Celecoxib (เซเลโคซิบ) สรรพคุณ ข้อบ่งใช้ ผลข้างเคียง

ยา Celecoxib (เซเลโคซิบ) ป็นยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (nonsteroidal anti-inflammatory drug (NSAID)) ออกฤทธิ์จำเพาะกับการยับยั้งเอนไซม์ cyclooxygenase-2 specific inhibitor (COX-2 inhibitor) ทำให้บรรเทาอาการปวดและบวม (การอักเสบ) ข้อต่างๆ ใช้รักษาอาการ ข้ออักเสบ (arthritis), อาการปวดเฉียบพลัน (acute pain) และอาการปวดประจำเดือน เมื่อยาออกฤทธิ์บรรเทาอาการปวดและบวมจะช่วยให้คุณทำกิจวัตรประจำวันได้มากกว่าเดิม

สารบัญ

สรรพคุณยา celecoxib
วิธีใช้ยา celecoxib
ผลข้างเคียงของยา celecoxib
ข้อควรระวังในการใช้ยา celecoxib
คำเตือนในการใช้ยา celecoxib
ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา celecoxib
การใช้ยา celecoxib ร่วมกับยาอื่น
การได้รับยา celecoxib เกินขนาด
หากลืมรับประทานยา celecoxib
การเก็บรักษายา celecoxib

สรรพคุณยา celecoxib

ยา celecoxib เป็นยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) ซึ่งเฉพาะเจาะจงกับเอนไซม์ COX-2 ใช้ในการรักษาอาการอักเสบและปวดจากโรคต่างๆ

กลไกการทำงาน จะทำให้สาร prostaglandins มีปริมาณลดลง ทำให้ลดอาการปวดและบวมได้ โดยออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ในร่างกายที่ทำหน้าที่ผลิตสาร prostaglandins ช่วงรักษาและบรรเทาอาการอักเสบต่างๆ

รักษาโรคข้อเข้าเสื่อม
รักษาโรครูมาตอยด์
รักษาโรคกระดูกสันหลังชนิดติดยึด
ปวดประจำเดือน

วิธีใช้ยา celecoxib

สามารถรับประทานยานี้ พร้อมหรือหลังอาหารก็ได้ แต่ความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดและหัวใจก็จะเพิ่มขึ้นตามขนาดยาที่ใช้ โดยใช้ขนาดยา 200 มก. วันละ 2 ครั้ง หรือ 400 มก. วันละครั้ง
ทั้งนี้ในกรณีที่มีอาการปวดเฉียบพลัน แนะนำรับประทาน ขนาด 400 มก. ตามด้วย 200 มก. วันละ 2 ครั้ง หรือจะรับประทานยาขนาด 400 มก. วันละครั้งได้
ไม่จำเป็นต้องปรับขนาดยาในผู้ป่วยสูงอายุ หรือผู้ป่วยโรคตับ และโรคไตบกพร่อง ระดับอ่อน หรือปานกลาง แต่ต้องติดตามการใช้ยาอย่างใกล้ชิด
ให้รับประทานยานี้พร้อมกับน้ำ 1 แก้ว (240 มิลลิลิตร) ยกเว้นแพทย์สั่งเป็นอย่างอื่น และอย่านอนราบเป็นเวลาอย่างน้อย 10 นาทีหลังรับประทานยา
สำหรับโรคบางโรค เช่น โรคข้ออักเสบ อาจต้องรับประทานยาอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานานถึง 2 สัปดาห์ จึงจะได้ผลจากการรักษาเต็มที่
หากคุณใช้ยานี้เป็นครั้งคราวเมื่อมีอาการ (ไม่ได้ใช้เป็นประจำ) โปรดจำไว้ว่ายาแก้ปวดจะออกฤทธิ์ได้ดีเมื่อเริ่มรับประทานตอนที่เริ่มมีอาการปวดเกิดขึ้น หากคุณรอให้อาการปวดแย่ลง ยาอาจออกฤทธิ์ได้ไม่ดี

