ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันเป็นอีกโรคที่พบได้บ่อย คนส่วนมากกว่าจะรู้ตัวก็เป็นไปมากแล้ว เรียกได้ว่าเป็นภัยเงียบของระบบทางเดินอาหารก็ว่าได้ วันนี้ HDmall ขอพาทุกคนมารู้จักกับ โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute Pancreatitis) กันให้มากขึ้น สาเหตุเกิดจากอะไร เป็นแล้วรักษาได้ไหม อันตรายมากน้อยแค่ไหน ติดตามได้ในบทความนี้เลย
สารบัญ
โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน เกิดขึ้นได้อย่างไร
ตับอ่อน (Pancreas) เป็นอวัยวะหนึ่งในระบบทางเดินอาหาร อยู่ด้านหลังกระเพาะอาหาร ต่อกับลำไส้เล็กและท่อน้ำดี ทำหน้าที่สำคัญหลายอย่าง หนึ่งในนั้นคือ การสร้างเอนไซม์หรือน้ำย่อย ช่วยย่อยอาหารพวกไขมัน โปรตีน และคาร์โบไฮเดรต และยังสร้างฮอร์โมนสำคัญที่ช่วยคุมน้ำตาลในเลือด อย่างอินซูลิน (Insulin) และกลูคากอน (Glucagon)
โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน เกิดจากเซลล์ตับอ่อนถูกทำลาย ทำให้เกิดการอักเสบขึ้น สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดการอักเสบขึ้นมาจาก 2 อย่าง คือ การดื่มแอลกอฮอล์เป็นปริมาณมาก ติดต่อเป็นเวลานาน หรือการมีนิ่วในถุงน้ำดี (Gallstone) ก้อนนิ่วหรือตะกอนนิ่วหลุดจากถุงน้ำดีเข้าไปในท่อน้ำดีตอนส่วนปลาย ซึ่งเป็นท่อเดียวกับท่อของตับอ่อน ทำให้เกิดการอักเสบขึ้น
ส่วนสาเหตุหรือปัจจัยอื่น ๆ ที่ทำให้ตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันได้ แต่พบได้ไม่บ่อย เช่น
- สูบบุหรี่เป็นประจำ
- ระบบภูมิต้านทานผิดปกติ
- เคยได้รับอุบัติเหตุรุนแรงหรือเคยผ่าตัดตับอ่อน ถุงน้ำดี และช่องท้องส่วนบน
- ระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
- ระดับแคลเซียมในเลือดสูง
- การใช้ยาบางชนิดบางชนิด เช่น เอสโตรเจน คอร์ติโคสเตียรอยด์ หรือยาปฏิชีวนะ
- โรคอ้วนหรือน้ำหนักเกิน
- การถ่ายทอดทางพันธุกรรม มีคนในครอบครัวเป็นโรคของตับอ่อนหรือโรคมะเร็งตับอ่อน
- การติดเชื้อแบคทีเรียและไวรัสที่ตับอ่อน เช่น โรคเอดส์ โรคคางทูม
- โรคไตเรื้อรัง หรือโรคเรื้อรังบางชนิดที่ทำให้เกิดสารเคมีเป็นพิษในร่างกาย
- โรคที่ทำให้เกิดการอักเสบของตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง เช่น โรคคาวาซากิ (Kawasaki Disease) และโรคซิสติกไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis) รวมถึงโรคมะเร็งตับอ่อน มะเร็งถุงน้ำดี มะเร็งท่อน้ำดี แต่สาเหตุเหล่านี้พบได้น้อยมาก
ตับอ่อนอักเสบไม่ได้มีแค่แบบเฉียบพลันนะรู้ยัง อยากรู้จักโรคตับอ่อนอักเสบมากกว่านี้ แต่ละแบบเหมือนกันไหม เกิดได้ยังไง แล้วมีวิธีป้องกันหรือเปล่า อ่านเพิ่มเติมที่นี่
อาการตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน เป็นแบบไหน
ตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันจะทำให้ปวดท้องอย่างรุนแรงในทันทีทันใด โดยจะปวดตื้อ ๆ บริเวณลิ้นปี่หรือเหนือสะดือ และอาจร้าวไปทางด้านหลัง เมื่อรับประทานอาหารจะรู้สึกปวดมากขึ้น โดยเฉพาะการดื่มแอลกอฮอล์หรือรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง บางคนอาจปวดท้องเป็นวัน ๆ หรือติดต่อกัน 2-3 วัน ทำให้อาการปวดอาจลามไปทั่วท้อง ไม่ได้ปวดเฉพาะส่วนเหมือนช่วงแรก และผู้ป่วยอาจนั่งหรือนอนในลักษณะงอตัว เพราะท่านี้มักช่วยทำให้อาการปวดน้อยลง
นอกจากนี้ โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันอาจทำให้เกิดอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง ท้องเสีย ท้องอืด อาหารไม่ย่อย มีไข้ ตัวเหลืองตาเหลืองหรืออาการดีซ่าน เมื่อสงสัยว่ามีอาการปวดท้องผิดปกติ ปวดท้องอย่างรุนแรง ปวดนานหลายวันแล้วไม่หาย หรือมีอาการผิดปกติในข้างต้น ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจให้แน่ชัด
รู้ได้ยังไงว่าเป็นโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน
