ยา ไดไซโคลมีน (Dicyclomine) เป็นยาในกลุ่มลดการบีบเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในทางเดินอาหาร (Anticholinergics/Antispasmodics) สำหรับรักษาโรคลำไส้แปรปรวน (irritable bowel syndrome) หรือเรียกว่าโรคไอบีเอส (IBS) การออกฤทธิ์ของยา จะได้แก่ ช่วยบรรเทาอาการปวดเกร็งกระเพาะอาหาร และลำไส้ ชะลอการเคลื่อนไหวตามธรรมชาติของทางเดินอาหาร และออกฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อที่บริเวณกระเพาะอาหารและลำไส้
สารบัญ
สรรพคุณของยา Dicyclomine
- รักษาอาการปวดเกร็งในระบบทางเดินอาหาร: ใช้ในการรักษาอาการปวดเกร็งและอาการไม่สบายที่เกิดจากโรคลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome, IBS) และภาวะอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในระบบทางเดินอาหาร
- บรรเทาอาการปวดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ: ใช้บรรเทาอาการปวดที่เกิดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อในระบบทางเดินอาหาร รวมถึงอาการปวดท้องจากการเกร็งของลำไส้
วิธีใช้ยา Dicyclomine
- รับประทานยาตามแพทย์สั่ง โดยสามารถรับประทานก่อน หรือหลังอาหารก็ได้ ซึ่งโดยทั่วไปแพทย์มักจะให้รับประทานยาวันละ 3 ครั้ง โดยให้เริ่มจากยาขนาดต่ำก่อน แล้วค่อยๆ เพิ่งขนาดยาขึ้นไปแล้วแต่การประเมินสุขภาพ
- หากคุณใช้ยา Dicyclomine ในรูปแบบยาน้ำ โปรดใช้อุปกรณ์ตวงยา หรือช้อนตวงตามาตรฐาน ห้ามใช้ช้อนรับประทานอาหารตวงยา เพราะอาจทำให้ได้รับขนาดยาไม่ถูกต้อง โดยให้ผสมน้ำในปริมาณที่เท่ากันกับปริมาณยาก่อนรับประทาน
- ยาลดกรดจะลดการดูดซึมยา Dicyclomine ดังนั้นห้ามรับประทานยาลดกรดในเวลาเดียวกันกับยา Dicyclomine ถ้าคุณต้องใช้ยาลดกรดร่วมด้วย ให้รับประทานยา Dicyclomine ก่อนอาหาร และรับประทานยาลดกรดหลังอาหาร
- ขนาดยาที่คุณได้รับจะขึ้นกับเงื่อนไขสุขภาพคุณ เช่น อายุ สภาวะโรค และการตอบสนองต่อการรักษาของคุณ ห้ามปรับเพิ่มขนาดยา หรือรับประทานยาบ่อยกว่าที่แพทย์สั่ง เพราะไม่ช่วยให้อาการดีขึ้นเร็วกว่าเดิม และอาจเพิ่มโอกาสเกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรงอีกด้วย
- คุณอาจพบอาการถอนยาได้ถ้าหยุดยากะทันหัน เช่น เวียนศีรษะ เหงื่อออก อาเจียน หากใช้ยานี้เป็นประจำติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน หรือใช้ยาในขนาดสูง
เพื่อป้องกันการเกิดอาการถอนยา แพทย์อาจให้คุณค่อยๆ ลดขนาดยาลงก่อนหยุดยา โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม และหากมีอาการถอนยาเกิดขึ้นให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที - ยา Dicyclomine อาจทำให้เกิดการติดยาได้ และความเสี่ยงอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณเคยใช้ยาเสพติด หรือติดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อยู่ คุณจึงต้องรับประทานยานี้ตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัดเพื่อลดโอกาสที่จะติดยานี้ และปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรหากต้องการข้อมูลยาเพิ่มเติม
ผลข้างเคียงของยา Dicyclomine
อาการข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ยา Dicyclomine ได้แก่ เวียนศีรษะ ง่วงนอน หน้ามืด อ่อนแรง ตาพร่ามัว ตาแห้ง ปากแห้ง คลื่นไส้ ท้องผูก ถ้าอาการดังกล่าวไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
เพื่อบรรเทาอาการปากแห้ง ให้อมลูกอมชนิดไม่มีน้ำตาล หรืออมน้ำแข็งก้อนเล็กๆ เคี้ยวหมากฝรั่งชนิดไม่มีน้ำตาล ดื่มน้ำ หรือใช้น้ำลายเทียม สำหรับอาการตาแห้ง ให้ปรึกษาเภสัชกรในการใช้น้ำตาเทียมชนิดน้ำหรือชนิดเจล
การป้องกันอาการท้องผูกจากยา แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีใยอาหารสูง ได้แก่ ผัก ผลไม้ ดื่มน้ำให้เพียงพอ และออกกำลังกายเป็นประจำ โดยสามารถปรึกษาเภสัชกรสำหรับการเลือกใช้ยาระบาย
ผู้ที่ได้รับผลข้างเคียงจากยาอาจคิดว่า แพทย์สั่งยาไม่เหมาะสม ซึ่งเป็นการเข้าใจผิด เพราะโดยปกติ ก่อนที่แพทย์จะสั่งยานี้ให้กับคุณ เแพทย์ได้ประเมินแล้วว่า คุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียง
แจ้งแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง ได้แก่
- เหงื่อออกลดลง
- ผิวหนังแห้ง ร้อน แดง
- หัวใจเต้นเร็ว/หัวใจเต้นผิดจังหวะ
- สูญเสียการทำงานประสานกันของร่างกาย
- พูดไม่ชัด
- มีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์/สภาพจิตใจ เช่น สับสน ประสาทหลอน กระสับกระส่าย กังวลใจ ตื่นเต้นผิดปกติ
- ปัสสาวะลำบาก
- ความสามารถทางเพศลดลง
นอกจากนี้ ไปพบแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรงมาก ได้แก่ ปวดตา ตาบวม ตาแดง การมองเห็นผิดปกติ เช่น มองเห็นรุ้งรอบแสงไฟตอนกลางคืน
ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ ผื่น, คัน บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ), เวียนศีรษะรุนแรง หายใจลำบาก
อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ข้อควรระวังในการใช้ยา Dicyclomine
ถ้าคุณแพ้ยา Dicyclomine หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
ก่อนการใช้ยา dicyclomine ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น
- ตนเองหรือคนในครอบครัวเป็นโรคต้อหินชนิดมุมปิด
- เป็นโรคต่อมลูกหมากโต
- ปัสสาวะลำบากจากการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
- มีปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะอาหาร/ลำไส้ เช่น ลำไส้เคลื่อนไหวช้า ลำไส้อุดตัน ลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผล (ulcerative colitis) ติดเชื้อ มีกรดในกระเพาะอาหารน้อย/ไม่มีกรดในกระเพาะอาหาร ผู้ป่วยที่มีการผ่าตัดรูเปิดลำไส้ร่วมกับมีอาการท้องเสีย
- เป็นโรคต่อมไทรอยด์ทำงานมากผิดปกติ
- เป็นโรคหัวใจ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ (coronary artery disease), เจ็บหน้าอก หัวใจวาย, หัวใจเต้นเร็ว หัวใจเต้นผิดปกติ มีปัญหาที่หัวใจอันเกิดจากภาวะเลือดออกรุนแรง
- มีความดันโลหิตสูง
- มีอาการแสบร้อนยอดอก เช่น กรดไหลย้อน ไส้เลื่อนกระบังลม (hiatal hernia) มีปัญหาที่หลอดอาหาร
- โรคทางระบบประสาทบางชนิด (autonomic neuropathy)
- ตนเองหรือคนในครอบครัวติดสารเสพติด เช่น ยาเสพติด เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- เป็นโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิดร้าย (myasthenia gravis)
- เป็นโรคตับ
- เป็นโรคไต
ยา Dicyclomine อาจทำให้วิงเวียนศีรษะ หรือง่วงนอน หรือตาพร่ามัว โดยแอลกอฮอล์จะทำให้อาการวิงเวียนศีรษะและอาการง่วงนอนเป็นมากขึ้น
ดังนั้นผู้ใช้ยานี้ห้ามขับรถ ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร หรือทำกิจกรรมใดๆ ที่ต้องอาศัยการตื่นตัว หรือการมองเห็นที่ชัดเจน จนกว่าคุณจะทำกิจกรรมดังกล่าวได้อย่างปลอดภัย แนะนำให้จำกัดการดื่มแอลกอฮอล์
นอกจากนี้ ยา Dicyclomine อาจทำให้เหงื่อออกน้อยลง ทำให้มีโอกาสเกิดภาวะฉุกเฉินจากความร้อน หรือ ฮีทสโตรค (heat stroke)
ดังนั้นให้หลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมใดๆ ที่อาจทำให้ร่างกายมีความร้อนมากเกินไป เช่น ทำงานหนักหรือออกกำลังกายในที่อากาศร้อน หรือการแช่ในอ่างน้ำร้อน
หากคุณต้องอาศัยในที่อากาศร้อน แนะนำให้ดื่มน้ำมากๆ และสวมเสื้อผ้าหลวมๆ ระบายอากาศได้ดี หากคุณรู้สึกว่าร่างกายร้อนเกินไป ให้รีบหาสถานที่ที่มีอาการเย็น และนั่งพักเพื่อระบายความร้อน
นอกจากนี้ แนะนำให้ไปพบแพทย์ทันที หากคุณมีไข้ที่อาการไม่ดีขึ้น อารมณ์ หรือสภาพจิตใจเปลี่ยนแปลง ปวดศีรษะ หรือเวียนศีรษะ
ผู้สูงอายุอาจเกิดอาการข้างเคียงได้มากขึ้น โดยเฉพาะอาการง่วงนอน สับสน ตื่นเต้นผิดปกติ ท้องผูก หัวใจเต้นเร็ว และปัญหาในการปัสสาวะ โดยอาการง่วงนอนและสับสนจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการหกล้มได้
ระหว่างการตั้งครรภ์ ยานี้ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ประเมินแล้วว่ามีความจำเป็นจริงๆ โปรดปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ของการใช้ยานี้ขณะตั้งครรภ์
ยา Dicyclomine สามารถผ่านไปยังน้ำนมได้ และอาจทำให้เกิดผลอันไม่พึงประสงค์ต่อทารกที่ดูดนม บริษัทผู้ผลิตยานี้แนะนำว่า อย่าให้นมบุตรขณะใช้ยานี้ ปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
