เชื่อว่าหลายคนคงเคยเผชิญกับอาการคันคอ ซึ่งเป็นอาการระคายเคืองอยู่ภายในลำคอ และเป็นตัวการทำให้เกิดอาการไอเรื้อรัง รวมถึงต้องกระแอมเสียงดังออกมาเพื่อลดความรู้สึกระคายเคืองดังกล่าว อาการคันคอมีสาเหตุที่ทำให้เกิดมากมายหลายอย่าง แต่ก็มีวิธีรักษาซึ่งทำได้ไม่ยากนัก
สารบัญ
ความหมายของอาการคันคอ
อาการคันคอ (Itchy throat) คือ อาการระคายเคืองในลำคอ คล้ายกับอาการคันผิวหนังภายนอก แต่เกิดขึ้นภายในลำคอซึ่งไม่สามารถใช้นิ้ว หรือเล็บเกาให้อาการดีขึ้นได้
หากอาการคันคอมีความรุนแรงมากก็จะทำให้ยากต่อการพูดคุย หรือกลืนอาหารได้ตามปกติ นอกจากนี้อาการคันคอยังมีส่วนทำให้เสียงเปลี่ยนไป และทำให้รู้สึกคอแห้งกว่าเดิมด้วย
สาเหตุของอาการคันคอ
อาการคันคอมักเกิดขึ้นจากสาเหตุต่อไปนี้
1. อาการแพ้
อาการคันคอเป็นหนึ่งในอาการของโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะโรคภูมิแพ้อาหารและภูมิแพ้ยา เมื่อผู้ป่วยรับประทานอาหาร หรือยาที่ทำให้ร่างกายเกิดอาการแพ้เข้าไป ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะมีปฏิกิริยาออกมาเป็นอาการภูมิแพ้ต่างๆ เช่น
- ลิ้นบวม
- ปากบวม
- คอบวม
- คันคอ
- หายใจลำบาก
- คลื่นไส้อาเจียน
- ท้องเสียอย่างหนัก
อาหารที่มักทำให้เกิดอาการแพ้ และผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ควรระมัดระวังให้มาก ได้แก่ อาการประเภทไข่ นม อาหารทะเล ถั่วเหลือง ธัญพืช
2. การติดเชื้อ
การติดเชื้อภายในลำคอ เช่น ต่อมทอนซิลอักเสบ ไซนัสอักเสบ ติดเชื้อไวรัสไข้หวัดธรรมดา และไข้หวัดใหญ่ ล้วนส่งผลทำให้เกิดอาการคันคอได้ ร่วมกับมีอาการอื่นๆ ของโรคเกิดขึ้น
เช่น เป็นไข้สูง ปวดเมื่อยตามตัว แน่นหน้าอก มีน้ำมูก มีเสมหะมาก ผนังลำคอบวมแดง
3. โรคกรดไหลย้อน
น้ำย่อยในกระเพาะอาหารที่ไหลย้อนขึ้นมาบริเวณหลอดอาหารส่วนบน สามารถทำให้เกิดแผลในลำคอได้ อีกทั้งทำให้มีเสมหะมากผิดปกติ จึงส่งผลทำให้เกิดอาการเจ็บแสบ หรือคันระคายเคืองคอได้
นอกจากอาการคันคอ โรคกรดไหลย้อนยังทำให้เกิดอาการหูอื้อ ไอเรื้อรัง เสียงแหบ กลืนอาหารลำบาก รู้สึกแสบร้อนที่หน้าอก และลิ้นปี่ด้วย
4. พฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสม
พฤติกรรมดื่มน้ำน้อยและสูบบุหรี่ จะส่งผลให้ริมฝีปากและผนังลำคอแห้ง ไม่มีความชุ่มชื้น จึงทำให้เกิดอาการคันคอได้ง่าย รวมถึงทำให้มีพฤติกรรมกระแอมบ่อยๆ จนเสียบุคลิกด้วย
นอกจากนี้การตะโกน การพูดนานๆ ซึ่งเป็นการใช้เส้นเสียงทำงานอย่างหนักจะนำไปสู่อาการเส้นเสียง หรือกล่องเสียงอักเสบ ซึ่งสามารถทำให้เกิดอาการคันคอได้เช่นกัน
5.ผลข้างเคียงจากการรักษา
การรักษาโรคมะเร็งด้วยการฉายแสง การให้ยาเคมีบำบัดสามารถส่งให้ผลให้ผู้ป่วยเกิดภาวะน้ำลายแห้ง คอแห้งกว่าปกติ จึงส่งผลให้เกิดอาการคันคอได้ อีกทั้งยังส่งผลให้เสี่ยงเกิดอาการฟันผุมากกว่าเดิม และทำให้เคี้ยวอาหาร หรือออกเสียงพูดลำบากขึ้นด้วย
อาการแทรกซ้อนที่ควรไปพบแพทย์
ส่วนมากอาการคันคอมักมาพร้อมกับอาการอื่นๆ เกี่ยวกับโรคนั้นๆ แต่หากอาการคันคอมาพร้อมกับอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงมากๆ คุณก็ควรไปพบแพทย์เพื่อขอรับการวินิจฉัย ก่อนที่อาการจะลุกลามรุนแรง เช่น
- มีไข้สูงกว่า 38 องศาเซลเซียส
- ความดันโลหิตต่ำลง
- อ่อนเพลียมาก
- หายใจไม่ออก
- ประสาทการรับรสแย่ลง
- กลืนอาหารไม่ได้
- คลำพบก้อนในลำคอ
- ใบหน้าบวม
- มีผื่นแดง หรือผื่นลมพิษขึ้นตามตัว
