ตรวจคัดกรองเบาหวาน

โรคเบาหวาน⠀เป็นหนึ่งในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เกิดจากฮอร์โมนอินซูลินในร่างกายทำงานผิดปกติ โดยหน้าที่ของอินซูลินคือการนำน้ำตาลกลูโคสไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย เมื่ออินซูลินทำงานผิดปกติทำให้ปริมาณน้ำตาลคงเหลือในกระแสเลือดมากกว่าปกติ ส่งผลเสียต่อระบบในร่างกาย ทำให้เกิดโรคเบาหวานและเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงตามมาในที่สุด

โรคเบาหวานที่พบได้ทั่วไป

• เบาหวานชนิดที่ 1 หรือชนิดพึ่งอินซูลิน เกิดจากภูมิคุ้มกันในร่างกายทำลายเซลล์สร้างอินซูลินในตับอ่อน จึงต้องรับยาอินซูลินเพื่อรักษา
• เบาหวานชนิดที่ 2 หรือชนิดไม่พึ่งอินซูลิน เกิดจากภาวะที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ไม่เพียงพอหรือไม่สามารถนำอินซูลินไปใช้ประโยชน์ได้เต็มที่
• เบาหวานขณะตั้งครรภ์ เกิดจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ร่างกายไม่สามารถผลิตอินซูลินได้เพียงพอซึ่งอาจพบได้ในทุกระยะการตั้งครรภ์ แม้จะหายไปได้หลังคลอดแต่ก็มีโอกาสเสี่ยงเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคต

อาการของโรคเบาหวานเบื้องต้น

• ปัสสาวะมากและบ่อยขึ้น หิวน้ำมากขึ้น
• น้ำหนักลดผิดปกติ ประมาณ 5-10 กิโลกรัมภายใน 2-3 เดือน
• หิวบ่อย กินจุ แต่น้ำหนักลดลง
• คันตามผิวหนัง โดยเฉพาะบริเวณอวัยวะเพศ
• อ่อนเพลีย
• ตาพร่ามัว
• ติดเชื้อบ่อยๆ
• เป็นแผลแล้วรักษายาก

การตรวจโรคเบาหวาน มีวิธีอย่างไร?
ปัจจุบันสามารถตวรจโรคเบาหวานได้ด้วยการตรวจระดับน้ำตาลในเลือด ส่วนใหญ่มักใช้วิธีดังนี้

• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดหลังอดอาหาร (Fasting plasma glucose: FPG) บอกระดับน้ำตาลกลูโคสในเวลาที่เจาะเลือด ต้องงดอาหารและเครื่องดื่มอย่างน้อย 8 ชั่วโมง แต่สามารถจิบน้ำเปล่าได้ ผลจะแม่นยำที่สุดเมื่องดอาหารตอนกลางคืนและตรวจเลือดตอนเช้า
• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดสะสม (Hemoglobin A1C: HbA1C) บอกระดับน้ำตาลกลูโคสเฉลี่ยในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา ไม่จำเป็นต้องอดอาหาร มักตรวจร่วมกับ FPG เพื่อความแม่นยำ
• ตรวจระดับน้ำตาลที่เวลาใดๆ (Random plasma glucose: RPG) ตรวจได้ทุกเวลาที่ต้องการ แพทย์อาจพิจารณาตรวจวิธีนี้เพื่อวินิจฉัยโรคหากพบอาการของโรคเบาหวานและไม่ต้องการรองดอาหาร

การตรวจ EST

การตรวจสมรรถภาพหัวใจขณะออกกำลังกาย (Exercise Stress Test: EST หรือ Exercise Tolerance Test: ETT)⠀ใช้สำหรับตรวจหาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดจากหลอดเลือดหัวใจตีบ หรือตรวจหาการเต้นของหัวใจผิดจังหวะที่เกิดขึ้นขณะออกกำลังกาย โดยดูว่าในขณะที่ร่างกายออกกำลังอย่างหนัก กล้ามเนื้อหัวใจได้รับเลือดและออกซิเจนมาหล่อเลี้ยงเพียงพอหรือไม่
การตรวจ EST มีเครื่องมือที่ใช้ในการทดสอบ 2 แบบ คือ สายพานไฟฟ้า (Treadmill) และจักรยาน (Bicycle Ergometer)

ผู้ที่ควรเข้ารับการตรวจ EST

• ผู้ชายอายุ 45 ปีขึ้นไป และผู้หญิงอายุ 55 ปีขึ้นไป
• ผู้ที่มีอาการผิดปกติที่อาจเป็นภาวะหัวใจขาดเลือด เช่น เจ็บแน่นหน้าอก เหนื่อยง่ายกว่าปกติ หรือเหนื่อยมากเมื่อออกกำลังกาย
• ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงโรคหัวใจขาดเลือด เช่น ผู้สูบบุหรี่ ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีระดับไขมันในเลือดสูง ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับหลอดเลือดของอวัยวะอื่นอยู่แล้ว หรือครอบครัวมีประวัติเป็นโรคหัวใจ หรืออัมพาต
• นักกีฬา เพราะการวิ่งสายพานจะช่วยให้รู้ระดับการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับระดับการเต้นของหัวใจ

ขั้นตอนการตรวจ EST

• แพทย์ประเมินหาข้อห้ามในการทดสอบ
• ทำการติดเครื่องวัดความดันโลหิตและชีพจรแบบอัตโนมัติ และติดสายวัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจบริเวณหน้าอก
• แพทย์บันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจก่อนการทดสอบ ในท่านอนและท่ายืน
• แพทย์ติดตามการเปลี่ยนแปลงของคลื่นไฟฟ้าหัวใจในขณะออกกำลังกาย รวมไปถึงวัดความดันโลหิตและชีพจรเป็นระยะๆ

หมายเหตุ

• ไม่แนะนำผู้ที่มีข้อจำกัดในการวิ่ง เช่น ปวดเข่า เพิ่งเข้ารับการผ่าตัดกระดูกและข้อที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหว หรือมีอาการขาอ่อนแรง