รู้จัก “หมอเบนซ์” ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านเต้านม

สถิติของกระทรวงสาธารณสุขในปี 2565 พบว่า โรคมะเร็งเต้านม เป็นโรคมะเร็งอันดับ1 ที่พบในผู้หญิงไทย ซึ่งที่ผ่านมามีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ อาการสำคัญของมะเร็งคือ การพบก้อนและมีอาการเจ็บที่เต้านม แต่ก็ไม่ใช่ว่าทุกก้อนที่พบ จะใช่มะเร็งเสมอไป

HDcare จะพาไปทำความรู้จักกับ แพทย์หญิงกรวรรณ จันทรจำนง ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านเต้านม กับความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเต้านมและเทคนิคในการดูแลคนไข้ที่ป่วยด้วยโรคมะเร็งเต้านม

เลือกอ่านบทความจากหมอเบนซ์

จุดเริ่มต้นในการเป็น “หมอมะเร็งเต้านม”

จุดเริ่มต้นที่ทำให้อยากเป็นหมอเฉพาะทางด้านมะเร็งเต้านม เกิดขึ้นตอนเรียนศัลยแพทย์ทั่วไป หมอพบว่าผู้ป่วยมะเร็งเต้านมสามารถมีชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดีได้ ถ้าได้รับการรักษาที่ถูกต้องเหมาะสม ทำให้หมอมองเห็นว่าความรู้ในสาขานี้จะเป็นประโยชน์กับผู้หญิงอีกมาก

โรคที่เกี่ยวกับเต้านมที่พบได้บ่อย

คนทั่วไปเวลาพูดถึงโรคทางเต้านมก็มักจะนึกถึงมะเร็งเต้านมเป็นอันดับแรก แต่จริงๆ แล้วยังมีโรคหรืออาการผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับเต้านมที่พบได้บ่อยอีก เช่น อาการเจ็บเต้านม มีน้ำออกจากหัวนม มีผิวผิดปกติที่ตัวเต้านม ไปจนถึงโรคมะเร็งเต้านม

“เจ็บเต้านม” คืออาการของมะเร็งหรือไม่?

อาการเจ็บเต้านม ไม่ได้น่ากลัวในทุกเคส ต้องบอกก่อนว่าอาการเจ็บเต้านม 90% ส่วนใหญ่ไม่ได้สัมพันธ์กับมะเร็งเต้านม มีเพียง 10% เท่านั้นที่มีแนวโน้มว่าใช่

ปัญหาคือ อาการเจ็บเต้านมที่เรารู้สึก มันใช่ความเจ็บที่เต้านมจริงๆ หรือเปล่า หรือว่าเป็นความเจ็บที่ผิวหนัง เจ็บในเนื้อนม เจ็บที่กล้ามเนื้อหน้าอก ซึ่งตรงนี้ที่หมออยากจะแนะนำคนไข้ว่าควรมาตรวจเพื่อคลายความกังวล

การตรวจร่างกายเพื่อคัดกรองโรคมะเร็งเต้านมปัจจุบันไม่น่ากลัว ปกติคุณหมอเฉพาะทางด้านนี้มือเบาอยู่แล้ว ซึ่งนอกจากการคลำอาจมีส่งไปตรวจเพิ่มเติม เช่น ตรวจอัลตราซาวด์หรือตรวจแมมโมแกรมเพิ่มเติม

ซึ่งการตรวจแมมโมแกรม ปัจจุบันก็เป็นเครื่องแบบ 3D ไม่เจ็บเหมือนสมัยก่อนแล้วค่ะ

“ก้อนที่เต้านม” ใช่มะเร็งหรือไม่?

การคลำเจอก้อนในเต้านม อาจจะไม่ใช่มะเร็งเสมอไป ไม่อยากให้คนไข้วิตกกังวล อาจเป็นถุงน้ำ หรือก้อนเนื้องอกที่ไม่ใช่เนื้อร้าย

7 อาการ สัญญาณเตือน “โรคมะเร็งเต้านม”

นี่คือ 7 อาการสำคัญที่เป็นสัญญาณว่าคุณอาจจะเป็นมะเร็ง ถ้าคนไข้มีอาการแม้เพียง 1 ข้อ จากกลุ่มนี้แนะนำว่าควรรีบมาพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่

1. เต้านมบุ๋ม
2. มีน้ำออกจากหัวนม
3. คลำเจอก้อนเต้านมผิดปกติ
4. ขนาดของเต้านมที่เคยเท่ากันเปลี่ยนแปลงไป
5. มีอาการเจ็บเต้านมผิดปกติไม่สัมพันธ์กับรอบประจำเดือน
6. ผิวหนังของเต้านมเปลี่ยนไป
7. ผิวเต้านมเป็นลายคล้ายเปลือกส้ม

การผ่าตัดมะเร็งเต้านม มีกี่วิธี?

