ฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า หลังสัมผัสโรค 1 เข็ม

โรคพิษสุนัขบ้า⠀เกิดจากเชื้อไวรัสแรบีส์ (Rabies) ที่อยู่ในน้ำลายสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่เป็นโรค ติดต่อสู่คนได้โดยผ่านการสัมผัสกับน้ำลายสัตว์ที่มีเชื้อ จากการถูกข่วน กัด เลียบริเวณที่มีบาดแผล ผิวหนังถลอก หรือบริเวณเนื้อเยื่ออ่อน เช่น เยื่อบุตา หรือปาก เป็นต้น รวมถึงการรับประทานเนื้อดิบจากสัตว์ที่มีเชื้อก็สามารถทำให้ติดโรคได้
สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้า
ผู้ที่เสียชีวิตจากโรคพิษสุนัขบ้าส่วนหนึ่งเกิดจากถูกสุนัขกัดแล้วไม่ได้ไปพบแพทย์เพื่อทำการฉีดวัคซีน เนื่องจากไม่คิดว่าสัตว์ที่กัดเป็นโรค และกว่า 70% ของสัตว์ที่เป็นต้นเหตุนี้เป็นสัตว์เลี้ยงที่มีเจ้าของ
ในปัจจุบัน สัตว์ที่ตรวจพบเชื้อพิษสุนัขบ้าส่วนใหญ่ยังคงเป็นสุนัข รองลงมาเป็นแมว และการฉีดวัคซีนให้กับสุนัขในประเทศไทย ยังมีไม่ถึง 80% ของสุนัขทั้งหมด (ข้อมูลล่าสุด ปี 2562)
วัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า ป้องกันโรคจากสุนัขเท่านั้นหรือไม่?
วัคซีนจะสามารถป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าได้ทั้งจากสุนัข และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆ ที่เป็นพาหะนำโรค ทั้งที่เป็นสัตว์เลี้ยงและสัตว์ป่า เช่น แมว ค้างคาว เป็นต้น เนื่องจากเป็นเชื้อชนิดเดียวกัน
ควรฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าเมื่อไร?
การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า แบ่งออกเป็น 2 แบบ ได้แก่
-⠀การฉีดแบบล่วงหน้า⠀เป็นการฉีดวัคซีนก่อนถูกกัด หรือก่อนสัมผัสกับเชื้อ เหมาะกับคนที่มีความเสี่ยงที่จะสัมผัสกับเชื้อได้ง่าย เช่น คนที่เลี้ยงสัตว์ คนที่ทำงานที่มีโอกาสสัมผัสกับเชื้อโดยตรง
-⠀เวลาที่ฉีด:⠀ฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน ในวันที่ 0 และ 7 หรือ ฉีดวัคซีนเข้าใต้ผิวหนังบริเวณต้นแขน 2 ข้าง ข้างละ 1 จุด ในวันที่ 0 และ 7
-⠀หมายเหตุ:⠀สำหรับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง จะมีแผนการฉีดวัคซีนต่างออกไป
-⠀การฉีดหลังถูกสัตว์กัด (หลังสัมผัสกับเชื้อแล้ว)⠀เป็นการฉีดวัคซีนหลังจากที่ได้สัมผัสกับน้ำลายสัตว์แล้ว ผ่านทางบาดแผล รอยถลอก รอยขีดข่วน หรือถูกเลีย แล้วน้ำลายสัตว์ถูกเยื่อบุตา ปาก จมูก
-⠀เวลาที่ฉีด:⠀ฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน ในวันที่ 0, 3, 7, 14 และ 30 หรือ ฉีดวัคซีนเข้าใต้ผิวหนังบริเวณต้นแขน 2 ข้าง ข้างละ 1 จุด ในวันที่ 0, 3, 7 และ 30
จะสังเกตได้ว่า โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคที่สามารถฉีดวัคซีนหลังถูกกัดเพื่อป้องกันโรคได้ แต่จำเป็นต้องไปฉีดเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันหลายครั้งกว่าการฉีดแบบล่วงหน้า เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันร่วมกับการป้องกันบาดทะยัก
อาการหลังรับวัคซีนที่ต้องรีบพบแพทย์ด่วน 

• มีอาการปวดแสบปวดร้อน หรือเหน็บชา
• กล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าอ่อนแรง
• มีไข้ หนาวสั่น
• หัวใจเต้นผิดปกติ
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• มีอาการชัก
• มีแผลฟกช้ำ ปวด หรือบวมบริเวณที่ได้รับวัคซีน
• ปวดศีรษะอย่างรุนแรงและเรื้อรัง
• หายใจถี่ หรือหายใจมีเสียงหวีด
• คอติด หรือมีอาการแขนและขาบวม
• ต่อมน้ำเหลืองบวม
• การมองเห็นผิดปกติ
  หมายเหตุ
• หากสงสัยว่าสุนัขหรือแมวของท่านเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ให้กักขังสัตว์ไว้ แต่ถ้าหากแสดงอาการดุมาก อาจต้องติดต่อเจ้าหน้าที่กรมปศุสัตว์เพื่อจับหรือวางยาสลบ  
• ประสิทธิภาพของวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าจะสามารถป้องกันได้นานกว่า 5 ปี แต่เนื่องจากประเทศไทยยังเป็นถิ่นที่มีการระบาดอยู่จึงแนะนำให้ฉีดวัคซีนทุกปีจึงจะปลอดภัย
• เชื้อไวรัสโรคพิษสุนัขบ้าสามารถเจริญเติบโตได้ดีในฤดูหนาวและติดเชื้อได้ทุกฤดู จึงควรฉีดวัคซีนในสัตว์เลี้ยงที่มีความเสี่ยงทุกตัว
• ควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้ก่อนฉีดวัคซีน ไม่ว่าจะเป็นยาที่ซื้อใช้เองหรือยาตามใบสั่งแพทย์ เพราะยาบางชนิดอาจส่งผลต่อวัคซีนได้ เช่น ยาป้องกันโรคมาลาเรีย ยากดภูมิคุ้มกัน เช่น คอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) เป็นต้น