ยา Metformin - ข้อมูล ข้อบ่งใช้ ผลข้างเคียง

ตัวอย่างยี่ห้อที่มีจำหน่ายในประเทศไทย

• Ammiformin (แอมมิฟอร์มิน)
• Deson (ดีซัน)
• Deson PR (ดีซัน พีอาร์)
• Diamet (ไดอะเมท)
• Diaslim (ไดอะสลิม)
• Glucolyte (กลูโคลิท)
• Glugenmin (กลูเยนมิน)
• Metformin Charoen Bhaesaj (เมทฟอร์มิน เจริญเภสัช )
• Metformin GPO (เมทฟอร์มิน จีพีโอ)
• Metformin RX (เมทฟอร์มิน อาร์เอ็กซ์)
• Poli-Formin (โพลิ-ฟอร์มิน)
• Siamformet (สยามฟอร์เมท)
• Buformin (บูฟอร์มิน)
• Deglucos (ดีกลูโคส)
• Formin (ฟอร์มิน)
• Glucino (กลูซิโน)
• Gluco-500 (กลูโค-500)
• Glucoles (กลูโคเลส)
• Glucono 500 (กลูโคโน 500)
• Glucophage (กลูโคฟาก์)
• Glucophage 850 (กลูโคฟาก์ 850)
• Glugon (กลูกอน)
• Glustress (กลูเทรส)
• Glutabloc (กลูทาบล็อค)
• Gluzolyte (กลูโซลิท)
• Maformin (มาฟอร์มิน)
• ME-F (มี-เอฟ)
• Meformed (มีฟอร์เมท)
• Metfor (เมทฟอร์)
• Metforex (เมทฟอร์เรค)
• Metformin BCD (เมทฟอร์มิน บีซีดี)
• Metformin Medicpharma (เมทฟอร์มิน เมดิคฟาร์มา)
• Metformin Utopian (เมทฟอร์มิน ยูโทเปียน)
• Metfron (เมทฟรอน)
• Metica (เมทิคา)
• Miformin/Miformin 850 (มิฟอร์มิน/มิฟอร์มิน 850)
• Pocophage (โพโคฟาก์)    

รูปแบบและส่วนประกอบของยา

เมทฟอร์มิน (metformin) เป็นยากลุ่ม "ยารักษาโรคเบาหวาน" (antidiabetics) สำหรับรับประทานยาเม็ด ประกอบด้วยเมทฟอร์มิน ขนาด 500 และ 850 มิลลิกรัม

กลไกการออกฤทธิ์

กลไกการออกฤทธิ์ของยาคือ เมทฟอร์มิน เป็นยากลุ่มไบกวาไนด์ (biguanide) ที่มีฤทธิ์ต้านระดับน้ำตาลในเลือด โดยมักจะรับประทานหลังอาหารเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลให้ไม่สูงเกินไป โดยเมทฟอร์มินจะลดการสร้างกลูโคสจากตับ ยับยั้งกระบวนการสร้างกลูโคสใหม่ และกระบวนการสลายกลูโคส ชะลอการดูดซึมของกลูโคสบริเวณลำไส้ และเพิ่มการตอบสนองต่ออินซูลิน (insulin) โดยเพิ่มการดูดกลูโคส และการใช้กลูโคสของร่างกาย

ขนาดการใช้ยาในผู้ป่วยแต่ละวัย

วัยผู้ใหญ่

ยาเมทฟอร์มินชนิดยาเม็ดรับประทาน มีข้อบ่งใช้รักษาโรคเบาหวาน ชนิดที่ 2 โดยขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ เริ่มต้นที่ขนาด 500 มิลลิกรัม วันละ 2-3 ครั้ง หรือขนาด 850 มิลลิกรัม วันละ 1-2 ครั้ง อาจเพิ่มขนาดยาได้ถึง 2,000-3,000 มิลลิกรัมต่อวันในช่วงการใช้อย่างน้อย 1 สัปดาห์ (ขนาดยาสูงสุด : 3,000 มิลลิกรัมต่อวัน)

วัยเด็ก

ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุมากกว่า 10 ปี เริ่มต้นที่ขนาด 500 มิลลิกรัม วันละ 1-2 ครั้ง หรือขนาด 850 มิลลิกรัม วันละครั้ง อาจเพิ่มขนาดยาได้ถึง 2,000 มิลลิกรัมต่อวันโดยแบ่งรับประทาน 2-3 ครั้งต่อวัน ในช่วงการใช้อย่างน้อย 1 สัปดาห์ และควรปรับขนาดการใช้ยาเริ่มต้นและการใช้ยาต่อเนื่องในผู้ป่วยสูงอายุ

ข้อปฏิบัติเมื่อลืมรับประทานยา

หากลืมรับประทานยาตามเวลาปกติที่ต้องรับประทาน ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้จำนวน 1 เม็ดโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมรับประทาน 

แต่ในกรณีลืมรับประทานยาใกล้กับเวลารับประทานถัดไป ให้รับประทานยาในมื้อถัดไปในขนาด 1 เม็ด โดยข้ามยาในมื้อที่ลืมไป และไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ด

ข้อควรระวังของการใช้ยา

• ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่ภาวะ metabolic acidosis ทั้งแบบเฉียบพลัน และเรื้อรัง
• ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่จะได้รับการผ่าตัด
• ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยโรคไต ที่มีค่า CrCl <30 mL/นาที
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคหัวใจล้มเหลวที่ยังได้รับการรักษาด้วยยา
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคหัวใจล้มเหลว หรือระบบทางเดินหายใจล้มเหลว กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ช็อก
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะเครียด ได้แก่ เป็นไข้ มีบาดแผลรุนแรง มีการติดเชื้อ หรือได้รับการผ่าตัด
• ระวังการใช้ยาในผู้สูงอายุ
• ระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ หรือสตรีให้นมบุตร

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา

อาจก่อให้เกิดอาการต่อไปนี้

• ไม่อยากอาหาร 
• คลื่นไส้ 
• อาเจียน 
• ท้องเสีย 
• ปวดท้อง 
• การรับรู้รสเปลี่ยน 

ผลข้างเคียงที่พบได้น้อย ได้แก่ 

• ตับอักเสบ
• การลดการดูดซึมของวิตามินบี 12 
• เกิดผื่นแดง 
• การรับประทานยาเกินขนาดอาจก่อให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ 
• เลือดเป็นกรดจากกรดแลคติก

ข้อมูลการใช้ยาในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร

สำหรับการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม category B คือยาค่อนข้างมีความปลอดภัยในการใช้ยาในสตรีมีครรภ์

ประเภทของยาตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย

ยาจัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย จำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบัน ที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น

ข้อมูลการเก็บรักษา

ควรเก็บรักษายาที่อุณหภูมิ 15 ถึง 30 องศาเซลเซียส และเก็บยาให้พ้นจากแสงแดดและความชื้น