ผลข้างเคียงของยา celecoxib

อาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง หรือท้องอืด มีแก๊สในกระเพาะอาหารเกิดขึ้นขณะใช้ยานี้ หากอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา
ยา celecoxib อาจส่งผลเพิ่มความดันโลหิตได้ ดังนั้นจึงต้องวัดความดันโลหิตเป็นประจำ และแจ้งแพทย์ทราบหากพบว่าความดันโลหิตสูงขึ้น
แจ้งแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ได้แก่ ปวดศีรษะรุนแรง, มีอาการปวด บวม ร้อน ที่บริเวณขาหนีบ/น่อง, มีอาการแสดงของไตมีปัญหา (เช่น การเปลี่ยนแปลงปริมาณปัสสาวะ), กลืนลำบาก กลืนแล้วเจ็บ, มีอาการของหัวใจล้มเหลว (เช่น บวมที่ข้อเท้า บวมที่เท้า), อ่อนเพลียผิดปกติ, น้ำหนักเพิ่มผิดปกติ น้ำหนักเพิ่มกะทันหัน
ยา celecoxib อาจทำให้เกิดโรคตับที่ร้ายแรงได้ ซึ่งอาจถึงแก่ชีวิต (แต่พบได้ไม่บ่อย) โดยให้ไปพบแพทย์ทันทีที่มีอาการของความเสียหายที่ตับ ได้แก่ ปัสสาวะมีสีเข้ม, คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร โดยไม่ดีขึ้น, ปวดท้องรุนแรง, ตัวเหลือง ตาเหลือง
ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ มีไข้, ต่อมน้ำเหลืองบวม, ผื่น, คัน บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ), เวียนศีรษะรุนแรง, หายใจลำบาก
อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

ข้อควรระวังในการใช้ยา celecoxib

ถ้าคุณแพ้ยา celecoxib, aspirin, ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ตัวอื่นๆ เช่น ibuprofen, ยา COX-2 inhibitors ตัวอื่นๆ หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
การใช้ยาในกลุ่มยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) อาจทำให้เกิดโรคไตได้ ซึ่งรวมถึงยา celecoxib ด้วย โดยจะมีโอกาสเกิดมากขึ้น ถ้าคุณมีภาวะขาดน้ำ ดื่มน้ำไม่เพียงพอ, เป็นโรคหัวใจล้มเหลว หรือเป็นโรคไตอยู่ก่อนแล้ว และเป็นผู้สูงอายุ หรือกำลังใช้ร่วมกับยาบางชนิด (อ่านเพิ่มเติมได้จากหัวข้อปฏิกิริยาระหว่างยา) แนะนำให้ดื่มน้ำให้เพียงพอตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ และแจ้งแพทย์ทันทีถ้ามีปริมาณปัสสาวะเปลี่ยนแปลงไป
ยานี้อาจเป็นสาเหตุของการเกิดเลือดออกที่กระเพาะอาหารได้ การดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่เป็นประจำทุกวัน ร่วมกับการใช้ยานี้ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกที่กระเพาะอาหาร จึงแนะนำให้จำกัดการดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่ ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ให้แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรที่กำลังใช้อยู่
ผู้สูงอายุมีโอกาสเกิดผลข้างเคียงจากนี้มากกว่า โดยเฉพาะอาการเลือดออกที่กระเพาะอาหาร และปัญหาที่ไต
ต้องระวังการใช้ยานี้ในเด็กที่เป็นโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ชนิดซิมเต็มมิก (systemic onset juvenile rheumatoid arthritis) เพราะอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออก หรือเกิดปัญหาในการแข็งตัวของเลือดอย่างร้ายแรงได้ (disseminated intravascular coagulation คือภาวะที่ผู้ป่วยจะมีลิ่มเลือดขนาดเล็ก กระจายอุดตันในหลอดเลือดตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย) หากบุตรหลานของคุณมีอาการดังต่อไปนี้ ต้องพาไปพบแพทย์ทันที: มีเลือดออกเฉียบพลัน มีรอยฟกช้ำเฉียบพลัน นิ้วมือนิ้วเท้าเป็นสีฟ้าม่วง
ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับประโยชน์และความเสี่ยงจากยานี้ก่อนเริ่มใช้ยา เช่น ความเสี่ยงในการแท้งบุตร, ความเสี่ยงในการเกิดปัญหาในการตั้งครรภ์ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบหากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือวางแผนจะตั้งครรภ์ ระหว่างการตั้งครรภ์ ยานี้ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ประเมินแล้วว่ามีความจำเป็นจริงๆ ซึ่งไม่แนะนำให้ใช้ยานี้ในช่วงไตรมาสแรก และไตรมาสสุดท้ายของการตั้งครรภ์ เพราะมีโอกาสเกิดอันตรายกับทารกในครรภ์และอาจทำให้เกิดปัญหาขณะคลอดได้
ยา celecoxib ผ่านไปยังน้ำนมได้ แม้ว่าจะไม่มีรายงานอันตรายต่อทารกที่ดูดนมแม่ แต่แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร

ก่อนการใช้ยา celecoxib ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น

หอบหืด รวมถึงมีประวัติของการหายใจที่แย่ลงจากการใช้ยา aspirin หรือยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ตัวอื่น
เป็นโรคตับ
มีโรคทางกระเพาะอาหาร ลำไส้ หลอดอาหาร เช่น มีเลือดออก มีแผลในทางเดินอาหาร หรือเป็นโรคกรดไหลย้อนที่กลับมาเป็นซ้ำ
เป็นโรคหัวใจ เช่น อาการเจ็บเค้นหน้าอก (angina), ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด (heart attack)
มีความดันโลหิตสูง
เป็นโรคหลอดเลือดสมอง (stroke)
เป็นโรคเลือด เช่น โลหิตจาง, เลือดออกง่าย มีปัญหาในการแข็งตัวของเลือด
มีติ่งเนื้อในจมูก (ริดสีดวงจมูก (nasal polyps))

คำเตือนในการใช้ยา celecoxib

ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs หรือ NSAIDs) รวมถึงยา celecoxib อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด หรือโรคหลอดเลือดสมองได้ (พบได้ไม่บ่อย) ซึ่งอาจเกิดอาการดังกล่าวนี้เมื่อใดก็ได้ขณะที่ใช้ยา แต่จะมีโอกาสเกิดมากขึ้นเมื่อใช้ยานี้เป็นเวลานาน ความเสี่ยงดังกล่าวอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณเป็นโรคหัวใจอยู่แล้ว หรือมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ (เช่น เป็นผู้ที่สูบบุหรี่, มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ, เป็นโรคความดันโลหิตสูง หรือเป็นโรคเบาหวาน) ห้ามใช้ยานี้ก่อนหรือหลังการผ่าตัดบายพาสหัวใจทันที (heart bypass surgery (CABG))
นอกจากนี้ยา celecoxib อาจทำให้เกิดเลือดออกในกระเพาะอาหาร หรือในลำไส้ ที่ร้ายแรงได้ ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิต (แต่พบได้ไม่บ่อย) โดยอาการเลือดออกสามารถเกิดขึ้นเมื่อใดก็ได้ขณะที่ใช้ยานี้โดยไม่มีอาการเตือนใดๆ ผู้สูงอายุอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกมากขึ้น
คุณต้องหยุดใช้ยา celecoxib และไปพบแพทย์ทันที ถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง ดังนี้ อุจจาระมีเลือด หรืออุจจาระมีสีดำ/ ดำเหนียวเหมือนยางมะตอย มีอาการปวดท้องที่ไม่ดีขึ้น อาเจียนคล้ายกากกาแฟ เจ็บหน้าอก ปวดแขนซ้าย ปวดกราม หายใจถี่ เหงื่อออกผิดปกติ อ่อนแรงที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย การมองเห็นผิดปกติเฉียบพลัน พูดไม่ชัด
คุณควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ที่จะได้รับจากการรักษาด้วยยานี้ก่อนเริ่มใช้ยา

ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา celecoxib

สภาวะต่อไปนี้ถือเป็นข้อห้ามในการใช้ยา celecoxib ดังนั้นต้องแจ้งแพทย์ทราบหากคุณมีสภาวะดังต่อไปนี้

เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด systemic mastocytosis
ร่างกายมีการสูญเสียน้ำอย่างมาก
เป็นโลหิตจาง
มีภาวะที่เสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกมากขึ้น
เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง (alcoholism)
มีความดันโลหิตสูง
เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด (heart attack)
เป็นโรคหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง
เป็นโรคหลอดเลือดสมอง
มีการอุดตันของลิ่มเลือดในร่างกาย
เป็นโรคหอบหืด
มีแผลในทางเดินอาหารจากกรดเกิน
มีแผลในกระเพาะอาหาร หรือลำไส้
เป็นโรคตับ หรือการตรวจการทำงานของตับผิดปกติ
มีเลือดออกในกระเพาะอาหารหรือลำไส้
มีการคั่งของน้ำในร่างกายที่สังเกตเห็นได้
กำลังตั้งครรภ์
กระเพาะอาหารทะลุ หรือลำไส้ทะลุ
สูบบุหรี่
มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
หลังการผ่าตัดบายพาสหัวใจทันที
เป็นผู้ที่มีการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 ต่ำ (CYP2C9 poor metabolizer)
เป็นโรคไตระยะ 4 (รุนแรง) หรือโรคไตระยะ 5 (ไตวาย) หรือเป็นโรคไตที่มีการทำงานของไตลดลงเรื่อยๆ
เคยใช้ยา aspirin แล้วกระตุ้นให้เกิดอาการในระบบทางเดินหายใจ เช่น หอบหืด
เคยมีประวัติผ่าตัดบายพาสกระเพาะอาหาร
แพ้ยาในกลุ่ม Salicylates
แพ้ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ตัวอื่นๆ (NSAIDS; Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug)
แพ้ยาในกลุ่ม Cox-2 Inhibitor ตัวอื่นๆ
แพ้ยาอื่นที่มีโครงสร้างเป็นซัลฟา (Sulfone Moiety)

การใช้ยา celecoxib ร่วมกับยาอื่น

การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (drug interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์

รายการยาที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา celecoxib ได้แก่

Aliskiren
ยาในกลุ่ม ACE inhibitorsเช่นcaptopril, lisinopril
ยาในกลุ่ม angiotensin II receptor blockers เช่นvalsartan, losartan
Cidofovir
Lithium
Ketorolac
ยาขับปัสสาวะ เช่น furosemide, spironolactone, triamterene, amiloride
Cyclosporine, sirolimus, tacrolimus

ยา celecoxib อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกเมื่อรับประทานร่วมกับยาอื่นที่อาจทำให้เกิดเลือดออกเช่นกัน ตัวอย่างเช่น ยาต้านเกร็ดเลือด (anti-platelet drugs) เช่น clopidogrel, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น dabigatran, apixaban, edoxaban, rivaroxaban, enoxaparin, warfarin , heparins

คุณต้องอ่านฉลากยาทุกชนิดอย่างละเอียดก่อนใช้ยา เพราะยาแก้ปวด ลดไข้ หลายชนิดอาจมีส่วนประกอบของยา aspirin, ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ตัวอื่นๆ เช่น naproxen, ibuprofen ซึ่งเป็นยาที่คล้ายกับยา celecoxib และการใช้ร่วมกันอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงได้ อย่างไรก็ตาม ถ้าแพทย์สั่งให้คุณรับประทานยา aspirin ขนาดต่ำ เพื่อป้องกันโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด หรือป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง คุณควรรับประทานยา aspirin ต่อเนื่อง ยกเว้นแพทย์สั่งเป็นอย่างอื่น (โดยทั่วไป aspirin ขนาดต่ำจะอยู่ระหว่าง 81-325 มิลลิกรัมต่อวัน) ให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับข้อมูลเพิ่มเติม

การได้รับยา celecoxib เกินขนาด

หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา celecoxib เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที โทร 1669
อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ ปวดท้องอย่างรุนแรง, อาเจียนเป็นสีน้ำเหมือนน้ำกาแฟ, ปริมาณปัสสาวะเปลี่ยนแปลงไป, หายใจช้า หายใจตื้น, ปวดศีรษะรุนแรง หรือหมดสติ

หมายเหตุ

ห้ามแบ่งยานี้ให้ผู้อื่นใช้
อาจต้องมีการตรวจทางห้องปฏิบัติการ/การตรวจทางการแพทย์เป็นระยะเพื่อติดตามอาการและผลข้างเคียงจากยา เช่น การตรวจความดันโลหิต การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด การตรวจการทำงานของตับ การทำงานของไต ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
การรักษาอาการข้ออักเสบโดยไม่ใช้ยาที่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เช่น การลดน้ำหนัก (ถ้าจำเป็น) การออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (strengthening and conditioning exercises) อาจช่วยเพิ่มการยืดหยุ่น เพิ่มองศาในการเคลื่อนไหว และการทำงานของข้อ โปรดปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับคำแนะนำที่เหมาะสมกับคุณ

หากลืมรับประทานยา celecoxib

ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า