วิธีการรักษามะเร็งเต้านมมีอยู่ 3 วิธีใหญ่ๆ ดังนี้

• การผ่าตัดเต้านมออกทั้งหมด: เทคนิคนี้เป็นวิธีมาตรฐานที่ทำมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1990 จะมีการสูญเสียเต้านมไปทั้งหมด แต่ข้อดีคือถ้ามะเร็งไม่มีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง ก็ไม่มีความจำเป็นต้องได้รับการฉายแสง
• การผ่าตัดแบบสงวนเต้านม: การผ่าตัดเอาก้อนเนื้อที่มีปัญหาออกพร้อมกับเนื้อเยื่อบางส่วนออก ในขอบเขตที่เหมาะสมร่วมกับการฉายแสง วิธีนี้ก็จะทำให้สามารถคงรูปร่างความสวยงามเต้านมเดิม ของคนไข้ไว้ได้
• การผ่าตัดเต้านมออกทั้งหมดร่วมกับการเสริมคืน: การผ่าตัดนี้จะเป็นการเอาเนื้อเต้านมออกทั้งหมด และเสริมสร้างหน้าอกใหม่ให้คนไข้ไปพร้อมกัน อาจจะใช้เนื้อเยื่อของคนไข้ เช่น เนื้อเยื่อบริเวณท้อง เนื้อเยื่อบริเวณหลัง หรืออีกแบบหนึ่งคือเสริมขึ้นด้วยซิลิโคน

ทั้ง 3 เทคนิคนี้ แนวทางการรักษาหรือว่าผลการรักษาที่ออกมาไม่แตกต่างกัน และได้ผลดีเหมือนกันทุกเคส

ผู้ป่วยแบบไหนที่ต้องตัดเต้านมออกทั้งหมด?

กลุ่มแรก คือ กลุ่มที่ไม่ต้องรับการฉายแสง คือ ไม่มีการกระจายไปที่ต่อมน้ำเหลือง ส่วนใหญ่การผ่าตัดออกเต้านมทั้งหมด

กลุ่มที่สอง คือ คนไข้มีความกังวลว่า ถ้าเหลือเนื้อเต้านมไว้แล้วมีโอกาสเป็นซ้ำในอนาคต

กลุ่มที่สาม คือ กลุ่มที่เต้านมมีขนาดใหญ่ ไม่สามารถเลือกเทคนิคการผ่าตัดด้วยวิธีสงวนเต้านม แล้วยังคงความสวยงามของเต้านมไว้ได้ การผ่าตัดเต้านมออกทั้งหมดสามารถผ่าออกทั้งหมดและเสริม ซิลิโคนคืนได้ ไม่จำเป็นต้องเสียเต้านมทั้งหมดไป

การเสริมสร้างเต้านมให้ผู้ป่วยมะเร็งมีกี่วิธี?

การเสริมสร้างเต้านมสามารถทำได้ด้วยการเอาเนื้อเยื่อของคนไข้เองมาทำหน้าอก หรือว่าใช้ซิลิโคนทดแทน โดยเทรนด์ในปัจจุบันจะเน้นไปที่การใช้ซิลิโคนมากขึ้น เพราะมีซิลิโคนรุ่นใหม่ที่เนื้อสัมผัสค่อนข้างดีขึ้น เน้นการเสริมซิลิโคนเป็นแบบเนื้อเรียบ

นอกจากนี้ ปัญหาเรื่องแตกรั่วของซิลิโคนก็พบได้น้อยลงมากเมื่อเทียบกับในอดีต ที่สำคัญเทคโนโลยีเครื่องฉายแสงก็ดีขึ้น ทำให้พบปัญญหาน้อยถ้าต้องฉายแสงหลังเสริมซิลิโคนเข้าไปแล้ว

เสริมเต้านมใหม่ใกล้เคียงของเดิมหรือไม่?

