ผ่าตัดเชื่อมข้อกระดูกสันหลังส่วนเอวผ่านผิวหนังแบบแผลเล็ก (MIS TLIF) กับ ผศ.นพ. ปิลันธน์ ใจปัญญา ด้วยบริการจาก HDcare

ปวดหลังจนถึงขั้นร้าวลงขา ทำให้เดินได้ไม่ไกล หรือปวดหลังร่วมกับมีอาการขาอ่อนแรง รู้หรือไม่ว่า นี่อาจเป็นสัญญาณบอกถึงภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนจนไปกดทับเส้นประสาท แถมอาการนี้ยังพบได้กับคนทุกวัย ไม่ใช่แค่คนสูงอายุ หรือคนที่กระดูกไม่แข็งแรงอย่างที่หลายคนเข้าใจ

แต่อย่าเพิ่งตื่นตระหนกไป เพราะในปัจจุบันภาวะนี้สามารถรักษาได้ด้วยทั้งวิธีไม่ผ่าตัด และวิธีผ่าตัดซึ่งเป็นการผ่าตัดขนาดเล็ก หรือที่เรียกได้ในชื่อ “การผ่าตัดเชื่อมข้อกระดูกสันหลังส่วนเอว ผ่านผิวหนังแบบแผลเล็ก” หรือ “การผ่าตัด MIS TLIF” ซึ่งเป็นการผ่าตัดที่ไม่จำเป็นต้องเปิดแผลใหญ่แบบการผ่าตัดสมัยก่อนอีก ช่วยให้คนไข้เจ็บแผลน้อยลง รวมถึงฟื้นตัวจากการรักษาได้เร็วขึ้นกว่าเดิม

เจาะลึกการผ่าตัด MIS TLIF โดยหมอปัน ผศ.นพ. ปิลันธน์ ใจปัญญา ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านกระดูกและข้อ เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดกระดูกสันหลัง หนึ่งในทีมแพทย์จากบริการ HDcare 

อ่านประวัติหมอปันได้ที่นี่ [รู้จัก “หมอปัน” คุณหมอกระดูกกับเรื่องราวความพิเศษของการรักษาโรคที่กระดูกสันหลัง]

ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนคืออะไร? ทำให้มีอาการอย่างไร?

โดยปกติกระดูกสันหลังของมนุษย์จะประกอบไปด้วยปล้องกระดูกที่ต่อติดกันเป็นแนวยาว และคั่นกระดูกแต่ละปล้องด้วยหมอนรองกระดูกสันหลัง ซึ่งทำหน้าที่ช่วยเชื่อมต่อให้ปล้องกระดูกยึดติดกันเอาไว้และไม่เคลื่อนที่ออกจากกันได้ โดยเฉพาะในระหว่างที่เราอยู่ในท่าก้มหลัง หรือแอ่นหลัง 

แต่เมื่อไรก็ตามที่หมอนรองกระดูกสันหลังเกิดความเสื่อม หรือหลวมจนเคลื่อนออกจากกัน ปล้องกระดูกสันหลังที่เคยอยู่ชิดกันก็มีโอกาสที่จะเคลื่อนออกจากกันไปด้วย และไปกระทบต่อเส้นประสาทที่อยู่ใกล้ ๆ จนทำให้คนไข้เกิดอาการผิดปกติที่รบกวนต่อคุณภาพชีวิต เช่น

• ปวดหลัง บางรายอาจปวดมากจนถึงขั้นนั่งนาน ๆ ไม่ได้ หรือปวดมากในระหว่างขยับตัว และแอ่นหลัง
• ขาชา
• เดินได้ไม่ไกล 
• เป็นตะคริวได้ง่าย

ใครเสี่ยงเกิดภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อน?

ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนสามารถพบได้ในคนหลายกลุ่มและหลายช่วงอายุ โดยผู้ที่มีโอกาสพบภาวะนี้ได้สูงจะเป็นกลุ่มผู้ที่มีปัจจัยทำให้หมอนรองกระดูกสันหลังเกิดความเสื่อมจนเคลื่อนออกจากกันได้ง่ายกว่าปกติ เช่น

• ผู้ที่มีโครงสร้างกระดูกสันหลังผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
• ผู้ที่ทำงานหรือมีกิจวัตรที่ต้องใช้กระดูกสันหลังอย่างหนัก เช่น ยกของหนัก ต้องทำงานในท่าก้มบ่อย ๆ หรือนั่งนาน ๆ 

ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อน รักษาด้วยวิธีอะไรได้บ้าง?

การรักษาภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนมักเริ่มต้นด้วยวิธีจ่ายยาลดปวดและทำกายภาพบำบัดก่อน นอกจากนี้แพทย์ยังจะแนะนำให้กลุ่มคนทั่วไปที่ยังไม่มีอาการหมั่นฝึกบริหารกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัวให้แข็งแรง เนื่องจากหากกล้ามเนื้อส่วนนี้มีความแข็งแรง ก็จะช่วยประคองไม่ให้อาการแสดงเมื่อเกิดภาวะนี้รุนแรง หรือไม่มีอาการเลย

แต่หากลองใช้วิธีรักษาด้วยยากับทำกายภาพบำบัดแล้วยังไม่หายดี หรือคนไข้ยังมีอาการปวดที่รุนแรงอยู่ แพทย์ก็อาจพิจารณาให้รับการรักษาด้วยวิธีผ่าตัดแทน ซึ่งในปัจจุบันไม่จำเป็นต้องใช้การผ่าตัดเปิดแผลใหญ่เสมอไป 

แต่แพทย์สามารถเลือกใช้การผ่าตัดเปิดแผลขนาดเล็ก หรือที่เรียกว่า “การผ่าตัด MIS TLIF” ซึ่งเป็นการเชื่อมข้อกระดูกสันหลังใหม่ และใส่วัสดุทดแทนหมอนรองกระดูกสันหลังที่เคลื่อนผ่านรูแผลขนาดเล็กได้

การผ่าตัด MIS TLIF คืออะไร?

การผ่าตัด MIS TLIF เป็นชื่อการผ่าตัดที่ย่อมาจาก “Minimally Invasive Transforaminal Lumbar Interbody Fusion” หรือที่มีชื่อภาษาไทยว่า “การผ่าตัดเชื่อมข้อกระดูกสันหลังส่วนเอว ผ่านผิวหนังแบบแผลเล็ก” หมายถึง การผ่าตัดเพื่อใส่หมอนรองกระดูกเทียมแทนที่หมอนรองกระดูกเดิมที่เสื่อมจนเกิดการเคลื่อนตัว และจัดแนวกระดูกสันหลังที่เกิดการเคลื่อนตัวไปด้วยให้กลับมาเชื่อมติดกันอีกครั้ง ผ่านการใช้เทคโนโลยีที่สามารถช่วยให้แพทย์เจาะรูแผลขนาดเล็กผ่านผิวหนังกล้ามเนื้อ และสามารถเข้าถึงแนวกระดูกสันหลังซึ่งเป็นพื้นที่ที่อยู่ค่อนข้างลึกในร่างกายได้

การผ่าตัด MIS TLIF ใช้การวางยาชาหรือดมยาสลบ?

แม้จะเป็นการผ่าตัดขนาดเล็ก แต่การผ่าตัด MIS TLIF ยังต้องใช้วิธีดมยาสลบคนไข้ก่อนรับการผ่าตัดอยู่ 

การผ่าตัด MIS TLIF ต้องเตรียมตัวล่วงหน้าอย่างไร?

• คนไข้ต้องเข้ามาตรวจสุขภาพกับอายุรแพทย์และวิสัญญีแพทย์ล่วงหน้าก่อนผ่าตัด เช่น เจาะเลือด เอกซเรย์ปอด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 
• คนไข้ต้องตรวจ MRI เพื่อยืนยันความผิดปกติของกระดูกสันหลังก่อนรับการผ่าตัด

จำนวนและขนาดแผลจากการผ่าตัด MIS TLIF เป็นอย่างไร?

แผลจากการผ่าตัด MIS TLIF จะอยู่บริเวณหลังของคนไข้ โดยมีจำนวนแผลทั้งหมด 3 แผลด้วยกัน เพื่อให้แพทย์สามารถใส่น็อตโลหะสำหรับเชื่อมแนวกระดูกสันหลัง และเพื่อขยายโพรงประสาทเพื่อใส่หมอนรองกระดูกเทียมได้

โดยมี 2 แผลซึ่งจะมีขนาดประมาณ 0.5 เซนติเมตร และอีก 1 แผลซึ่งจะมีขนาด 3 เซนติเมตร

วัสดุเทียมสำหรับเชื่อมแนวกระดูกสันหลังและเป็นหมอนรองกระดูกเทียม ทำมาจากอะไร? มีความปลอดภัยต่อร่างกายมากแค่ไหน?