- ท้องเสีย หรือท้องร่วงอย่างหนัก
วิธีรักษาอาการคันคอ
อาการคันคอสามารถรักษาได้ไม่ยาก โดยสามารถรักษาให้อาการดีขึ้นได้เองที่บ้านตามคำแนะนำต่อไปนี้
- ดื่มน้ำสะอาดให้มากๆ โดยควรดื่มเป็นน้ำอุ่น
- อมลูกอมที่ไม่มีสาร Menthol เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นภายในลำคอ
- ผสมน้ำผึ้งหนึ่งช้อนชาผสมกับมะนาวและน้ำอุ่น จากนั้นหมั่นจิบบ่อยๆ
- ฉีดสเปรย์บรรเทาอาการเจ็บคอ โดยอาจเป็นสเปรย์ผสมคาโมไมล์ หรือสารโพรโพลิส
สำหรับยาที่สามารถบรรเทาอาการคันคอได้ จะได้แก่ ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics) สำหรับฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดอาการคัน หรือเจ็บคอ ยาแก้อักเสบกลุ่มที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-steroidal anti-inflammatory drugs: NSAIDs) เพื่อลดอาการอักเสบภายในลำคอ
ส่วนผู้ที่มีพฤติกรรมสูบบุหรี่ บริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บ่อยๆ ก็ควรเลิกการบริโภคของเหล่านี้ เพราะมีแต่ก่ออาการคันคอให้แย่ลง และยังส่งผลทำให้เกิดโรคอื่นๆ ตามมาอีก
วิธีป้องกันอาการคันคอ
อาการคันคอสามารถป้องกันได้ไม่ยากเช่นกัน เพียงปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เหมาะสม ก็สามารถป้องกันไม่ให้เกิดอาการนี้ได้แล้ว เช่น
- ไม่สูบบุหรี่
- ดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- หลีกเลี่ยงการบริโภคเครื่องดื่มคาเฟอีนและเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์บ่อยๆ
- รักษาสุขอนามัยให้ดี หากเป็นหวัด หรืออยู่ในช่วงฤดูกาลเปลี่ยนแปลง ควรทำร่างกายให้อบอุ่นอยู่เสมอ เช่น ใส่เสื้อกันหนาว พันผ้าพันคอ ห่มผ้าห่มอุ่นๆ
- หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้สารก่อภูมิแพ้ทุกชนิด ไม่ว่าจะทางอากาศ หรือในรูปแบบอาหาร และยา
- หากต้องตะโกน หรือพูดนานๆ ให้หาน้ำดื่มติดตัวไว้ และจิบระหว่างพูดบ้าง เพื่อไม่ให้คอแห้ง
- ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ มีประโยชน์ทั้งเพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ อีกทั้งยังช่วยชะลอความรุนแรงของโรคในบางรายที่เกิดการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่
อาการคันคอเป็นอาการที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน ซึ่งสามารถรักษาและป้องกันได้ไม่ยาก นอกจากจะมีอาการข้างเคียงอื่นๆ ที่รุนแรง
หากคุณมีอาการคันคอ ลองรักษาตามคำแนะนำที่กล่าวไปข้างต้นก่อน หากอาการยังไม่ดีขึ้นและมีผลข้างเคียงอื่นๆ เกิดขึ้นร่วมด้วย ก็ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยว่า อาการเหล่านั้นเกิดจากอะไร เพื่อจะได้รับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. วรพันธ์ พุทธศักดา
ที่มาของข้อมูล
- Deborah Weatherspoon, Everything you need to know about itchy throat (https://www.medicalnewstoday.com/articles/317066), 20 August 2020.
- Cameron White, Everything You Need To Know About Throat Irritation (https://www.healthline.com/health/itchy-throat), 20 August 2020.
- รศ. นพ. ปารยะ อาศนะเสน ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, เป็นหวัด หรือภูมิแพ้กันแน่ (https://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=994), 20 สิงหาคม 2563.
