Antigen test kit คืออะไร?

แอนติเจน เทสต์ คิท (Antigen test kit: ATK) เดิมทีหลายคนรู้จักในชื่อ แรพิด แอนติเจน เทสต์ (Rapid antigen test)

แต่ภายหลัง ประเทศไทยได้มีการเปลี่ยนไปใช้คำว่าแอนติเจน เทสต์ คิทแทน เนื่องจากคำว่าแรพิด (Rapid) ที่แปลว่ารวดเร็ว อาจทำให้ประชาชนเข้าใจผิดว่าสามารถตรวจจับไวรัสได้รวดเร็ว แต่ความจริงแล้วเป็นเพียงการรู้ผลเร็วเท่านั้น

Antigen test kit เป็นการตรวจโควิด-19 (COVID-19) ด้วยการใช้ก้านแหย่จมูกเข้าไปถึงคอหอย หรือทางช่องปาก หรือน้ำลาย ขึ้นอยู่กับชนิดของชุดตรวจ เพื่อเก็บเอาตัวอย่างไปทดสอบหาเชื้อด้วยชุดตรวจแบบรวดเร็ว

โดยชุดตรวจ ​​Antigen test kit จะเป็นการหาโปรตีนที่พบได้จากผิวของเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ต้นเหตุของโรคโควิด-19 ทราบผลได้ภายใน 15-30 นาที โดยไม่จำเป็นต้องนำเข้าห้องปฎิบัติการ แต่มีความแม่นยำน้อยกว่าแบบ RT-PCR

Antigen test kit ต่างกับ RT-PCR อย่างไร?

ทั้ง 2 วิธีสามารถใช้คัดกรองโควิด-19 ได้เหมือนกัน แต่ RT-PCR เป็นวิธีตรวจหาเชื้อที่ได้มาตรฐานตามคำแนะนำของศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control and Prevention: CDC) ความแตกต่างหลักๆ มีดังนี้

• Antigen test kit เป็นการตรวจหาโปรตีนผิวของเชื้อเท่านั้น และจะมีความแม่นยำสูงขึ้นเมื่อพบเชื้อจำนวนมาก ในขณะที่ RT-PCR เป็นการตรวจหาถึงระดับพันธุกรรมของเชื้อโคโรนาไวรัส ทำให้มีความแม่นยำสูงกว่า
• Antigen test kit สามารถตรวจ และอ่านผลได้ด้วยตัวเอง แต่การตรวจแบบ RT-PCR จะต้องทำโดยผู้ชำนาญการ หรือบุคลากรทางการแพทย์ เพราะต้องนำตัวอย่างที่เก็บไปตรวจหาเชื้อในห้องปฎิบัติการ

หากผลตรวจ Antigen test kit เป็นบวก ควรทำอย่างไร?

หากผลตรวจ Antigen test kit ออกมาเป็นบวก ควรตรวจยืนยันด้วย RT-PCR อีกครั้ง

ในทางกลับกัน หากผลตรวจเป็นลบ แต่มีอาการคล้ายโควิด-19 อาจมีความเป็นไปได้ว่าจะได้รับผลลบลวง ดังนั้นควรตรวจยืนยันอีกครั้งด้วย RT-PCR เช่นกัน

อย่างไรก็ตาม การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit จะมีความแม่นยำมากขึ้นในสัปดาห์แรกหลังเริ่มมีอาการ

วิธีตรวจโควิดด้วย Antigen test kit

การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit สามารถทำได้ด้วยตัวเอง หรือบุคลากรทางการแพทย์ก็ได้ โดยมีขั้นตอนหลักๆ ดังนี้

1. สอดก้านเก็บตัวอย่างเข้าไปภายในจมูก หรือลำคอ (บางกรณีอาจเก็บตัวอย่างจากทั้ง 2 ตำแหน่ง)
2. นำตัวอย่างที่เก็บออกมาใส่เข้าในตลับชุดตรวจ หรือจุ่มก้านที่เก็บตัวอย่างในหลอดที่มีน้ำยา ก่อนจะนำมาใส่ตลับชุดตรวจ ขึ้นอยู่กับวิธีการของชุดตรวจแต่ละยี่ห้อ
3. รอผลประมาณ 15-30 นาที โดยส่วนมากหากมีเส้นปรากฎขึ้น 2 ขีด จะหมายความว่าผลเป็นบวก หรือพบเชื้อ

อย่างไรก็ตาม ชุดตรวจแต่ละยี่ห้อ อาจมีวิธีใช้ และเก็บตัวอย่างที่แตกต่างกันออกไป ควรศึกษาข้อมูลอย่างถี่ถ้วนก่อนทำการทดสอบ

ใครควรตรวจโควิดด้วย Antigen test kit?

การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit สามารถใช้ได้หลากหลายสถานการณ์ ดังนี้

• ผู้ที่สงสัยว่าอาจได้รับเชื้อโควิด แต่ยังไม่มีอาการ
• ผู้ที่ต้องการตรวจโควิด-19 ด้วยตัวเองที่บ้าน
• ผู้ที่ต้องการตรวจคัดกรองในสถานที่ทำงาน

ตรวจโควิดด้วย Antigen test kit ใช้เวลานานแค่ไหน?

การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit ใช้เวลาประมาณ 15-30 นาที ขึ้นอยู่กับยี่ห้อของชุดตรวจ แต่สิ่งที่ควรระวังคือไม่ควรอ่านผลก่อนและหลังเวลาที่กำหนดไว้ เพราะอาจทำให้ความแม่นยำของผลลดลง

ข้อดีของการตรวจโควิดด้วย Antigen test kit

แม้การตรวจโควิดด้วย Antigen test kit จะมีความเสี่ยงที่ผลจะคลาดเคลื่อน แต่ก็มีข้อดี และข้อแตกต่างจาก RT-PCR หลายข้อ ดังนี้

• สามารถทราบผลได้ภายใน 15-30 นาที
• สามารถพกพาได้สะดวก และเข้าถึงได้ง่ายกว่าการตรวจที่ห้องปฎิบัติการ
• มีราคาถูกกว่าการตรวจแบบ RT-PCR
• สามารถตรวจได้ด้วยตัวเอง ไม่ต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญ หรือบุคลากรทางการแพทย์ ทำให้สะดวกในการตรวจมากขึ้น

ข้อเสียของการตรวจโควิดด้วย Antigen test kit

อย่างที่กล่าวไปข้างต้น ข้อเสียหลักๆ ของการตรวจโควิดด้วย Antigen test kit คือความคลาดเคลื่อนของผลตรวจ มีรายละเอียดดังต่อไปนี้

1. อาจให้ผลลบลวง

การให้ผลลบลวงหมายถึง ผลจากการตรวจแสดงว่าไม่พบเชื้อ แต่แท้จริงแล้วมีเชื้ออยู่ ซึ่งอาจเกิดได้จากหลายปัจจัย ดังนี้

• ผู้ที่ตรวจ Antigen test kit ยังไม่มีอาการใดๆ จะมีความแม่นยำในการแสดงผลบวกอยู่ที่ประมาณ 58.1% ซึ่งน้อยกว่าผู้ที่มีอาการแล้ว
• ผู้ที่ตรวจ Antigen test kit ตรวจหลังจากมีอาการเกิน 1 สัปดาห์ขึ้นไป โดยปกติชุดตรวจนี้จะมีความแม่นยำมากขึ้นหากตรวจภายในสัปดาห์แรกหลังจากเริ่มมีอาการ โดยความแม่นยำจะน้อยลงหากเกินจากช่วงเวลาดังกล่าว
• ความแม่นยำของแต่ละชื่อการค้า อาจแตกต่างกันออกไป

2. อาจให้ผลบวกลวงได้

การให้ผลบวกลวง หมายถึงชุดตรวจรายงานผลว่าพบเชื้อ แต่ความจริงแล้วร่างกายคุณไม่ได้มีเชื้อแต่อย่างใด

อย่างไรก็ตาม ในการศึกษาปี 2021นักวิจัยพบว่าชุดตรวจแบบรวดเร็วที่ออกผลบวกมีความแม่นยำถึง 99.6% หรือมีโอกาสให้ผลบวกลวงได้น้อยกว่า 1% นั่นเอง