โพรพราโนลอล (propranolol) เป็นยากลุ่มบีต้า-บล็อกเกอร์ (beta-blocker) ยาสำหรับรับประทาน ยาเม็ดประกอบด้วยโพรพราโนลอล ขนาด 10 และ 40 มิลลิกรัม ใช้ลดอัตราการเต้นของหัวใจ การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต และความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจ เพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจ
สารบัญ
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Propranolol
กลไกการออกฤทธิ์ของยา คือ โพรพราโนลอล เป็นยากลุ่มบีต้า-บล็อกเกอร์ ที่ยับยั้งแบบแข่งขัน ที่ตัวรับบีต้า-1 และ บีต้า-2 แบบไม่จำเพาะเจาะจง เป็นผลให้เกิดการลดลงของอัตราการเต้นของหัวใจ การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต และความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจ โพรพราโนลอลมีคุณสมบัติเพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจ
ข้อบ่งใช้ของยา Propranolol
รักษา Pheochromocytoma
ขนาดรับประทานในผู้ใหญ่ ขนาด 60 มิลลิกรัมต่อวันโดยแบ่งรับประทาน เป็นเวลา 3 วัน ร่วมกับยากลุ่มอัลฟา-บล็อกเกอร์ (alpha blocker)
รักษาโรคความดันโลหิตสูง
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 40-80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ขนาดการใช้ยาทั่วไปอยู่ในช่วง 160-320 มิลลิกรัมต่อวัน ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 640 มิลลิกรัม
ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดการใช้ยาทั่วไปอยู่ในช่วง 120-160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 640 มิลลิกรัม
รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย (myocardial infarction)
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 40 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง เป็นเวลา 2-3 วัน ตามด้วยขนาด 80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือรับประทานขนาด 180-240 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งรับประทาน ขนาดการให้ยาอยู่ในช่วง 5-21 วันของการรักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย
รักษาโรคความดันพาร์ทัลสูง (portal hypertension)
ในผู้ป่วยโรคตับ ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้งใน 1 สัปดาห์
ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 320 มิลลิกรัม
ป้องกันไมเกรน
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง ขนาดการใช้ยาทั่วไปอยู่ในช่วง 120-240 มิลลิกรัมต่อวัน
ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 240 มิลลิกรัม
รักษาโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 30-160 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งรับประทาน
รักษาอาการสั่น
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง ขนาดการใช้ยาทั่วไปอยู่ในช่วง 120-240 มิลลิกรัมต่อวัน
ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 240 มิลลิกรัม
รักษาอาการเจ็บเค้นหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด (angina pectoris)
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง ขนาดการใช้ยาทั่วไปอยู่ในช่วง 120-240 มิลลิกรัมต่อวัน ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 320 มิลลิกรัม ยาในรูปแบบ extended release
ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 240 มิลลิกรัม
รักษาอาการวิตกกังวล
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 10-40 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง
ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 160 มิลลิกรัม
รักษา hypertrophic cardiomyopathy
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 10-40 มิลลิกรัม วันละ 3-4 ครั้ง
รักษาภาวะฮอร์โมนไธรอยด์สูง
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 10-40 มิลลิกรัม วันละ 3-4 ครั้ง ยาในรูปแบบ extended release ขนาดรับประทานสำหรับผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละครั้ง สามารถเพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 240 มิลลิกรัม
ไม่ควรสูบบุหรี่ในระหว่างใช้ยาเนื่องจากจะลดประสิทธิภาพของยา
ข้อปฏิบัติเมื่อลืมรับประทานยา Propranolol
หากลืมรับประทานยาตามเวลาปกติที่รับประทาน ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้จำนวน 1 เม็ดโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมรับประทาน
ในกรณีลืมรับประทานยาใกล้กับเวลารับประทานถัดไป ให้รับประทานยาในมื้อถัดไปในขนาด 1 เม็ด โดยข้ามยาในมื้อที่ลืมไปและไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ด
ข้อควรระวังของการใช้ยา Propranolol
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่เป็น sinus bradycardia, cardiogenic shock, sick sinus syndrome กลุ่มอาการเรย์นาวด์ heart block ระยะที่ 2 และ 3
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่เป็นหอบหืด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วย pheochromocytoma ที่ยังไม่ได้รับการรักษา
- ไม่ใช้ยาในผู้ปู่วย Prinzmetal’s angina
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วย metabolic acidosis
- ไม่ใช้ยาร่วมกับยาไธโอริดาซีน (thioridazine)
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยเบาหวาน หลอดลมหดตัวที่ไม่ได้เกิดจากภูมิแพ้ ผู้ป่วยโรค myasthenia gravis ผู้ป่วย heart block ระยะที่ 1
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยสุงอายุ สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร
ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา Propranolol
อาจก่อให้เกิดอาการท้องเสีย อาเจียน วิงเวียนศีรษะ ความผิดปกของการนอนหลับ อ่อนแรง ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง ได้แก่ หัวใจเต้นช้าผิดจังหวะ cardiogenic shock congestive heart failure ลดระยะ QT interval เพิ่มระยะ PR interval ผื่นแพ้ยา Steven-Johnson syndrome หลอดลมหดตัว หลอดเลือดสมองชนิดเฉียบพลัน
ข้อมูลการใช้ยา Propranolol ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
สำหรับการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม category C คือ ควรระมัดระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ สำหรับสตรีให้นมบุตร ควรระวังการใช้ยา
ประเภทของยาตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
ยาจัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น
ข้อมูลการเก็บรักษายา Propranolol
ควรเก็บรักษายาที่อุณหภูมิ 20-25 องศาเซลเซียส
ที่มาของข้อมูล
- Propranolol (Cardiovascular) Drug Information. MedlinePlus. (https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682607.html)
- Propranolol: for migraine, anxiety and heart & blood pressure issues. NHS (National Health Service). (https://www.nhs.uk/medicines/propranolol/)
- Propranolol: Side Effects, Dosage, Uses, and More. Healthline. (https://www.healthline.com/health/propranolol-oral-tablet)
