การฉีดวัคซีนปอดอักเสบเป็นวิธีป้องกันโรคปอดอักเสบหรือปอดบวมที่มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงต่อโรคปอดอักเสบ คือ เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ คนที่มีโรคประจำตัว หรือระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
เพื่อให้ทุกคนเข้าใจ และเห็นความสำคัญของวัคซีนชนิดนี้ ไปรู้จักกับวัคซีนปอดอักเสบผ่านคำถามยอดฮิตด้วยกัน
สารบัญ
1. วัคซีนปอดอักเสบช่วยอะไร จำเป็นแค่ไหน?
โรคปอดอักเสบเป็นการติดเชื้อบริเวณทางเดินหายใจส่วนล่าง อาจเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส หรือเชื้อรา แต่เชื้อสำคัญที่มักก่อโรคปอดอักเสบได้บ่อย คือ เชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัส นิวโมเนีย (Streptococcus pneumoniae) ที่มีอยู่มากกว่า 90 สายพันธุ์
นอกจากนี้ ปอดอักเสบอาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจนเป็นต้นเหตุให้เสียชีวิต เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และการติดเชื้อในกระแสเลือด โดยเฉพาะกลุ่มเด็กเล็กและผู้สูงอายุ
การฉีดวัคซีนปอดอักเสบจึงเหมือนการป้องกันโรคที่ทำได้ก่อน โดยลดโอกาสการติดเชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัส นิวโมเนีย ที่เป็นสาเหตุหลักของโรคปอดอักเสบ กรณีติดเชื้อแล้ว วัคซีนยังช่วยกระตุ้นภูมิร่างกาย ลดความรุนแรงของอาการได้ด้วย
2. ใครบ้างควรฉีดวัคซีนปอดอักเสบ?
โรคปอดอักเสบเกิดได้กับคนทุกวัย แต่คนบางกลุ่มมักเสี่ยงต่อการเกิดอาการรุนแรงเมื่อติดเชื้อ และอาจเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้ จึงแนะนำให้กลุ่มคนต่อไปนี้ ควรฉีดวัคซีนปอดอักเสบ
- เด็กเล็ก
- ผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป
- คนที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคปอดเรื้อรัง โรคตับ โรคไตเรื้อรัง โรคพิษสุราเรื้อรัง น้ำไขสันหลังรั่ว และโรคมะเร็ง
- คนที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องหรืออ่อนแอ เช่น เคยได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะหรือผ่าตัดม้าม ติดเชื้อเอชไอวี (HIV) และใช้ยากดภูมิคุ้มกัน
- คนที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการติดเชื้อ เช่น เคยผ่าตัดฝังประสาทหูเทียม และสูบบุหรี่
3. วัคซีนปอดอักเสบมีกี่ชนิด ต้องฉีดกี่เข็ม?
วัคซีนปอดอักเสบที่ใช้ในประเทศไทย แบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก ได้แก่
วัคซีนปอดอักเสบชนิดคอนจูเกต (Conjugate vaccine) หรือวัคซีน PCV
จะครอบคลุมสายพันธุ์หลักที่ก่อให้เกิดโรคปอดอักเสบหรือโรคติดเชื้อนิวโมคอสคัส ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
- เด็กเล็กต่ำกว่า 2 ปี ให้ฉีดในช่วงอายุ 2, 4, 6 และ 12–15 เดือน รวมเป็น 4 เข็ม
- ผู้ใหญ่อายุ 18–64 ปี ที่มีโรคประจำตัว และผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป ให้ฉีด 1 เข็ม
วัคซีนชนิดโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide vaccine) หรือวัคซีน PPSV
จะครอบคลุมสายพันธุ์มากขึ้น แนะนำให้ฉีดในผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป คนที่เป็นโรคเรื้อรัง หรือเสี่ยงติดเชื้อได้ง่าย เช่น โรคปอดเรื้อรัง โรคหัวใจเรื้อรัง โรคเบาหวาน หรือสูบบุหรี่
โดยจะฉีดเป็นเข็มกระตุ้น 1–2 เข็ม ขึ้นอยู่กับประวัติการฉีดวัคซีนปอดอักเสบครั้งก่อนหน้า และเว้นระยะห่างจากวัคซีนชนิดคอนจูเกต (หรือวัคซีน PCV) ที่ฉีดเป็นเข็มแรกอย่างน้อย 1 ปี
4. ไม่เคยฉีดวัคซีนปอดอักเสบเลย ควรเลือกฉีดตัวไหนก่อน?
เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์หลักที่ก่อโรคปอดอักเสบ แนะนำให้ฉีดวัคซีนชนิดคอนจูเกตหรือวัคซีน PCV เป็นเข็มแรก สำหรับคนที่มีความเสี่ยงต่อโรคสูง แพทย์อาจแนะนำให้ฉีดวัคซีน PPSV เพิ่มเติมหลังจากฉีดวัคซีน PCV ไปแล้วอย่างน้อย 1 ปี
5. วัคซีนปอดอักเสบป้องกันโรคได้ 100% ไหม?
วัคซีนปอดอักเสบช่วยลดโอกาสการติดเชื้อ และลดความรุนแรงของอาการเมื่อเกิดการติดเชื้อขึ้น แต่ไม่สามารถป้องกันโรคได้ 100% โดยมีผลการศึกษาบางส่วนพบว่า วัคซีนปอดอักเสบมีประสิทธิภาพป้องกันโรคปอดอักเสบได้ไม่น้อยกว่า 45.6%
และยังช่วยลดการติดเชื้อนิวโมคอคคัสแบบรุนแรงและแพร่กระจาย (Invasive pneumococcal disease) ที่ก่อให้เกิดอาการรุนแรงในตำแหน่งอื่นได้ราว 75%
6. วัคซีนปอดอักเสบ จำเป็นต้องฉีดกระตุ้นไหม?
จำเป็นในบางราย โดยเฉพาะคนที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ หรือมีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อนิวโมคอสคัส อาจจำเป็นต้องฉีดกระตุ้นซ้ำด้วยวัคซีน PPSV เช่น ผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป ผู้ป่วยเอชไอวี ผู้ป่วยมะเร็ง และมีโรคประจำตัวเรื้อรัง
จำนวนเข็มในการฉีดวัคซีน PPSV อาจจะเป็น 1–2 เข็ม ห่างกันอย่างน้อย 5 ปี ขึ้นอยู่กับโรคหรือภาวะของแต่ละคน หลังจากนั้นมักไม่จำเป็นต้องฉีดกระตุ้นแล้ว
7. วัคซีนปอดอักเสบ อันตรายหรือเปล่า?
วัคซีนปอดอักเสบถือว่าปลอดภัยสำหรับคนส่วนใหญ่ ผลข้างเคียงจากวัคซีนมักไม่รุนแรง และหายเองได้ใน 2–3 วัน เช่น อาการปวด บวม หรือแดงบริเวณที่ฉีด มีไข้ต่ำ ๆ ปวดกล้ามเนื้อ หรืออ่อนเพลีย
วัคซีนปอดอักเสบเป็นวัคซีนสำคัญอีกชนิดที่แนะนำให้ฉีดในเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และคนที่มีโรคประจำตัว สามารถป้องกันโรคปอดอักเสบได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากตัวคุณเองหรือคนใกล้ตัวมีความเสี่ยง อย่าลืมปรึกษาแพทย์ เพื่อรับวัคซีนปอดอักเสบ
ปอดอักเสบเกิดได้กับคนทุกช่วงวัย กันไว้ดีกว่าแก้ เช็กโปรฉีดวัคซีนปอดอักเสบ ของแต่ละรพ. ได้ที่ HDmall.co.th
TH-PVC-00201
