชื้อจำนวนมาก ดังนั้นหากตรวจในระยะแรกที่ได้รับเชื้อ อาจได้รับผลลบลวงได้ (ไม่พบเชื้อแต่จริงๆ มีเชื้อ) โดยทั่วไปจึงนิยมตรวจหลังได้รับเชื้อ 5-14 วัน ซึ่งเป็นช่วงที่มีความแม่นยำมากขึ้น
• หากเป็นโควิดจนหายแล้ว ชุดตรวจ Antigen Test Kit ก็อาจจไม่แสดงผลบวกเช่นกัน
• ผลการตรวจนั้นอาจคลาดเคลื่อนตามความเข้าใจในการใช้อุปกรณ์ โดยเฉพาะในกรณีที่ประชาชนทั่วไปซื้อมาตรวจด้วยตัวเอง
• แม้จะใช้ชุดตรวจโควิดด้วยตัวเองที่บ้านแล้ว หากผลออกมาเป็นบวก หรือพบเชื้อ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นผู้ติดเชื้อ 100% หากต้องการความแม่นยำ ควรตรวจด้วยวิธี RT-PCR อีกครั้งเพื่อยืนยันผล
• Antigen test kit อาจไม่สามารถนำไปยืนยันสำหรับเข้าทำงาน หรือเดินทางไปต่างจังหวัด รวมถึงการขึ้นเครื่องบินได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของแต่ละสถานที่

เที่ยวต่างประเทศได้แล้ว ต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง?

หลังจากสถานการณ์การติดเชื้อโควิด 19 เริ่มคลี่คลาย ทำให้ในหลายประเทศเริ่มผ่อนปรนมาตรการเข้า-ออกประเทศมากขึ้น นานาชาติต่างเปิดประเทศต้อนรับนักท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจให้กลับมาคึกคักอีกครั้ง ใครที่กำลังมีแพลนจะเที่ยวต่างประเทศ คงอยากรู้แล้วว่าต้องเตรียมเอกสารที่ใช้ในการเดินทางอะไรบ้าง? ต้องเตรียมผลตรวจโควิดอยู่ไหม? ใช้ผลตรวจโควิด Antigen Test Kit (ATK) ได้ไหม? หรือต้องใช้ผลตรวจ RT-PCR เท่านั้น? ที่สำคัญคือใบรับรองแพทย์ Fit To Fly ยังจำเป็นในการเดินทางออกนอกประเทศหรือไม่? HDmall ได้รวบรวมข้อมูลทั้งหมดมาให้แล้วที่นี่ โดยข้อมูลนี้เป็นข้อมูลที่จัดทำในเดือนตุลาคม 2565 ซึ่งอาจมีการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ใครพร้อมบินเที่ยวต่างแดนแล้ว เตรียมจดข้อมูลสำคัญที่ต้องใช้ได้เลย!

ประเทศที่ต้องตรวจ RT-PCR ก่อนออกเดินทาง

• ประเทศจีน ต้องตรวจซ้ำ 2 ครั้งก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 48 ชั่วโมง
• ประเทศอินเดีย ต้องตรวจก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 72 ชั่วโมง
• ประเทศสหราชอาณาจักร ต้องตรวจก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 72 ชั่วโมง
• ประเทศเนปาล ต้องตรวจก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 72 ชั่วโมง
• ประเทศกาตาร์ ต้องตรวจก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 48 ชั่วโมง
• ประเทศเอมิเรตส์ ต้องตรวจก่อนออกจากต้นทาง อายุไม่เกิน 48 ชั่วโมง

ประเทศที่ไม่ต้องตรวจ RT-PCR ก่อนออกเดินทาง

• สิงคโปร์                       
• ลาว
• ไต้หวัน
• เกาหลีใต้
• ญี่ปุ่น
• เวียดนาม
• มาเลเซีย
• ฮ่องกง
• นิวซีแลนด์
• กรีซ
• ออสเตรีย
• ฟินแลนด์
• สหรัฐอเมริกา
• อิตาลี
• เดนมาร์ก
• สวิตเซอร์แลนด์
• ออสเตรเลีย
• มัลดีฟส์
• จอร์เจีย
• เยอรมัน

ประเทศที่รับรองวัคซีนโควิด Moderna

• สิงคโปร์
• ญี่ปุ่น
• ไต้หวัน
• เวียดนาม
• มาเลเซีย
• อินเดีย
• สหราชอาณาจักร
• ฝรั่งเศส
• ออสเตรเลีย
• เนปาล
• อิตาลี
• เดนมาร์ก
• มัลดีฟส์
• กาตาร์
• เอมิเรตส์
• เยอรมัน
• จอร์เจีย
• สหรัฐอเมริกา
• ฟินแลนด์
• กรีซ
• ออสเตรีย

ประเทศที่รับรองวัคซีนโควิด Sinovac

• สิงคโปร์
• ลาว
• จีน
• มาเลเซีย
• ฮ่องกง
• เนปาล
• จอร์เจีย

ใบรับรอง Fit to Fly สำคัญอย่างไรเมื่อจะเดินทางออกนอกประเทศ?

ใบรับรอง Fit to Fly เป็นผลตรวจเพื่อยืนยันว่าสุขภาพของผู้เดินทางนั้นแข็งแรงสมบูรณ์ดี ในกรณีของสถานการณ์แพร่ระบาดโควิด 19 ผลตรวจนี้จึงช่วยรับรองได้ว่า ผู้เดินทางไม่ได้มีผลตรวจเชื้อ covid-19 เป็นลบ หรือ ไม่ได้เป็นผู้ติดเชื้อ covid-19 แต่อย่างใด สามารถเดินทางข้ามประเทศได้อย่างถูกต้อง

หากฉีดวัคซีนไม่ครบโดส จะเดินทางได้ไหม?

ในกรณีที่ผู้เดินทางได้รับวัคซีนไม่ครบโดสตามที่ประเทศปลายทางระบุ ต้องปฏิบัติตามมาตรการของประเทศนั้นๆ โดยทั่วไปหากได้รับวัคซีนไม่ครบโดส 2 เข็ม จะมีมาตรการให้ยื่นผลตรวจโควิดก่อนออกเดินทาง สามารถใช้ผลตรวจได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับระเบียบการของแต่ละประเทศ เช่น ATK, RT-PCR, RAT เป็นต้น รวมทั้งอาจมีการขอผลรับรองสุขภาพต่างๆ ประกอบ เช่น ใบรับรอง Fit to fly หรือ ใบรับรองผลตรวจโควิด นอกจากนี้ยังมีการบังคับใช้มาตรการกักตัว สำหรับผู้ที่รับวัคซีนไม่ครบโดสในบางประเทศอีกด้วย เช่น สหราชอาณาจักร ฮ่องกง เป็นต้น