• วัสดุเทียมสำหรับเชื่อมแนวกระดูกสันหลัง จะมีลักษณะเป็นสกรูกับน็อตโลหะ ส่วนมากทำมาจากโลหะไทเทเนียมคุณภาพสูง
• วัสดุเทียมสำหรับใช้เป็นหมอนรองกระดูกเทียม โดยส่วนมากทำมาจากพลาสติกคุณภาพระดับวัสดุทางการแพทย์ และแพทย์จะมีการปลูกถ่ายกระดูกเทียมในระหว่างผ่าตัดด้วย

วัสดุเทียมทั้ง 2 ส่วนนี้สามารถใช้กับร่างกายมนุษย์ได้อย่างปลอดภัย และยังอยู่คงทนตลอดชีวิต เพียงแต่ปัญหาที่มักพบได้หลังการผ่าตัดนี้ คือ ข้อกระดูกส่วนที่อยู่ด้านบนหรือด้านล่างของกระดูกที่ใส่วัสดุเทียมมักต้องทำงานหนักขึ้นกว่าปกติ 

ด้วยเหตุนี้จึงมีสถิติบันทึกไว้ว่า หลังผ่าตัดไปประมาณ 8-9 ปี มีกลุ่มคนไข้ประมาณ 10% ที่ต้องกลับมาผ่าตัดใส่วัสดุเทียมเพิ่มที่ข้อกระดูกส่วนที่อยู่ด้านบนหรือด้านล่างของกระดูกที่เคยผ่าตัดไปแล้ว

ผ่าตัด MIS TLIF ไปแล้ว จะหายปวดเลยหรือไม่?

ขึ้นอยู่กับอาการผิดปกติของคนไข้แต่ละราย เนื่องจากการผ่าตัด MIS TLIF เป็นการผ่าตัดเล็กที่ช่วยแก้ไขความผิดปกติได้แบบเฉพาะจุด ดังนั้นหากคนไข้ตรวจพบความผิดปกติที่กระดูกเพียงตำแหน่งเดียว หลังผ่าตัด MIS TLIF แล้ว ก็มักจะมีอาการที่ดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด หรือไม่มีอาการผิดปกติอีก

แต่หากคนไข้มีอาการผิดปกติที่กระดูกสันหลังหลายตำแหน่ง แพทย์จะมอบทางเลือกให้คนไข้ระหว่างการผ่าตัดใหญ่ซึ่งสามารถแก้ไขความผิดปกติได้ทุกตำแหน่ง กับการผ่าตัด MIS TLIF ซึ่งเป็นการผ่าตัดที่เล็กกว่า เจ็บแผลน้อยกว่า แต่อาจช่วยแก้ไขความผิดปกติได้เพียงบางตำแหน่ง โดยอาจเน้นไปที่ตำแหน่งที่ทำให้เกิดอาการปวดมากที่สุด 

อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าคนไข้จะเลือกทางเลือกในการผ่าตัดแบบไหน หลังจากผ่าตัดเสร็จสิ้นแล้ว คนไข้ทุกรายก็จะมีอาการปวดที่ลดลงและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างแน่นอน

หลังผ่าตัด MIS TLIF สามารถลุกเดินได้เลยหรือไม่?

คนไข้สามารถลุกเดินได้หลังจากผ่าตัดประมาณ 1-2 วัน เพียงแต่แพทย์อาจประเมินถึงความปลอดภัยก่อนที่จะอนุญาตให้ลุกเดินได้เป็นรายบุคคล เนื่องจากคนไข้บางรายยังมีปัจจัยที่สามารถทำให้เกิดอุบัติเหตุระหว่างเคลื่อนไหวร่างกายได้ เช่น คนไข้สูงอายุที่ยังทรงตัวได้ไม่แข็งแรง คนไข้ที่มีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรงตั้งแต่ก่อนผ่าตัด

หลังผ่าตัด MIS TLIF ต้องนอนโรงพยาบาลกี่วัน?

หลังผ่าตัด MIS TLIF คนไข้จะต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาล 3-4 คืน หลังจากนั้นหากไม่มีสัญญาณอาการแทรกซ้อนก็สามารถกลับไปพักฟื้นต่อที่บ้านได้ และแพทย์จะนัดหมายให้กลับมาตรวจดูแผลและตัดไหมผ่าตัดอีกครั้ง ส่วนแผลผ่าตัดจะค่อย ๆ สมานตัวโดยใช้เวลาประมาณ 2-3 สัปดาห์ ส่วนกระดูกภายในและเนื้อเยื่อที่ได้รับการผ่าตัดจะใช้เวลาสมานตัวประมาณ 1 – 3 เดือน

หลังผ่าตัด MIS TLIF ใช้ชีวิตประจำวันตามปกติได้เลยหรือไม่?

หลังออกจากโรงพยาบาล ในช่วง 1 – 3 เดือนที่กระดูกและเนื้อเยื่อกำลังสมานตัว คนไข้จะต้องหลีกเลี่ยงการใช้งานหลังหนัก ๆ งดยกของหนัก งดก้มหลัง งดการนั่งทำงานอยู่กับที่นาน ๆ แต่นอกเหนือจากนั้นก็สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติทันที 

การผ่าตัด MIS TLIF ดีกว่าการผ่าตัดแบบเปิดอย่างไร?

การผ่าตัด MIS TLIF มีจุดเด่นที่ดีกว่าการผ่าตัดแบบเปิด โดยแจกแจงได้ดังต่อไปนี้

• การตัดเลาะกล้ามเนื้อที่น้อยกว่า โดยการผ่าตัดแบบ MIS TLIF จะใช้เป็นการเจาะรูผ่านชั้นกล้ามเนื้อลงไปยังแนวกระดูกสันหลังเท่านั้น ต่างจากการผ่าตัดแบบเปิดที่ต้องผ่าเปิดแผลขนาดใหญ่เพื่อแหวกชั้นกล้ามเนื้อที่คลุมกระดูกสันหลังไว้ได้อย่างสะดวก
• เสียเลือดน้อยกว่า เนื่องจากมีการผ่าเปิดแผลที่เล็กกว่ามาก ซึ่งก็จะช่วยลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนได้
• ฟื้นตัวเร็วกว่า เนื่องจากผ่าเปิดแผลที่เล็กกว่าเช่นกัน ทำให้คนไข้ไม่ต้องนอนโรงพยาบาลนาน และกลับไปใช้ชีวิตประจำวันหลังผ่าตัดได้เร็ว

หากพบภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อนแต่ไม่รักษา จะส่งผลเสียต่อคนไข้อย่างไร?

หากมีภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อน แต่คนไข้ไม่ทำการรักษาตามคำแนะนำของแพทย์ ผลเสียที่จะตามมาคือ อาการผิดปกติที่จะยังคงเป็นเรื้อรังต่อไป ไม่ว่าจะเป็นอาการปวดเรื้อรัง อาการชาที่ขา อาการกล้ามเนื้อขาอ่อนแรง ในคนไข้บางรายอาจไม่สามารถก้าวเดินได้ตามปกติอีก และทำให้คุณภาพชีวิตแย่ลงกว่าเดิม 

ผ่าตัดเชื่อมข้อกระดูกสันหลังส่วนเอวผ่านผิวหนังแบบแผลเล็ก (MIS TLIF) กับ ผศ.นพ. ปิลันธน์ ด้วยบริการจาก HDcare

มีอาการปวดหลังร้าวลงขา ปวดเยอะจนรบกวนชีวิตประจำวัน หรือทำให้เดินลำบากขึ้น อยากตรวจวินิจฉัยหรืออยากปรึกษาคุณหมอเพื่อขอคำแนะนำ ทีมงาน HDcare ยินดีเป็นตัวกลางช่วยนัดหมายให้คุณได้พูดคุยกับแพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมกระดูกและข้อ เชี่ยวชาญพิเศษด้านการผ่าตัดกระดูกสันหลัง เพื่อให้คุณได้รับคำแนะนำทั้งส่วนการตรวจวินิจฉัย และวิธีรักษาที่เหมาะสม

หรือหากใครได้รับการวินิจฉัยแล้ว และจำเป็นต้องรับการผ่าตัดแก้ไขกระดูกสันหลัง หรือสนใจเทคนิคการผ่าตัด MIS TLIF ก็สามารถซื้อบริการผ่าตัดนี้กับทาง HDcare ซึ่งจะมีพยาบาลผู้ช่วยส่วนตัวคอยอยู่เป็นเพื่อนและอยู่ประสานงานให้กับคุณที่โรงพยาบาลด้วย ไปผ่าตัดคนเดียวก็สะดวกสบายได้ ไม่ต้องง้อญาติหรือเพื่อน ๆ 

สอบถามทุกประเด็นเกี่ยวกับการผ่าตัดที่สงสัย กับทางทีมของ HDcare จนกว่าจะมั่นใจ และหากต้องการผู้ช่วยประสานงานด้านใดในโรงพยาบาล หรืออยากสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับบริการ HDcare สามารถพูดคุยผ่านทางไลน์ @HDcare ได้เลย