เท้าบวมเบาหวาน การบวมส่วนปลายเบาหวาน คืออะไร?

การบวมส่วนปลาย (Peripheral edema) คือการบวมที่เกิดจากการสะสมสารน้ำในเท้า ข้อเท้าหรือขา โดยอาจเกิดเพียงข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้ และหากคุณเป็นโรคเบาหวาน ควรต้องระมัดระวังเป็นพิเศษเมื่อเกิดการบวม

เนื่องจากการบวมเป็นผลจากการทำลายเส้นเลือดฝอย หรือการมีความดันเพิ่มขึ้นจนทำให้มีสารน้ำรั่วจากเส้นเลือดออกมาสู่เนื้อเยื่อโดยรอบ ทำให้เกิดการบวม ผู้ป่วยโรคเบาหวานมักมีปัญหาเรื่องการไหลเวียนเลือดซึ่งอาจทำให้แผลที่เกิดขึ้นหายช้าลงหรือไม่หายเลย ดังนั้น การควบคุมการบวมจึงเป็นเรื่องที่จำเป็น

สาเหตุของการบวมส่วนปลาย

สาเหตุของการบวมส่วนปลายที่ไม่เกี่ยวข้องกับโรคเบาหวาน

การไม่ได้ขยับร่างกาย
การยืนหรือนั่งเป็นเวลานาน
การผ่าตัด
การถูกไฟไหม้
อากาศร้อน
การตั้งครรภ์
การมีประจำเดือน
การหมดประจำเดือน
การรับประทานยาคุมกำเนิด
การรับประทานยาบางชนิด
การรับประทานเกลือมากเกินไป
ภาวะทุพโภชนาการ หมายถึงโภชนาการไม่ดี เป็นได้ทั้งได้รับสารอาหารน้อย หรือมากเกินไป

สาเหตุการบวมส่วนปลายเพียงข้างเดียว

เกิดจากลิ่มเลือดอุดตันของเส้นเลือดดำ (Deep venous thrombosis: DVT)
การอักเสบของเนื้อเยื่อ (Cellulitis)
การอักเสบของกระดูกและกล้ามเนื้อ (Osteomyelitis)
อุบัติเหตุ
ถุงน้ำ Baker (ถุงน้ำบริเวณใต้ข้อพับเข่า) แตก
การอุดตันระบบหมุนเวียนน้ำเหลือง

สาเหตุการบวมส่วนปลายจากภาวะอันตรายอื่นๆ

โรคหัวใจ
ปัญหาของการไหลเวียนเส้นเลือดดำ
โรคตับและโรคไต
ยาลดความดับโลหิตบางชนิด เช่น ยากลุ่ม Calcium channel blocker
ยาที่ใช้รักษาโรคเบาหวานบางตัวทำให้เกิดอาการบวมได้ โดยเฉพาะในกลุ่ม Thiazolidinedione

ในปี 2007 องค์การอาหารและยา ได้ออกประกาศเตือนเกี่ยวกับการใช้ยา Avandia ทำให้มีความเสี่ยงในการเกิดหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หรือโรคหัวใจอื่นๆ ได้มากขึ้น และแนะนำให้แพทย์ที่ดูแลผู้ป่วยซึ่งรับประทานยานี้ติดตามอาการแสดงของโรคหัวใจวาย เช่น การบวมส่วนปลาย

ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคหัวใจ หรือหัวใจวายมากกว่าปกติถึง 2 เท่า หากผู้ป่วยมีอาการชา อาจไม่มีอาการแสดงของโรคหัวใจหรือหัวใจวายได้ ดังนั้น เมื่อผู้ป่วยโรคเบาหวานเกิดอาการบวม ควรรีบแจ้งให้แพทย์ทราบทันที

ลักษณะอาการของการบวมส่วนปลาย

ผิวหนังตึงหรือเป็นมันวาว
ข้อเท้า เท้า ข้างเดียว หรือทั้งสองข้าง บวมขึ้น และนิ่ม
การบวมที่กดบุ๋ม หรือไม่บุ๋ม จะบอกสาเหตุของการเกิดอาการนี้แตกต่างกัน
ความรุนแรงของอาการ ขึ้นอยู่กับสาเหตุของการบวม

ผู้ป่วยโรคเบาหวานต้องทำอย่างไร เมื่อมีอาการบวมส่วนปลาย

ควรแจ้งแพทย์ให้ทราบทันที เพื่อหาสาเหตุของการบวมที่เป็นอันตรายรุนแรง
วิธีลดอาการบวมเบื้องต้นด้วยตนเอง
- ยกขาที่บวมสูงตลอดวัน
- ใส่ถุงน่องแบบกระชับ (ควรตรวจสอบกับแพทย์ก่อนว่าคุณไม่มีโรคของหลอดเลือดดงส่วนปลาย)
- ออกกำลังกาย
- รับประทานอาหารที่มีเกลือน้อย
หากมีแผล มีการติดเชื้อของเนื้อเยื่อที่ผิวหนัง ผิวหนังแตกหรือคัน ควรแจ้งแพทย์ทันที
โทรหาแพทย์อย่างเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
- หากอาการบวมไม่ดีขึ้น หรือแย่ลง
- หากคุณเป็นโรคตับ และมีอาการบวมที่ขา ท้อง
- หากขาที่บวมมีสีแดงและอุ่น
- มีไข้
- ปัสสาวะลดลง
- ตั้งครรภ์
- มีอาการบวมระดับปานกลางถึงรุนแรงอย่างฉับพลัน

หมายเหตุ ไม่ว่าคุณจะป่วยเป็นโรคเบาหวาน หรือไม่ได้เป็น หากมีอาการบวมเกิดขึ้นใหม่ ไม่ว่าจะเป็นข้างเดียว หรือสองข้าง จะต้องได้รับการตรวจทันที

การมีอาการบวมข้างเดียวอาจแสดงว่า ต้องตรวจหาภาวะลิ่มเลือดอุดตันของเส้นเลือดดำ (DVT) อย่างเร่งด่วน โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยง เช่น ผู้ที่มีประวัติเดินทางนานกว่า 3 ชั่วโมงโดยเครื่องบินหรือรถโดยสารโดยที่ไม่ได้ขยับขา มีประวัติสูบบุหรี่ หรือมีประวัติใช้ยาคุมกำเนิด

บทความแนะนำ

ที่มาของข้อมูล

ขยาย

ปิด

NHS, Deep Vein Thrombosis (https://www.nhs.uk/conditions/deep-vein-thrombosis-dvt/)
Wu SC et al., Control of Lower Extremity Edema in Patients with Diabetes: Double Blind Randomized Controlled Trial Assessing the Efficacy of Mild Compression Diabetic Socks (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5429175/)
Practical diabetes, Lower limb oedema in diabetes (https://www.practicaldiabetes.com/article/lower-limb-oedema-diabetes/)