Propranolol (โพรพราโนลอล)

Propranolol (โพรพราโนลอล) เป็นยากลุ่มเบต้า-บล็อกเกอร์ (Beta-blocker) ใช้ลดอัตราการเต้นของหัวใจ การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต ความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจ และช่วยเพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจ 

ยานี้อยู่ในรูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทาน ประกอบด้วย Propranolol ขนาด 10 และ 40 มิลลิกรัม 

Propranolol ใช้รักษาโรคอะไร 

Propranolol ใช้รักษาและบรรเทาอาการเหล่านี้ 

• โรคความดันโลหิตสูง
• ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ 
• ภาวะเจ็บหน้าอก
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย หรือหัวใจวาย
• อาการสั่น และโรควิตกกังวล
• ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ (ไฮเปอร์ไทรอยด์ หรือภาวะไทรอยด์เกิน) 
• ปวดศีรษะข้างเดียว หรือไมเกรน

กลไกการออกฤทธิ์ของ Propranolol 

ยา Propranolol อยู่ในกลุ่มเบต้า-บล็อกเกอร์ (Beta-blocker) ซึ่งเป็นตัวยับยั้งแบบแข่งขัน (Competitive inhibitor) ที่ตัวรับ (Reception) เบต้า–1 และเบต้า–2 แบบไม่จำเพาะเจาะจง

ส่งผลให้อัตราการเต้นของหัวใจลดลง การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ความดันโลหิต และความต้องการออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจลดลง นอกจากนี้ ยังช่วยเพิ่มเสถียรภาพของของเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อหัวใจด้วย 

ปริมาณการใช้ยา Propranolol

ตัวอย่างปริมาณการใช้ยา Propranolol ในผู้ใหญ่ เช่น

รักษาโรคเนื้องอกต่อมหมวกไต ชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma)  

• ผู้ใหญ่ ขนาดยา 60 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งรับประทานเป็นเวลา 3 วัน ร่วมกับยากลุ่มอัลฟา–บล็อกเกอร์ (Alpha blocker)

รักษาโรคความดันโลหิตสูง

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40–80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 160–320 มิลลิกรัมต่อวัน และขนาดยาสูงสุด 640 มิลลิกรัมต่อวัน 
• ถ้ารับประทานยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง และขนาดยาสูงสุด 640 มิลลิกรัมต่อวัน

รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย (Myocardial infarction)

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง เป็นเวลา 2–3 วัน ตามด้วยขนาดยาต่อเนื่อง 80 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง หรือแบ่งรับประทาน ขนาดยา 180–240 มิลลิกรัมต่อวัน ควรใช้ยาในช่วง 5–21 วันของการรักษา

รักษาความดันหลอดเลือดพาร์ทัลสูง (Portal hypertension)

• ผู้ป่วยโรคตับ ขนาดยาเริ่มต้น  40 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ภายใน 1 สัปดาห์
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 320 มิลลิกรัมต่อวัน 

ป้องกันไมเกรน

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน 

รักษาโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 30–160 มิลลิกรัมต่อวัน แบ่งรับประทาน

รักษาอาการสั่น

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน 

รักษาอาการเจ็บเค้นหน้าอกจากหัวใจขาดเลือด (Angina pectoris)

• ผู้ใหญ่ ขนาดยาเริ่มต้น 40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง ขนาดยาต่อเนื่อง 120–240 มิลลิกรัมต่อวัน ขนาดยาสูงสุด 320 มิลลิกรัมต่อวัน
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน 

รักษาอาการวิตกกังวล

• ผู้ใหญ่ ขนาดยา 10–40 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 160 มิลลิกรัมต่อวัน 

รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนาผิดปกติ (Hypertrophic cardiomyopathy)

• ผู้ใหญ่ยา ขนาด 10–40 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง

รักษาภาวะไทรอยด์เป็นพิษ / ฮอร์โมนไธรอยด์สูง (Hyperthyroid) 

• ผู้ใหญ่ ขนาดยา 10–40 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง 
• ยารูปแบบออกฤทธิ์นาน (Extended release) ขนาดยาเริ่มต้น 80 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เพิ่มขนาดยาได้ถึง 160 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน 