หน้าอกที่สวยงามต้องมีขนาดเท่ากันทั้งสองข้าง ในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการผ่าตัดและเสริมสร้างเต้านมใหม่ ต้องพิจารณาด้วยว่า หน้าอกเดิมเป็นแบบไหน มีความหย่อนคล้อยหรือไม่ ถ้าด้านหนึ่งมีความหย่อนคล้อย ก็สามารถผ่าตัดอีกด้านหนึ่งให้กระชับเท่ากันกับอีกข้างได้

การลดขนาดหน้าอกลงไม่ค่อยมีปัญหา แต่ถ้าผู้ป่วยอยากเพิ่มขนาดให้ใหญ่ขึ้น ต้องใช้ซิลิโคนที่ใหญ่กว่าหน้าอกเดิม

การเสริมเต้านมใหม่จะต้องพิจารณาเป็นกรณีไปว่ามีผิวมากพอที่จะทำได้หรือไม่ ซึ่งในการผ่าตัดสามารถเสริมทั้งสองข้างพร้อมกันได้

การเสริมสร้างเต้านมด้วยซิลิโคน แพทย์จะประเมินเนื้อเต้านมด้วยการเอาเนื้อที่ผ่าตัดออกจากหน้าอกมาชั่งน้ำหนักเพื่อประเมินขนาดซิลิโคนของคนไข้ให้มีขนาดใกล้เคียงกับของเดิม ภายในห้องผ่าตัดจะมีการเตรียมซิลิโคนไว้หลายขนาด เพื่อใช้งานได้อย่างเหมาะสม

เสริมหน้าอกผู้ป่วยมะเร็ง VS เสริมหน้าอกสวยงาม

ความแตกต่างระหว่างการเสริมสร้างหน้าอกในผู้ป่วยมะเร็งเต้านม กับการเสริมหน้าอกเพื่อความสวยงาม เป็นงานศิลปะทางการแพทย์ที่ใกล้เคียงกัน แต่ไม่เหมือนกัน

การเสริมสร้างหน้าอกในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมจะยากกว่า เพราะเนื้อเต้านมเดิมถูกตัดออก ถ้าจะเปรียบเทียบ เหมือน ซาลาเปา 1 ลูก คือการเอาเนื้อในออกเหลือแต่โครงด้านนอกไว้ การที่จะเสริมกลับเข้าทดแทน ก็ต้องเลือกซิลิโคนที่เหมาะสมหรือเลือกเนื้อเยื่อที่เหมาะสม

ส่วนการเสริมซิลิโคนในเคสเสริมใหม่ค่อนข้างที่จะง่ายกว่า แต่ได้รับการคาดหวังจากคนไข้ที่สูงกว่าเนื่องจากคนไข้มาผ่าตัดเพื่อความงาม

มะเร็งเต้านมแบบไหนต้องตัดต่อมน้ำเหลือง?

ขั้นตอนปกติในการผ่าตัดมะเร็งเต้านมประกอบด้วย 2 ส่วน ส่วนแรกก็คือการผ่าตัดเต้านม ซึ่งก็จะมี 3 วิธี ได้แก่ การผ่าตัดเต้านมออกทั้งหมด การผ่าตัดสงวนเต้านม การผ่าตัดเต้านมออกทั้งหมดร่วมกับการเสริมคืน

อีกส่วนหนึ่งเป็นการผ่าตัดต่อมน้ำเหลือง ซึ่งมี 2 เทคนิค คือ

1. การผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองเซนติเนล (Sentinel Lymph Node Biopsy) เป็นการฉีดสีเข้าไปประเมินต่อมน้ำเหลือง ว่าโดนมะเร็งกินแล้วหรือไม่ ถ้าต่อมน้ำเหลืองบริเวณนั้นโดนมะเร็งกิน แพทย์ก็จะเลาะต่อมน้ำเหลืองออกทั้งหมด
2. การเลาะต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้ออกทั้งหมด (Axillary Lymph Node Dissection) ถ้าต่อมน้ำเหลืองบริเวณนั้นไม่ได้โดนมะเร็งกินก็สิ้นสุดการผ่าตัดแค่นั้น เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนของคนไข้

การเลาะต่อมน้ำเหลืองออกทั้งหมดปัจจุบัน เราทำเทคนิคนี้น้อยลงเพราะว่าในบางรายมีแขนบวมหลังผ่าตัด ซึ่งทั้งหมดนี้จะเป็นการทำไปพร้อมๆ กันในห้องผ่าตัด

น้ำเต้าหู้-น้ำมะพร้าวทำให้เป็นมะเร็งเต้านมจริงไหม?

