โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus) เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (non-communicable diseases: NCDs) ที่สามารถพบได้ในทุกเพศ ทุกวัย เกิดจากภาวะร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ เมื่อเวลาผ่านไปจะทำให้เกิดปัญหาทางสุขภาพตามมา
สารบัญ
โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus) คืออะไร
โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus) คือ โรคที่เกิดขึ้นเมื่อร่างกายมีการนำพลังงานไปใช้ผิดปกติส่งผลให้เกิดระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดสูงกว่าปกติ
น้ำตาลกลูโคสในเลือดเป็นแหล่งพลังงานหลักของร่างกายที่ได้รับจากอาหารที่รับประทาน โดยมีฮอร์โมนอินซูลิน (insulin) เป็นฮอร์โมนที่สร้างจากตับอ่อน ทำหน้านี้นำน้ำตาลกลูโกสเข้าสู่เซลล์ต่างๆ สำหรับใช้เป็นพลังงานให้กับเซลล์
ในกรณีที่ร่างกายไม่สามารถผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ ผลิตได้ไม่เพียงพอ หรือร่างกายไม่สามารถนำอินซูลินไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ จะทำให้น้ำตาลกลูโคสเกิดการสะสม เมื่อเวลาผ่านไป น้ำตาลในเลือดที่สูงกว่าปกตินี้ จะทำให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมา แม้ว่าโรคเบาหวานจะไม่ใช่โรคที่รักษาหายขาด แต่ปัจจุบันมีวิธีในการจัดการเกี่ยวกับโรคเบาหวาน ทำให้ผู้ป่วยมีสุขภาพที่แข็งแรงได้
โรคเบาหวาน (Diabetes) มีกี่ชนิด
โรคเบาหวานที่พบบ่อยในปัจจุบันมี 3 ชนิด คือ โรคเบาหวานชนิดที่ 1 โรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
โรคเบาหวานชนิดที่ 1
โรคเบาหวานชนิดที่ 1 คือภาวะที่ร่างกายไม่สามารถสร้างฮอร์โมนอินซูลินได้ โรคเบาหวานชนิดนี้ เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเข้าไปทำลายเซลล์ของตับอ่อนที่มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนอินซูลิน พบได้บ่อยในเด็ก
คนที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 จำเป็นต้องได้รับฮอร์โมนอินซูลินฉีดทุกวัน เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ตามปกติ
โรคเบาหวานชนิดที่ 2
โรคเบาหวานชนิดที่ 2 คือภาวะที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ลดลง หรือผลิตแล้ว แต่ร่างกายไม่สามารถนำฮอร์โมนอินซูลินไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถพบได้ทุกช่วงอายุ อย่างไรก็ตามมักพบบ่อยในช่วงอายุตั้งแต่วัยกลางคนจนถึงผู้ที่มีอายุมาก เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational diabetes)
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์จะพบได้ในผู้หญิงตั้งครรภ์บางราย ส่วนใหญ่แล้ว ผู้หญิงที่มีภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์จะหายจากโรคนี้หลังจากคลอดลูก อย่างไรก็ตามผู้ที่เป็นโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์จะมีโอกาสในการพัฒนาเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคตมากกว่าคนทั่วไป บางครั้งโรคเบาหวานที่ถูกวินิจฉัยขณะตั้งครรภ์อาจเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2
โรคเบาหวานชนิดอื่นๆ
พบได้น้อย เช่น โรคเบาหวานที่เกี่ยวกับพันธุกรรม (Monogenic diabetes) หรือ เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนที่ผิดปกติ
โรคเบาหวานพบได้บ่อยแค่ไหน
ข้อมูลเมื่อปี 2015 พบว่าประชากรในสหรัฐอเมริกาถึง 30.3 ล้านคน หรือคิดเป็น 9.4% ของประชากรทั้งหมดป่วยเป็นโรคเบาหวาน โดยมีมากถึง 1 ใน 4 ของผู้ป่วยเบาหวานไม่รู้ตัวว่าตนเองเป็นโรคเบาหวาน ซึ่งประชากรอายุมากกว่า 65 ปี ถึง 1 ใน 4 ได้รับผลกระทบจากโรคเบาหวาน และประมาณ 90-95% ของผู้ป่วยโรคเบาหวานทั้งหมดเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2
ใครบ้างที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2
- เมื่อมีอายุตั้งแต่ 45 ปีขึ้นไป จะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 มากกว่าคนทั่วไป
- มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคเบาหวาน
- มีน้ำหนักเกินกว่าเกณฑ์มาตรฐาน
- ไม่ค่อยออกกำลังกาย,
- ปัญหาทางสุขภาพบางชนิด เช่น ความดันโลหิตสูง
- ภาวะก่อนเป็นเบาหวาน (Prediabetes) หรือเคยเป็นโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์มาก่อน จะมีโอกาสพัฒนาเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้มากขึ้น
โรคแทรกซ้อนที่ตามมาหากเป็นโรคเบาหวาน
เมื่อเวลาผ่านไป ระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงกว่าปกติจะส่งผลให้เกิดปัญหาอื่นๆ ตามมา เช่น
- โรคหัวใจ
- โรคหลอดเลือดสมอง
- โรคไต
- ปัญหาเกี่ยวกับดวงตา การมองเห็น
- โรคในช่องปาก
- ความเสียหายต่อเส้นประสาท
- ปัญหาเท้า แผลที่เท้า
ปัจจุบันมีวิธีลดโอกาสการเกิดโรคแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานได้ เช่น การตรวจระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือด หรือระดับน้ำตาลสะสมเป็นประจำ ช่วยให้ร่างกายมีระดับค่าน้ำตาลอยู่ในเกณฑ์ปกติ เป็นต้น
ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล
ที่มาของข้อมูล
- What is Diabetes? (https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes), December 2016
- Harrison’s Principle of Internal Medicine. Chapter396: Diabetes Mellitus: Diagnosis, Classification, and Pathophysiology
