Cephalexin หรือ Cefalexin (เซฟาเลกซิน) มีชื่อสามัญว่า Cephalexin Monohydrate (เซฟาเลกซินโมโนไฮเดรต) เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่มเซฟาโลสพอริน (Cephalosporin)
Cephalexin ใช้รักษาอาการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เช่น การติดเชื้อทางเดินหายใจ การติดเชื้อที่หูชั้นกลาง การติดเชื้อบริเวณผิวหนัง การติดเชื้อที่กระดูก และการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
นอกจากนี้ Cephalexin ยังใช้รักษาการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอกคัส (Streptococcal infection) ซึ่งจะช่วยป้องกันการเกิดโรคไข้รูห์มาติก (Rheumatic fever) แต่ใช้รักษาโรคที่เกิดจากไวรัสไม่ได้
ยา Cephalexin ควรใช้ในกรณีที่จำเป็นเท่านั้น จึงควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ เพราะการใช้ยาปฏิชีวนะเกินความจำเป็น อาจทำให้ดื้อยารุนแรง และรักษาได้ยากยิ่งขึ้น
สารบัญ
ยา Cephalexin ใช้รักษาโรคอะไร
ยา Cephalexin ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด เช่น สเตรปโตคอกคัส (Streptococcos) หรือสเตรปโตคอกคัสนูมอนิเอ (Streptococcos pneumoniae) ในโรคต่าง ๆ เช่น
- โพรงจมูกอักเสบ
- การติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ
- หูชั้นกลางอักเสบ
- อาการติดเชื้อจากผิวหนัง
- อาการอักเสบของกระดูก
- อาการอักเสบของอวัยวะสืบพันธุ์ ทางเดินปัสสาวะ หรือต่อมลูกหมาก
- อาการอักเสบของฟัน
ปริมาณการใช้ยา Cephalexin
การใช้ยา Cephalexin ต้องอยู่ภายใต้ดุลยพินิจของแพทย์ โดยขนาดยาจะแตกต่างไปตามชนิดของเชื้อแบคทีเรียก่อโรค ความรุนแรงของอาการ และตำแหน่งของการติดเชื้อ ตัวอย่างการใช้ยามีดังนี้
รักษาการติดเชื้อของผิวหนังและเนื้อเยื่อ
- ผู้ใหญ่: ขนาดยา 250 มิลลิกรัม ทุก 6 ชั่วโมง หรือ 500 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง แบ่งรับประทาน ขนาดยาสูงสุดไม่เกิน 4 กรัมต่อวัน
- เด็ก: ขนาดยา 12.5–25 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ทุก 12 ชั่วโมง
รักษาอาการเจ็บคอ คออักเสบ คอหอยอักเสบจากแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัส (Streptococcal pharyngitis)
- เด็กอายุ 15 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่: ขนาดยา 250 มิลลิกรัม ทุก 6 ชั่วโมง หรือ 500 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง แบ่งรับประทาน ขนาดยาสูงสุดไม่เกิน 4 กรัมต่อวัน
- เด็กอายุมากกว่า 1 ปี: ขนาดยา 12.5–25 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ทุก 12 ชั่วโมง
วิธีใช้ยา Cephalexin
- อย่าเคี้ยว แบ่ง หรือบดแคปซูลยา ให้รับประทานยาทั้งเม็ดกับน้ำ 1 แก้ว และรับประทานพร้อม ๆ กับอาหารหรือนม เพื่อไม่ให้ปวดท้อง
- ควรรับประทานยาตามที่แพทย์สั่ง การลืมรับประทานยา หรือรับประทานยาไม่ครบตามที่แพทย์สั่งอาจทำให้ดื้อยาได้
- หากใช้ยาแบบน้ำ ต้องเขย่าขวดก่อนดื่มยาทุกครั้ง
- ยา Cephalexin อาจมีผลต่อการตรวจทางห้องปฏิบัติการบางอย่าง เช่น การตรวจเลือด และการตรวจปัสสาวะสำหรับโรคเบาหวาน ก่อนเข้ารับการตรวจ ควรแจ้งแพทย์ว่ากำลังรับประทานยานี้อยู่
ปฏิกิริยาของยา Cephalexin กับยาชนิดอื่น ๆ
- การใช้ยา Cephalexin ร่วมกับยา Metformin ซึ่งเป็นยาที่ใช้รักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จะไปเพิ่มฤทธิ์ของยา Metformin ทำให้เสี่ยงต่อผลข้างเคียงจากยามากขึ้น
- การใช้ยา Cephalexin ร่วมกับยา Probenecid ซึ่งเป็นยาที่ใช้รักษาโรคเกาต์ จะทำให้ยา Probenecid สะสมในร่างกายมากขึ้น และเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงเช่นกัน