น้ำเต้าหู้ น้ำมะพร้าวไม่ได้สัมพันธ์กับการเป็นมะเร็งเต้านม แต่ที่คนบางส่วนเข้าใจแบบนั้น เพราะเคยมีรายงานว่า น้ำเต้าหู้กับน้ำมะพร้าว มีโมเลกุลอย่างนึงที่คล้ายกับฮอร์โมนเพศหญิง และถ้าฮอร์โมนเพศหญิงสูงขึ้น จะทำให้มีความเสี่ยงเป็นมะเร็งเต้านมได้

แต่! ในชีวิตประจำวัน การจะดื่มน้ำเต้าหู้หรือน้ำมะพร้าว จนฮอร์โมนเพศหญิงสูงขึ้น คุณอาจจะต้องดื่มวันละหลายลิตร และต้องดื่มต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานๆ จึงจะไปกระตุ้นฮอร์โมนได้ ซึ่งในความเป็นจริง

ไม่มีใครดื่มมากขนาดนั้น ข้อมูลนี้จึงเป็นความเชื่อที่ผิด

เคล็ดลับในการดูแลคนไข้ของหมอ

เคล็ดลับของหมอในการดูแลคนไข้คือให้ความรู้สึกเหมือนเป็นพี่น้อง หลายครั้งเราพบว่า หมอมักให้ข้อมูลวิชาการที่ใช้ศัพท์ยากเกินไป อธิบายข้อมูลเข้าไปมากๆ นอกจากคนไข้ฟังไม่เข้าใจ ยังทำให้มีความกังวลมีความเครียดมากขึ้น ส่วนตัวหมอเองจะใช้ภาษาพูดที่เข้าใจง่าย ให้คำปรึกษาเหมือนพี่น้อง

นอกจากนี้ยังมีเรื่องสีหน้า ท่าทาง เวลาพูดกับคนไข้ หากมีความเคร่งขรึมมากเกินไปก็อาจจะทำให้คนไข้ยิ่งกลัว ยิ่งกังวล โดยปกติผู้มะเร็งมีความกังวลมากอยู่แล้วเพราะเป็นโรคร้ายแรง

ก่อนหน้านี้หมอมีไปเรียน Acting เพิ่มเติม เพื่อเป็นการฝึกบุคลิกภาพ การจัดระเบียบร่างกาย การพูด เพื่อเวลาคุยสื่อสารกับคนไข้แล้วคนไข้รู้สึกสบายใจ รู้สึกคลายกังวลได้

การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมสำคัญยังไง?

ผู้หญิงบางส่วนไม่ได้ให้ความสำคัญ กับการตรวจคัดกรองโรคทางเต้านม เช่น มะเร็งเต้านม หรือ ก้อนเนื้อ เพียงเพราะว่าพวกเธอยังไม่มีอาการ ซึ่งหมออยากจะแนะนำว่าเนื้องอกหรือมะเร็งเต้านมถ้าตรวจพบตั้งแต่ก้อนขนาดเล็ก การรักษาทำได้ง่ายกว่า วิธีการรักษาทำได้หลากหลายมากกว่า รวมทั้งค่าใช้จ่ายในการรักษาก็น้อยกว่าหากเทียบในระยะที่เนื้องอกหรือมะเร็งลุกลามแล้ว

HDcare ในมุมของหมอเบนซ์

HDcare ในมุมมองของหมอนะคะ หมอพบว่าระบบการจัดการ ของ HDcare ดีมาก เหมือนเป็นผู้จัดการส่วนตัวให้คนไข้ ตั้งแต่การประสานเรื่องข้อมูล เอกสาร กับหมอและโรงพยาบาล แม้กระทั่งวันที่ผ่าตัดก็มีส่งผู้ช่วยไปดูแลส่งเข้าถึงห้องผ่าตัด รวมทั้งการดูแลหลังการผ่าตัด

หมอมองว่าคนไข้ได้ประโยชน์จากบริการนี้ จึงรู้สึกสบายใจที่จะได้ร่วมงานกับทาง HDcare ค่ะ