การใช้ยา Dicyclomine ร่วมกับยาอื่น
การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (drug interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยา หรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด
ดังนั้นคุณต้องแจ้งแพทย์ และเภสัชกรทราบทุกครั้งว่าคุณกำลังรับประทานยา อาหารเสริม สมุนไพร ใดอยู่ในขณะนี้ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์
รายการยาอื่นที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา dicyclomine:
- ยาโพแทสเซียมชนิดเม็ด หรือชนิดแคปซูล
- ยาที่ได้รับผลกระทบจากการที่ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง เช่น Pramlintide
- Macimorelin
ยา Dicyclomine อาจส่งผลกระทบต่อการดูดซึมยาตัวอื่นๆ เช่น
- Levodopa
- ยาต้านเชื้อรากลุ่ม Azole บางชนิด (ketoconazole, itraconazole)
- ยา Digoxin ชนิดค่อยๆ ปลดปล่อยตัวยา
หากคุณจำเป็นต้องใช้ยา Ketoconazole หรือ Itraconazole ร่วมด้วย ให้รับประทานก่อนยา Dicyclomine อย่างน้อย 2 ชั่วโมง
ยารายการอื่นๆ ที่ทำให้มีอาการปากแห้งและท้องผูก อาจเกิดปฏิกิริยากับยาในกลุ่ม Anticholinergics/Antispasmodics เช่น Dicyclomine ได้ จึงต้องแจ้งแพทย์ หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ ได้แก่
- ยาในกลุ่ม Anticholinergic drugs ตัวอื่นๆ เช่น Atropine, Glycopyrrolate, Scopolamine
- ยาในกลุ่ม Antispasmodic drugs ตัวอื่นๆ เช่น Clidinium, Propantheline
- เบลลาดอนนา อัลคาลอยด์ (Belladonna alkaloids)
- ยาบางชนิดที่ใช้รักษาโรคพาร์กินสัน เช่น Benztropine, Trihexyphenidyl
- ยาบางชนิดที่ใช้รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ เช่น Disopyramide, Quinidine
- ยาในกลุ่ม MAO inhibitors เช่น Isocarboxazid, Linezolid, Methylene blue, Moclobemide, Phenelzine, Procarbazine, Rasagiline, Safinamide, Selegiline, Tranylcypromine
- ยาในกลุ่ม Phenothiazines เช่น Chlorpromazine
- ยาต้านเศร้ากลุ่ม Tricyclic antidepressants เช่น amitriptyline
แจ้งแพทย์ หรือเภสัชกรถ้าคุณกำลังใช้ผลิตภัณฑ์อื่นที่ทำให้มีอาการง่วงนอน ได้แก่
- เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- ยาต้านฮีสตามีน (เช่น cetirizine, diphenhydramine)
- ยาสำหรับอาการวิตกกังวลหรือช่วยให้นอนหลับ (เช่น alprazolam, diazepam, zolpidem)
- ยาคลายกล้ามเนื้อ และยาแก้ปวดที่มีฤทธิ์เสพติด (เช่น codeine)
แนะนำให้อ่านฉลากยาทุกชนิดอย่างละเอียดก่อนใช้ยา เช่น ยาแก้แพ้ ยาแก้ไอ แก้หวัด เพราะยาเหล่านี้อาจประกอบด้วยยาที่ทำให้ง่วงนอน หรือหัวใจเต้นเร็วได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรเกี่ยวกับการใช้ยาเหล่านี้อย่างปลอดภัย
ยา Dicyclomine อาจรบกวนผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น Gastric secretion tests ซึ่งอาจทำให้ผลการตรวจออกมาผิดพลาดได้ จึงต้องแจ้งแพทย์ และเจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการทราบว่าคุณกำลังใช้ยานี้อยู่
การได้รับยา dicyclomine เกินขนาด
หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา Dicyclomine เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที
อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ ม่านตาขยาย ผิวหนังแห้ง หรือร้อน, มีไข้ เวียนศีรษะรุนแรง หิวน้ำรุนแรง กลืนอาหาร และน้ำลายลำบาก
นอกจากนี้ ยังอาจมีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ หรือสภาพจิตใจ เช่น สับสน ตื่นเต้นผิดปกติ หัวใจเต้นเร็ว หัวใจเต้นผิดจังหวะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง กล้ามเนื้อเป็นอัมพาต (paralysis), หายใจช้า เป็นลม มีอาการชัก
หากลืมรับประทานยา Dicyclomine
ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า
การเก็บรักษายา Dicyclomine
เก็บรักษายาที่อุณหภูมิห้อง (ต่ำกว่า 30 องศาเซลเซียส) ห่างจากแสงแดดและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องอาบน้ำ เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุ หรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก
