Propranolol (โพรพราโนลอล) เป็นยากลุ่มเบต้า-บล็อกเกอร์ (Beta-blocker) ใช้ลดอัตราการเต้นของหัวใจ การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต ความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจ และช่วยเพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจ
ยานี้อยู่ในรูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทาน ประกอบด้วย Propranolol ขนาด 10 และ 40 มิลลิกรัม
สารบัญ
Propranolol ใช้รักษาโรคอะไร
Propranolol ใช้รักษาและบรรเทาอาการเหล่านี้
- โรคความดันโลหิตสูง
- ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- ภาวะเจ็บหน้าอก
- โรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย หรือหัวใจวาย
- อาการสั่น และโรควิตกกังวล
- ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ (ไฮเปอร์ไทรอยด์ หรือภาวะไทรอยด์เกิน)
- ปวดศีรษะข้างเดียว หรือไมเกรน
กลไกการออกฤทธิ์ของ Propranolol
ยา Propranolol อยู่ในกลุ่มเบต้า-บล็อกเกอร์ (Beta-blocker) ซึ่งเป็นตัวยับยั้งแบบแข่งขัน (Competitive inhibitor) ที่ตัวรับ (Reception) เบต้า–1 และเบต้า–2 แบบไม่จำเพาะเจาะจง
ส่งผลให้อัตราการเต้นของหัวใจลดลง การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต และความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจลดลง นอกจากนี้ ยังช่วยเพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจด้วย
ปริมาณการใช้ยา Propranolol
ตัวอย่างปริมาณการใช้ยา Propranolol ในผู้ใหญ่ เช่น
รักษาโรคเนื้องอกต่อมหมวกไต ชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma)
- ผู้ใหญ่ ขนาดยา 60 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งรับประทานเป็นเวลา 3 วัน ร่วมกับยากลุ่มอัลฟา–บล็อกเกอร์ (Alpha blocker)
รักษาโรคความดันโลหิตสูง
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40–80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 160–320 มิลลิกรัมต่อวัน และขนาดยาสูงสุด 640 มิลลิกรัมต่อวัน
- ถ้ารับประทานยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง และขนาดยาสูงสุด 640 มิลลิกรัมต่อวัน
รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย (Myocardial infarction)
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง เป็นเวลา 2–3 วัน ตามด้วยขนาดยาต่อเนื่อง 80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือแบ่งรับประทาน ขนาดยา 180–240 มิลลิกรัมต่อวัน ควรใช้ยาในช่วง 5–21 วันของการรักษา
รักษาความดันหลอดเลือดพาร์ทัลสูง (Portal hypertension)
- ผู้ป่วยโรคตับ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ภายใน 1 สัปดาห์
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 320 มิลลิกรัมต่อวัน
ป้องกันไมเกรน
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
รักษาโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 30–160 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งรับประทาน
รักษาอาการสั่น
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
รักษาอาการเจ็บเค้นหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด (Angina pectoris)
- ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน ขนาดยาสูงสุด 320 มิลลิกรัมต่อวัน
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
รักษาอาการวิตกกังวล
- ผู้ใหญ่ ขนาดยา 10–40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 160 มิลลิกรัมต่อวัน
รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนาผิดปกติ (Hypertrophic cardiomyopathy)
- ผู้ใหญ่ยา ขนาด 10–40 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง
รักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ / ฮอร์โมนไธรอยด์สูง (Hyperthyroid)
- ผู้ใหญ่ ขนาดยา 10–40 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง
- ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
ข้อควรระวังในการใช้ยา Propranolol
ไม่ใช้ยา Propranolol ในผู้ป่วยที่มีโรคหรือภาวะเหล่านี้
- ภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (Sinus bradycardia)
- ภาวะช็อกจากเหตุหัวใจ (Cardiogenic shock)
- โรคปมไฟฟ้าหัวใจเสื่อม/กลุ่มอาการซิคไซนัส (Sick sinus syndrome)
- กลุ่มอาการเรย์นาวด์ (Raynaud’s disease)
- ภาวะหัวใจขัด/สัญญาณไฟฟ้าหัวใจถูกขัดขวาง (Heart block) ระยะที่ 2 และ 3
- หอบหืด
- โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
- โรคเนื้องอกต่อมหมวกไต ชนิดฟีโอโครโมไซโตม (Pheochromocytoma) ที่ยังไม่ได้รับการรักษา
- โรคหัวใจหลอดเลือดตีบของ Prinzmetal (Prinzmetal’s angina)
- โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย
- ภาวะเลือดเป็นกรดเมแทบอลิก (Metabolic acidosis)
ระวังการใช้ยา Propranolol ในผู้ป่วยที่มีโรคหรือภาวะเหล่านี้
- โรคเบาหวาน
- หลอดลมหดตัวที่ไม่ได้เกิดจากภูมิแพ้
- โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิด Myasthenia gravis
- ภาวะหัวใจขัด/สัญญาณไฟฟ้าหัวใจถูกขัดขวาง (Heart block) ระยะที่ 1
- โรคตับ
- โรคไต
- ผู้สูงอายุ ผู้มีครรภ์ และผู้ที่ให้นมบุตร
นอกจากนี้ ไม่ควรใช้ยา Propranolol ร่วมกับยาไธโอริดาซีน (Thioridazine) และไม่ควรสูบบุหรี่ เนื่องจากจะลดประสิทธิภาพของยา
การใช้ยา Propranolol ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร
ตัวยาจัดอยู่ใน Category C คือ ควรระมัดระวังการใช้ยาในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร
ถ้าลืมกินยา Propranolol ต้องทำอย่างไร
ถ้าลืมรับประทานยา ให้รีบรับประทานทันทีที่นึกได้ตามจำนวนปกติ (เช่น ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ก็รับประทานเท่าเดิม ไม่ต้องเพิ่มเป็น 2 เม็ด)
กรณีที่เพิ่งนึกได้ตอนใกล้รับประทานมื้อใหม่ ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรอรับประทานมื้อถัดไปได้เลย ในจำนวนปกติเช่นกัน ไม่ต้องเพิ่มขนาดยา
ผลข้างเคียงจากยา Propranolol
ยาอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่าง ๆ ได้ เช่น อาการท้องเสีย อาเจียน วิงเวียนศีรษะ การนอนหลับผิดปกติ อ่อนแรง
นอกจากนี้ยังมีผลข้างเคียงที่รุนแรงด้วย ได้แก่ หัวใจเต้นช้าผิดจังหวะ ภาวะช็อกจากเหตุหัวใจ (Cardiogenic shock) ภาวะหัวใจล้มเหลว (Congestive heart failure)
ลดระยะคิวที (QT interval: ความยาวระหว่างจุดเริ่มต้นของคลื่น Q ไปจนถึงจุดสิ้นสุดของคลื่น T ในช่วงจังหวะไฟฟ้าของหัวใจซึ่งเห็นได้จากการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ) และเพิ่มระยะพีอาร์ (PR interval)
และอาจทำให้เกิดผื่นแพ้ยา เกิดอาการในกลุ่มสตีเวนส์จอห์นสัน (Stevens Johnson syndrome) หลอดลมหดตัว หรือหลอดเลือดสมองชนิดเฉียบพลัน
ประเภทของยา Propranolol ตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
ยาจัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น
อย่าลืมเช็กร่างกายบ่อย ๆ เพื่อให้สุขภาพแข็งแรงอยู่เสมอ ลองเข้ามาดู แพ็กเกจตรวจสุขภาพ หรือ แพ็กเกจตรวจหัวใจและหลอดเลือด ที่ HDmall.co.th หาไว้ให้ จองกับเรามีส่วนลด สะดวกสบาย ง่าย ๆ แถมใกล้บ้าน ไม่ต้องยุ่งยากจัดการเอง หรือถ้าหาอันไหนไม่เจอ แช็ตมาถามได้เลย คลิก!
