Ceftriaxone (เซฟไตรอะโซน)

ยาเซฟไตรอะโซน (Ceftriaxone) คือ ยาปฏิชีวนะชนิดหนึ่งที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียได้หลายโรค ลักษณะเป็นรูปแบบยาผงสำหรับฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือเส้นเลือดดำ ประกอบด้วย Ceftriaxone ขนาด 250, 500, 1000 และ 2,000 มิลลิกรัม

สรรพคุณของยา Ceftriaxone

• รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย: ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียในส่วนต่างๆ ของร่างกาย เช่น การติดเชื้อในปอด (ปอดบวม) การติดเชื้อในหู (หูชั้นกลางอักเสบ) การติดเชื้อในผิวหนัง และการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
• รักษาการติดเชื้อที่ซับซ้อน: ใช้รักษาการติดเชื้อที่รุนแรงและซับซ้อน เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด การติดเชื้อในช่องท้อง และการติดเชื้อในระบบประสาทส่วนกลาง (เยื่อหุ้มสมองอักเสบ)
• ป้องกันการติดเชื้อหลังการผ่าตัด: ใช้เป็นยาป้องกันการติดเชื้อหลังการผ่าตัด เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นหลังจากการผ่าตัดใหญ่

กลไกการออกฤทธิ์ของ Ceftriaxone

กลไกการออกฤทธิ์ของยา Ceftriaxone คือ เซฟไตรอะโซนเป็นยาปฏิชีวนะกลุ่มเซฟาโลสปอริน (Cephalosporin) ตัวยามีฤทธิ์เข้าจับกับ penicillin-binding protein (PBPs) ที่จะยับยั้งกระบวนการทรานส์เปปทิเดชันในขั้นตอนสุดท้ายของการสังเคราะห์เปปทิโดไกลแคนของผนังเซลล์ของแบคทีเรีย เป็นผลให้ยับยั้งสารชีวสังเคราะห์ของผนังเซลล์แบคทีเรียและหยุดการประกอบโครงสร้างของผนังเซลล์

Ceftriaxone มีฤทธิ์ในการต้านเชื้อที่กว้าง ในแบคทีเรียที่มีเอนไซม์บีต้า เลคแตมเมส เพื่อทำลายยาพบว่า เซฟไตรอะโซนมีความคงตัวมากที่สุด

ข้อบ่งใช้ Ceftriaxone

ยา Ceftriaxone ชนิดยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อ มีข้อบ่งใช้คือ รักษาการติดเชื้อโกนอร์เรีย ชนิดที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ 250 มิลลิกรัม 1 ครั้ง 1 โดส

ข้อบ่งใช้สำหรับป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียจากการผ่าตัด 

• ขนาดการใช้ยา Ceftriaxone ในผู้ใหญ่ 1,000 มิลลิกรัม 1 ครั้ง 1 โดส 30 นาที ถึง 2 ชั่วโมงก่อนการผ่าตัด ผ่านการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือค่อยๆ ฉีดเข้าหลอดเลือดดำอย่างน้อย 2-4 นาที ให้ยาแบบ infusion อัตราการปล่อยยาให้เวลาอย่างน้อย 30 นาที
  

ข้อบ่งใช้สำหรับป้องกันการติดเชื้อ

• ขนาดการใช้ยา ceftriaxone ในผู้ใหญ่ 1,000 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง ผ่านการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือค่อยๆ ฉีดเข้าหลอดเลือดดำอย่างน้อย 2 – 4 นาที ให้ยาแบบ infusion อัตราการปล่อยยาให้เวลาอย่างน้อย 30 นาที สามารถเพิ่มขนาดเป็น 2 – 4 กรัม วันละ 1 ครั้ง ฉีด 1 โดส ในกรณีติดเชื้อรุนแรง

ข้อควรระวังของการใช้ยา Ceftriaxone

• ไม่ใช้ยาในทารกที่มีอายุน้อยกว่า 41 สัปดาห์ หรือทารกอายุมากกว่า 41 สัปดาห์ที่เป็นดีซ่าน
• ระวังการใช้ยาผู้ที่มีประวัติการแพ้ยากลุ่มเพนิซิลลิน (penicillin)
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีประวัติของโรคในระบบทางเดินอาหาร โดยเฉพาะโรคลำไส้ใหญ่อักเสบ โรคถุงน้ำดี
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคตับ
• ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่มีภาวะอัลบูมินในเลือดต่ำ หรือเลือดเป็นกรด
• ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยทารกที่มีภาวะบิลิรูบินในเลือดสูง
• ไม่ใช้ยาผู้ป่วยที่แพ้ยานี้ หรือมีการแพ้ยาในกลุ่มเซฟาโลสปอริน
• ระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร

ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา Ceftriaxone

• ท้องเสีย
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ไข้ หนาวสั่น
• เม็ดเลือดขาวสูง
• การเพิ่มขึ้นของระดับ AST, ALT และ BUN ในกระแสเลือด
• ปวดบริเวณที่ฉีด
• โลหิตจาง
• ผื่นแดง

ผลข้างเคียงที่รุนแรง

• การแพ้ยา
• อาการท้องเสียที่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ Clostridium difficile (CDAD)
• ภาวะโลหิตจาง เม็ดเลือดแดงสลาย

ข้อมูลการใช้ยา Ceftriaxone ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร

สำหรับการใช้ยา ceftriaxone ในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม category B คือ ยาค่อนข้างมีความปลอดภัยในการใช้ยาในสตรีมีครรภ์

ประเภทของยา Ceftriaxone ตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย

ยา ceftriaxone จัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น

ข้อมูลการเก็บรักษา

• เก็บให้พ้นจากแสงแดด
• ควรเก็บรักษายาที่อุณหภูมิ 20ถึง 25 องศาเซลเซียส

อย่างไรก็ตาม เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยาโดยเฉพาะในทารก ผู้หญิงที่กำลังตั้งครรภ์ ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือด โรคไต โรคเบาหวาน ผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน

ก่อนใช้ยาทุกชนิดควรปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรทุกครั้ง และใช้ยาตามปริมาณที่กำหนดเท่านั้น