ด้วยอาการของโรคอาจไม่ค่อยชัดเจนสักเท่าไหร่ และค่อนข้างคล้ายกับหลายโรค แพทย์จะสอบถามประวัติของผู้ป่วย ลักษณะอาการผิดปกติ พฤติกรรมการดื่ม การสูบบุหรี่ และเรื่องอื่น ๆ ที่อาจเกี่ยวข้องกับโรค ร่วมกับการตรวจร่างกาย และการตรวจอื่น ๆ เพิ่มเติม ดังนี้
- การตรวจเลือด เพื่อดูค่าเอนไซม์การทำงานของตับอ่อน ระดับไตรกลีเซอไรดื ระดับแคลเซียมในเลือด ไขมันในเลือด น้ำตาลในเลือด และความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด
- ตรวจอุจจาระ เพื่อตรวจเช็คความผิดปกติของไขมันที่ออกมาร่วมกับอุจจาระ
- การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) ตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) และการอัลตร้าซาวน์ช่องท้อง เพื่อดูความผิดปกติของตับอ่อนหรืออวัยวะที่อยู่รอบ ๆ
- การส่องกล้องตรวจท่อตับอ่อนและทางเดินน้ำดี (Endoscopic Retrograde Cholangio Pancreatography: ERCP) เพื่อดูความผิดปกติและการอุดตันในท่อน้ำดีหรือท่อตับอ่อน
โรคตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน รักษาหายไหม
ผู้ป่วยจะต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลนานประมาณ 2-3 วัน หรือนานกว่านั้นในคนที่มีอาการรุนแรง การรักษาโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันจะเน้นไปที่รักษาต้นเหตุของโรค และช่วยบรรเทาอาการอักเสบของตับอ่อน เช่น
- งดรับประทานอาหารและน้ำ เพื่อลดการทำงานของตับอ่อน
- ให้น้ำเกลือและสารอาหารทางหลอดเลือดดำ เพื่อเป็นการป้องกันภาวะขาดน้ำ รักษาความสมดุลของเกลือแร่ในเลือด และร่างกายยังได้รับสารอาหารที่เป็นประโยชน์
- ให้ยาบรรเทาตามอาการ เช่น การให้ยาปฏิชีวนะเมื่อเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย การให้ยาแก้คลื่นไส้บรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน และการให้ยาแก้ปวดบรรเทาอาการปวดจากอาการของโรคหรือการรักษา
- ผ่านิ่วในถุงน้ำดีออก เพื่อป้องกันไม่ให้ก้อนนิ่วหลุดออกมาอุดตันในท่อตับอ่อน
หลังจากการพักรักษาตัวในโรงพยาบาล ผู้ป่วยโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันส่วนมากจะหายดี และสามารถกลับบ้านได้ มีเพียงส่วนน้อยที่ต้องรักษาตัวต่อในห้องผู้ป่วยหนัก (Intensive Care Unit: ICU) และอยู่ในการดูแลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด
แม้รักษาจนหายจากโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันแล้ว แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงพฤติกรรมบางอย่างที่ทำให้เกิดโรคร่วมด้วย เช่น ถ้าสาเหตุของโรคมาจากการดื่มเหล้าหรือแอลกอฮอล์จะต้องเลิกดื่มแอลกอฮอล์ไปตลอดชีวิต คนที่มีระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูงควรควบคุมอาหารการกิน เพื่อให้ลดระดับไขมันลงมาอยู่ในระดับปกติ ถ้าเกิดจากการใช้ยาจะต้องหยุดใช้ยาตัวนั้น เป็นต้น
โรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน ป้องกันได้ไหม
การลดหรือเลี่ยงปัจจัยบางอย่างอาจช่วยให้เราห่างไกลจากโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลันได้ เช่น
- ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ หรือลดปริมาณและความถี่ในการดื่มแอลกอฮอล์ลง
- งดหรือลดสูบบุหรี่
- ใช้ยาและอาหารเสริมเท่าที่จำเป็น ไม่ซื้อยามาใช้เอง ไม่ใช้ยาเกินขนาด
- รับประทานอาหารให้หลากหลาย ครบทุกหมวดหมู่ เลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง
- ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์
- หมั่นสังเกตอาการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับตนเองอยู่บ่อย ๆ หากพบความผิดปกติควรรีบปรึกษาแพทย์
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำร่วมกับการตรวจสุขภาพของตับอ่อน โดยเฉพาะคนที่มีความเสี่ยงของโรค
สุขภาพตับอ่อนดูด้วยตาไม่รู้ เช็กให้ชัวร์ก่อนดีกว่าด้วยการตรวจอัลตราซาวด์ช่องท้อง ค้นหาความเสี่ยงของโรคได้แบบไม่เจ็บ จองโปรอัลตราซาวด์ช่องท้องผ่าน HDmall.co.th พร้อมส่วนลดเพิ่มเติม คลิกเลย! หรือ เลือกไม่รู้จะตรวจแพ็กเกจไหนดี แชทหาแอดมินเราได้เลย ที่นี่