- การใช้ยา Cephalexin ร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิด จะลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด และอาจทำให้ตั้งครรภ์ได้ จึงควรใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นร่วมด้วย
ข้อควรระวังในการใช้ยา Cephalexin
- หากได้รับยา Cephalexin เกินขนาด อาจก่อให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย หรือปัสสาวะเป็นเลือด ต้องพบแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษาโดยด่วน
- หากแพ้ยากลุ่ม Penicillin (เพนนิซิลิน) มีความเป็นไปที่จะแพ้ยานี้ด้วย ควรแจ้งให้แพทย์ทราบเสมอว่าแพ้ยาชนิดใดบ้าง
- หากมีประวัติเป็นโรคตับ โรคไต หรือโรคเกี่ยวกับลำไส้ใหญ่ อาจเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงจากยา Cephalexin ได้มากขึ้น ถ้ามีประวัติเข้าข่าย ควรแจ้งให้แพทย์รับรู้
- ยานี้อาจทำให้แบคทีเรีย Clostridium difficile ในลำไส้ใหญ่เติบโตมากกว่าปกติเช่นเดียวกับยาปฏิชีวนะตัวอื่น ซึ่งสารพิษที่เชื้อนี้ผลิตขึ้นมาอาจก่อให้เกิดอาการท้องเสีย และเกิดภาวะ Pseudomembranous colitis จึงต้องแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนว่ารับประทานยาปฏิชีวนะตัวไหนมาก่อนหน้านี้
การใช้ยา Cephalexin ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร
ผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร ควรใช้ Cephalexin ในยามจำเป็นเท่านั้น และต้องใช้อย่างระมัดระวัง หากกำลังตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรอยู่ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบเสมอ
ถ้าลืมกินยา Cephalexin ต้องทำอย่างไร
ถ้าลืมรับประทานยา ให้รีบรับประทานทันทีที่นึกได้ตามจำนวนปกติ (เช่น ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ก็รับประทานเท่าเดิม ไม่ต้องเพิ่มเป็น 2 เม็ด)
กรณีที่เพิ่งนึกได้ตอนใกล้รับประทานมื้อใหม่ ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรอรับประทานมื้อถัดไปได้เลย ในจำนวนปกติเช่นกัน ไม่ต้องเพิ่มขนาดยา
ผลข้างเคียงจากยา Cephalexin
Cephalexin อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงเหล่านี้ ได้แก่
- ผื่น
- บวม
- คัน
- คอบวม
- หายใจมีเสียงวี้ด ๆ
- หายใจลำบาก
รวมถึงผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นต่อระบบทางเดินอาหาร ได้แก่
- ท้องเสีย
- ปวดท้อง
- คลื่นไส้ อาเจียน
ผลข้างเคียงส่วนน้อยที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น การมีสารคัดหลั่งจากช่องคลอด ปวดหัว มึนหัว ปวดตามร่างกาย สับสน เจ็บปาก และอ่อนเพลีย
ถ้ามีอาการข้างต้น ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ
ทั้งนี้ หากมีอาการด้านล่างนี้ ให้หยุดใช้ยาและโทรหาแพทย์ทันที
- เกิดผื่นที่ผิวหนัง หรือผิวหนังบวมอย่างรุนแรง
- มีปัญหาเกี่ยวกับการหายใจและการกลืน
- เกิดรอยช้ำหรือเลือดออกฉับพลัน
การเก็บรักษายา Cephalexin
เก็บยาไว้ในที่ที่ปลอดภัย แห้ง และเป็นอุณหภูมิห้อง หากเป็นรูปแบบน้ำ ให้เก็บไว้ในตู้เย็น แต่อย่านำเข้าช่องแช่แข็ง และควรทิ้งยาที่ไม่ได้ใช้นานกว่า 14 วัน
เพราะ Health ดี อะไรก็ดี อ่านบทความความรู้สุขภาพแบบรอบด้านจาก HD ได้ที่นี่
ที่มาของข้อมูล
- mayoclinic, Cephalexin (Oral Route) (https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/cephalexin-oral-route/description/drg-20073325)
- University of Illinois-Chicago, Cephalexin, Oral Capsule (https://www.healthline.com/health/cephalexin-oral-capsule), April 12, 2018
- medlineplus, Cephalexin (https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682733.html)