ข้อควรระวังในการใช้ยา Propranolol  

ไม่ใช้ยา Propranolol ในผู้ป่วยที่มีโรคหรือภาวะเหล่านี้

• ภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (Sinus bradycardia) 
• ภาวะช็อกจากเหตุหัวใจ (Cardiogenic shock) 
• โรคปมไฟฟ้าหัวใจเสื่อม/กลุ่มอาการซิคไซนัส (Sick sinus syndrome) 
• กลุ่มอาการเรย์นาวด์ (Raynaud’s disease) 
• ภาวะหัวใจขัด/สัญญาณไฟฟ้าหัวใจถูกขัดขวาง (Heart block) ระยะที่ 2 และ 3
• หอบหืด 
• โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง 
• โรคเนื้องอกต่อมหมวกไต ชนิดฟีโอโครโมไซโตม (Pheochromocytoma)  ที่ยังไม่ได้รับการรักษา
• โรคหัวใจหลอดเลือดตีบของ Prinzmetal (Prinzmetal’s angina) 
• โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย
• ภาวะเลือดเป็นกรดเมแทบอลิก (Metabolic acidosis) 

ระวังการใช้ยา Propranolol ในผู้ป่วยที่มีโรคหรือภาวะเหล่านี้

• โรคเบาหวาน 
• หลอดลมหดตัวที่ไม่ได้เกิดจากภูมิแพ้ 
• โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิด Myasthenia gravis 
• ภาวะหัวใจขัด/สัญญาณไฟฟ้าหัวใจถูกขัดขวาง (Heart block) ระยะที่ 1
• โรคตับ 
• โรคไต 
• ผู้สูงอายุ ผู้มีครรภ์ และผู้ที่ให้นมบุตร

นอกจากนี้ ไม่ควรใช้ยา Propranolol ร่วมกับยาไธโอริดาซีน (Thioridazine) และไม่ควรสูบบุหรี่ เนื่องจากจะลดประสิทธิภาพของยา

การใช้ยา Propranolol ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร

ตัวยาจัดอยู่ใน Category C คือ ควรระมัดระวังการใช้ยาในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร 

ถ้าลืมกินยา Propranolol ต้องทำอย่างไร

ถ้าลืมรับประทานยา ให้รีบรับประทานทันทีที่นึกได้ตามจำนวนปกติ (เช่น ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ก็รับประทานเท่าเดิม ไม่ต้องเพิ่มเป็น 2 เม็ด) 

กรณีที่เพิ่งนึกได้ตอนใกล้รับประทานมื้อใหม่ ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรอรับประทานมื้อถัดไปได้เลย ในจำนวนปกติเช่นกัน ไม่ต้องเพิ่มขนาดยา

ผลข้างเคียงจากยา Propranolol 

ยาอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่าง ๆ ได้ เช่น อาการท้องเสีย อาเจียน วิงเวียนศีรษะ การนอนหลับผิดปกติ อ่อนแรง 

นอกจากนี้ยังมีผลข้างเคียงที่รุนแรงด้วย ได้แก่ หัวใจเต้นช้าผิดจังหวะ ภาวะช็อกจากเหตุหัวใจ (Cardiogenic shock) ภาวะหัวใจล้มเหลว (Congestive heart failure) 

ลดระยะคิวที (QT interval: ความยาวระหว่างจุดเริ่มต้นของคลื่น Q ไปจนถึงจุดสิ้นสุดของคลื่น T ในช่วงจังหวะไฟฟ้าของหัวใจซึ่งเห็นได้จากการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ) และเพิ่มระยะพีอาร์ (PR interval) 

และอาจทำให้เกิดผื่นแพ้ยา เกิดอาการในกลุ่มสตีเวนส์จอห์นสัน (Stevens Johnson syndrome) หลอดลมหดตัว หรือหลอดเลือดสมองชนิดเฉียบพลัน

ประเภทของยา Propranolol ตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย 

ยาจัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น 

อย่าลืมเช็กร่างกายบ่อย ๆ เพื่อให้สุขภาพแข็งแรงอยู่เสมอ ลองเข้ามาดู แพ็กเกจตรวจสุขภาพ หรือ แพ็กเกจตรวจหัวใจและหลอดเลือด ที่ HDmall.co.th หาไว้ให้ จองกับเรามีส่วนลด สะดวกสบาย ง่าย ๆ แถมใกล้บ้าน ไม่ต้องยุ่งยากจัดการเอง หรือถ้าหาอันไหนไม่เจอ แช็ตมาถามได้เลย คลิก!