ยา Celecoxib (เซเลโคซิบ) ป็นยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (nonsteroidal anti-inflammatory drug (NSAID)) ออกฤทธิ์จำเพาะกับการยับยั้งเอนไซม์ cyclooxygenase-2 specific inhibitor (COX-2 inhibitor) ทำให้บรรเทาอาการปวดและบวม (การอักเสบ) ข้อต่างๆ ใช้รักษาอาการ ข้ออักเสบ (arthritis), อาการปวดเฉียบพลัน (acute pain) และอาการปวดประจำเดือน เมื่อยาออกฤทธิ์บรรเทาอาการปวดและบวมจะช่วยให้คุณทำกิจวัตรประจำวันได้มากกว่าเดิม
สารบัญ
สรรพคุณยา celecoxib
ยา celecoxib เป็นยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) ซึ่งเฉพาะเจาะจงกับเอนไซม์ COX-2 ใช้ในการรักษาอาการอักเสบและปวดจากโรคต่างๆ
กลไกการทำงาน จะทำให้สาร prostaglandins มีปริมาณลดลง ทำให้ลดอาการปวดและบวมได้ โดยออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ในร่างกายที่ทำหน้าที่ผลิตสาร prostaglandins ช่วงรักษาและบรรเทาอาการอักเสบต่างๆ
- รักษาโรคข้อเข้าเสื่อม
- รักษาโรครูมาตอยด์
- รักษาโรคกระดูกสันหลังชนิดติดยึด
- ปวดประจำเดือน
วิธีใช้ยา celecoxib
- สามารถรับประทานยานี้ พร้อมหรือหลังอาหารก็ได้ แต่ความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดและหัวใจก็จะเพิ่มขึ้นตามขนาดยาที่ใช้ โดยใช้ขนาดยา 200 มก. วันละ 2 ครั้ง หรือ 400 มก. วันละครั้ง
- ทั้งนี้ในกรณีที่มีอาการปวดเฉียบพลัน แนะนำรับประทาน ขนาด 400 มก. ตามด้วย 200 มก. วันละ 2 ครั้ง หรือจะรับประทานยาขนาด 400 มก. วันละครั้งได้
- ไม่จำเป็นต้องปรับขนาดยาในผู้ป่วยสูงอายุ หรือผู้ป่วยโรคตับ และโรคไตบกพร่อง ระดับอ่อน หรือปานกลาง แต่ต้องติดตามการใช้ยาอย่างใกล้ชิด
- ให้รับประทานยานี้พร้อมกับน้ำ 1 แก้ว (240 มิลลิลิตร) ยกเว้นแพทย์สั่งเป็นอย่างอื่น และอย่านอนราบเป็นเวลาอย่างน้อย 10 นาทีหลังรับประทานยา
- สำหรับโรคบางโรค เช่น โรคข้ออักเสบ อาจต้องรับประทานยาอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานานถึง 2 สัปดาห์ จึงจะได้ผลจากการรักษาเต็มที่
- หากคุณใช้ยานี้เป็นครั้งคราวเมื่อมีอาการ (ไม่ได้ใช้เป็นประจำ) โปรดจำไว้ว่ายาแก้ปวดจะออกฤทธิ์ได้ดีเมื่อเริ่มรับประทานตอนที่เริ่มมีอาการปวดเกิดขึ้น หากคุณรอให้อาการปวดแย่ลง ยาอาจออกฤทธิ์ได้ไม่ดี
ผลข้างเคียงของยา celecoxib
- อาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง หรือท้องอืด มีแก๊สในกระเพาะอาหารเกิดขึ้นขณะใช้ยานี้ หากอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
- โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา
- ยา celecoxib อาจส่งผลเพิ่มความดันโลหิตได้ ดังนั้นจึงต้องวัดความดันโลหิตเป็นประจำ และแจ้งแพทย์ทราบหากพบว่าความดันโลหิตสูงขึ้น
- แจ้งแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ได้แก่ ปวดศีรษะรุนแรง, มีอาการปวด บวม ร้อน ที่บริเวณขาหนีบ/น่อง, มีอาการแสดงของไตมีปัญหา (เช่น การเปลี่ยนแปลงปริมาณปัสสาวะ), กลืนลำบาก กลืนแล้วเจ็บ, มีอาการของหัวใจล้มเหลว (เช่น บวมที่ข้อเท้า บวมที่เท้า), อ่อนเพลียผิดปกติ, น้ำหนักเพิ่มผิดปกติ น้ำหนักเพิ่มกะทันหัน
- ยา celecoxib อาจทำให้เกิดโรคตับที่ร้ายแรงได้ ซึ่งอาจถึงแก่ชีวิต (แต่พบได้ไม่บ่อย) โดยให้ไปพบแพทย์ทันทีที่มีอาการของความเสียหายที่ตับ ได้แก่ ปัสสาวะมีสีเข้ม, คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร โดยไม่ดีขึ้น, ปวดท้องรุนแรง, ตัวเหลือง ตาเหลือง
- ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ มีไข้, ต่อมน้ำเหลืองบวม, ผื่น, คัน บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ), เวียนศีรษะรุนแรง, หายใจลำบาก
- อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ข้อควรระวังในการใช้ยา celecoxib
- ถ้าคุณแพ้ยา celecoxib, aspirin, ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ตัวอื่นๆ เช่น ibuprofen, ยา COX-2 inhibitors ตัวอื่นๆ หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
- การใช้ยาในกลุ่มยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) อาจทำให้เกิดโรคไตได้ ซึ่งรวมถึงยา celecoxib ด้วย โดยจะมีโอกาสเกิดมากขึ้น ถ้าคุณมีภาวะขาดน้ำ ดื่มน้ำไม่เพียงพอ, เป็นโรคหัวใจล้มเหลว หรือเป็นโรคไตอยู่ก่อนแล้ว และเป็นผู้สูงอายุ หรือกำลังใช้ร่วมกับยาบางชนิด (อ่านเพิ่มเติมได้จากหัวข้อปฏิกิริยาระหว่างยา) แนะนำให้ดื่มน้ำให้เพียงพอตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายขาดน้ำ และแจ้งแพทย์ทันทีถ้ามีปริมาณปัสสาวะเปลี่ยนแปลงไป
- ยานี้อาจเป็นสาเหตุของการเกิดเลือดออกที่กระเพาะอาหารได้ การดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่เป็นประจำทุกวัน ร่วมกับการใช้ยานี้ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกที่กระเพาะอาหาร จึงแนะนำให้จำกัดการดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่ ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
- ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ให้แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรที่กำลังใช้อยู่
- ผู้สูงอายุมีโอกาสเกิดผลข้างเคียงจากนี้มากกว่า โดยเฉพาะอาการเลือดออกที่กระเพาะอาหาร และปัญหาที่ไต
- ต้องระวังการใช้ยานี้ในเด็กที่เป็นโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ชนิดซิมเต็มมิก (systemic onset juvenile rheumatoid arthritis) เพราะอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออก หรือเกิดปัญหาในการแข็งตัวของเลือดอย่างร้ายแรงได้ (disseminated intravascular coagulation คือภาวะที่ผู้ป่วยจะมีลิ่มเลือดขนาดเล็ก กระจายอุดตันในหลอดเลือดตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย) หากบุตรหลานของคุณมีอาการดังต่อไปนี้ ต้องพาไปพบแพทย์ทันที: มีเลือดออกเฉียบพลัน มีรอยฟกช้ำเฉียบพลัน นิ้วมือนิ้วเท้าเป็นสีฟ้าม่วง
- ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับประโยชน์และความเสี่ยงจากยานี้ก่อนเริ่มใช้ยา เช่น ความเสี่ยงในการแท้งบุตร, ความเสี่ยงในการเกิดปัญหาในการตั้งครรภ์ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบหากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือวางแผนจะตั้งครรภ์ ระหว่างการตั้งครรภ์ ยานี้ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ประเมินแล้วว่ามีความจำเป็นจริงๆ ซึ่งไม่แนะนำให้ใช้ยานี้ในช่วงไตรมาสแรก และไตรมาสสุดท้ายของการตั้งครรภ์ เพราะมีโอกาสเกิดอันตรายกับทารกในครรภ์และอาจทำให้เกิดปัญหาขณะคลอดได้
- ยา celecoxib ผ่านไปยังน้ำนมได้ แม้ว่าจะไม่มีรายงานอันตรายต่อทารกที่ดูดนมแม่ แต่แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร
ก่อนการใช้ยา celecoxib ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น
- หอบหืด รวมถึงมีประวัติของการหายใจที่แย่ลงจากการใช้ยา aspirin หรือยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ตัวอื่น
- เป็นโรคตับ
- มีโรคทางกระเพาะอาหาร ลำไส้ หลอดอาหาร เช่น มีเลือดออก มีแผลในทางเดินอาหาร หรือเป็นโรคกรดไหลย้อนที่กลับมาเป็นซ้ำ
- เป็นโรคหัวใจ เช่น อาการเจ็บเค้นหน้าอก (angina), ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด (heart attack)
- มีความดันโลหิตสูง
- เป็นโรคหลอดเลือดสมอง (stroke)
- เป็นโรคเลือด เช่น โลหิตจาง, เลือดออกง่าย มีปัญหาในการแข็งตัวของเลือด
- มีติ่งเนื้อในจมูก (ริดสีดวงจมูก (nasal polyps))
คำเตือนในการใช้ยา celecoxib
- ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs หรือ NSAIDs) รวมถึงยา celecoxib อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด หรือโรคหลอดเลือดสมองได้ (พบได้ไม่บ่อย) ซึ่งอาจเกิดอาการดังกล่าวนี้เมื่อใดก็ได้ขณะที่ใช้ยา แต่จะมีโอกาสเกิดมากขึ้นเมื่อใช้ยานี้เป็นเวลานาน ความเสี่ยงดังกล่าวอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณเป็นโรคหัวใจอยู่แล้ว หรือมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ (เช่น เป็นผู้ที่สูบบุหรี่, มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ, เป็นโรคความดันโลหิตสูง หรือเป็นโรคเบาหวาน) ห้ามใช้ยานี้ก่อนหรือหลังการผ่าตัดบายพาสหัวใจทันที (heart bypass surgery (CABG))
- นอกจากนี้ยา celecoxib อาจทำให้เกิดเลือดออกในกระเพาะอาหาร หรือในลำไส้ ที่ร้ายแรงได้ ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิต (แต่พบได้ไม่บ่อย) โดยอาการเลือดออกสามารถเกิดขึ้นเมื่อใดก็ได้ขณะที่ใช้ยานี้โดยไม่มีอาการเตือนใดๆ ผู้สูงอายุอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกมากขึ้น
- คุณต้องหยุดใช้ยา celecoxib และไปพบแพทย์ทันที ถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง ดังนี้ อุจจาระมีเลือด หรืออุจจาระมีสีดำ/ ดำเหนียวเหมือนยางมะตอย มีอาการปวดท้องที่ไม่ดีขึ้น อาเจียนคล้ายกากกาแฟ เจ็บหน้าอก ปวดแขนซ้าย ปวดกราม หายใจถี่ เหงื่อออกผิดปกติ อ่อนแรงที่ด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย การมองเห็นผิดปกติเฉียบพลัน พูดไม่ชัด
- คุณควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ที่จะได้รับจากการรักษาด้วยยานี้ก่อนเริ่มใช้ยา
ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา celecoxib
สภาวะต่อไปนี้ถือเป็นข้อห้ามในการใช้ยา celecoxib ดังนั้นต้องแจ้งแพทย์ทราบหากคุณมีสภาวะดังต่อไปนี้
- เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด systemic mastocytosis
- ร่างกายมีการสูญเสียน้ำอย่างมาก
- เป็นโลหิตจาง
- มีภาวะที่เสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกมากขึ้น
- เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง (alcoholism)
- มีความดันโลหิตสูง
- เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด (heart attack)
- เป็นโรคหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง
- เป็นโรคหลอดเลือดสมอง
- มีการอุดตันของลิ่มเลือดในร่างกาย
- เป็นโรคหอบหืด
- มีแผลในทางเดินอาหารจากกรดเกิน
- มีแผลในกระเพาะอาหาร หรือลำไส้
- เป็นโรคตับ หรือการตรวจการทำงานของตับผิดปกติ
- มีเลือดออกในกระเพาะอาหารหรือลำไส้
- มีการคั่งของน้ำในร่างกายที่สังเกตเห็นได้
- กำลังตั้งครรภ์
- กระเพาะอาหารทะลุ หรือลำไส้ทะลุ
- สูบบุหรี่
- มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
- หลังการผ่าตัดบายพาสหัวใจทันที
- เป็นผู้ที่มีการทำงานของเอนไซม์ CYP2C9 ต่ำ (CYP2C9 poor metabolizer)
- เป็นโรคไตระยะ 4 (รุนแรง) หรือโรคไตระยะ 5 (ไตวาย) หรือเป็นโรคไตที่มีการทำงานของไตลดลงเรื่อยๆ
- เคยใช้ยา aspirin แล้วกระตุ้นให้เกิดอาการในระบบทางเดินหายใจ เช่น หอบหืด
- เคยมีประวัติผ่าตัดบายพาสกระเพาะอาหาร
- แพ้ยาในกลุ่ม Salicylates
- แพ้ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ตัวอื่นๆ (NSAIDS; Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug)
- แพ้ยาในกลุ่ม Cox-2 Inhibitor ตัวอื่นๆ
- แพ้ยาอื่นที่มีโครงสร้างเป็นซัลฟา (Sulfone Moiety)
การใช้ยา celecoxib ร่วมกับยาอื่น
การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (drug interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์
รายการยาที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา celecoxib ได้แก่
- Aliskiren
- ยาในกลุ่ม ACE inhibitorsเช่นcaptopril, lisinopril
- ยาในกลุ่ม angiotensin II receptor blockers เช่นvalsartan, losartan
- Cidofovir
- Lithium
- Ketorolac
- ยาขับปัสสาวะ เช่น furosemide, spironolactone, triamterene, amiloride
- Cyclosporine, sirolimus, tacrolimus
ยา celecoxib อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกเมื่อรับประทานร่วมกับยาอื่นที่อาจทำให้เกิดเลือดออกเช่นกัน ตัวอย่างเช่น ยาต้านเกร็ดเลือด (anti-platelet drugs) เช่น clopidogrel, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น dabigatran, apixaban, edoxaban, rivaroxaban, enoxaparin, warfarin , heparins
คุณต้องอ่านฉลากยาทุกชนิดอย่างละเอียดก่อนใช้ยา เพราะยาแก้ปวด ลดไข้ หลายชนิดอาจมีส่วนประกอบของยา aspirin, ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ตัวอื่นๆ เช่น naproxen, ibuprofen ซึ่งเป็นยาที่คล้ายกับยา celecoxib และการใช้ร่วมกันอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงได้ อย่างไรก็ตาม ถ้าแพทย์สั่งให้คุณรับประทานยา aspirin ขนาดต่ำ เพื่อป้องกันโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายจากการขาดเลือด หรือป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง คุณควรรับประทานยา aspirin ต่อเนื่อง ยกเว้นแพทย์สั่งเป็นอย่างอื่น (โดยทั่วไป aspirin ขนาดต่ำจะอยู่ระหว่าง 81-325 มิลลิกรัมต่อวัน) ให้สอบถามแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับข้อมูลเพิ่มเติม
การได้รับยา celecoxib เกินขนาด
- หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา celecoxib เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที โทร 1669
- อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ ปวดท้องอย่างรุนแรง, อาเจียนเป็นสีน้ำเหมือนน้ำกาแฟ, ปริมาณปัสสาวะเปลี่ยนแปลงไป, หายใจช้า หายใจตื้น, ปวดศีรษะรุนแรง หรือหมดสติ
หมายเหตุ
- ห้ามแบ่งยานี้ให้ผู้อื่นใช้
- อาจต้องมีการตรวจทางห้องปฏิบัติการ/การตรวจทางการแพทย์เป็นระยะเพื่อติดตามอาการและผลข้างเคียงจากยา เช่น การตรวจความดันโลหิต การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด การตรวจการทำงานของตับ การทำงานของไต ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
- การรักษาอาการข้ออักเสบโดยไม่ใช้ยาที่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เช่น การลดน้ำหนัก (ถ้าจำเป็น) การออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (strengthening and conditioning exercises) อาจช่วยเพิ่มการยืดหยุ่น เพิ่มองศาในการเคลื่อนไหว และการทำงานของข้อ โปรดปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับคำแนะนำที่เหมาะสมกับคุณ
หากลืมรับประทานยา celecoxib
ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า
การเก็บรักษายา celecoxib
เก็บรักษายาที่อุณหภูมิห้อง ห่างจากแสงแดดและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องอาบน้ำ เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุหรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก
