จุดด่างดำบนผิวหนัง (Hyperpigmentation) คือ สภาวะที่ผิวหนังมีสีเข้มขึ้นกว่าสีผิวปกติ โดยอาจเกิดขึ้นแค่จุดเล็กๆ อาจเกิดขึ้นเป็นวงกว้าง หรืออาจเกิดขึ้นได้ทั่วทั้งร่างกาย แม้สภาวะที่เกิดขึ้นนี้จะไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่ก็อาจเป็นอาการเบื้องต้นของโรคอื่นๆ ได้
จุดด่างดำบนผิวหนังแบ่งได้หลายชนิด ดังนี้
- ฝ้า (Melasma) : มักมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน และพบได้บ่อยระหว่างการตั้งครรภ์ ฝ้าสามารถเกิดขึ้นได้ทุกบริเวณของร่างกาย แต่พบมากที่สุดบริเวณใบหน้าและหน้าท้อง
- จุดด่างดำบนผิวหนังที่เกิดจากแสงแดด (Sunspots) : หรือ กระแดด (Solar Lentigines) เกิดขึ้นจากการสัมผัสแสงแดดมากเกินไปเป็นเวลานาน พบได้ที่มือ และใบหน้า
- จุดด่างดำจากการอักเสบของผิว (Post-Inflammatory Hyperpigmentation) : เกิดจากการบาดเจ็บที่ผิวหนัง
สารบัญ
จุดด่างดำบนผิวหนังมีอาการอย่างไร
อาการที่พบ คือ บริเวณของผิวหนังที่มีสีเข้มขึ้นกว่าปกติ ขนาดของจุดด่างดำมีความแตกต่างกัน และพบที่บริเวณใดก็ได้ของร่างกาย
สาเหตุของจุดด่างดำบนผิวหนัง
สาเหตุที่พบบ่อยของการเกิดจุดด่างดำบนผิวหนัง คือการผลิตเม็ดสีเมลานิน หรือสารที่ก่อให้เกิดสีบนผิวหนังมากเกินไป ซึ่งอาจเกิดได้จากปัจจัยต่างๆ ดังต่อไปนี้
- การสัมผัสกับแสงแดด : จะกระตุ้นให้ร่างกายผลิตเม็ดสีเมลานินมากกว่าปกติ
- การใช้ยาบางชนิด : เช่น ยาเคมีบำบัดที่ใช้รักษาโรคมะเร็ง
- การตั้งครรภ์ : อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนในร่างกาย ซึ่งส่งผลต่อการผลิตเม็ดสีเมลานินได้ในบางราย
- โรคของต่อมไรท่อ (Endocrine Diseases) : เช่น โรคแอดดิสัน (Addison’s Disease) ที่เกิดจากการบกพร่องของต่อมหมวกไต ส่งผลกระทบต่อระดับฮอร์โมนในร่างกายและเพิ่มการสร้างเม็ดสีเมลานินเพิ่มขึ้น
การวินิจฉัยรอยจุดด่างดำบนผิวหนัง
แพทย์ผิวหนังสามารถวินิจฉัยรอยจุดด่างดำบนผิวหนังได้ จากการซักประวัติทางการแพทย์ และการตรวจร่างกายเพื่อประเมินหาสาเหตุ ในบางกรณีอาจต้องมีการตัดชิ้นเนื้อตัวอย่าง (Skin Biopsy) เพื่อตรวจเพิ่มเติมในห้องปฏิบัติการว่ารอยจุดด่างดำนั้น เป็นรอยโรคมะเร็งผิวหนังหรือไม่
การรักษารอยจุดด่างดำบนผิวหนัง
ปกติแล้ว แพทย์มักจะรักษารอยจุดด่างดำบนผิวหนังด้วยการจ่ายยาทาผิวหนัง โดยยาที่ใช้มักมีส่วนประกอบของ Hydroquinone ซึ่งมีฤทธิ์ในการฟอกสีผิวหนัง และยา Retinoic acid ที่ช่วยทำให้จุดด่างดำบนผิวหนังจางลงได้ ซึ่งจะใช้เวลาในการรักษาเพียงไม่กี่เดือน แต่ถ้าหากการรักษาด้วยยาไม่ได้ผล หรือมีอาการรุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้รักษาด้วยการเลเซอร์ผิวหนังเพื่อลดรอยจุดด่างดำบนผิวหนัง
การป้องกันรอยจุดด่างดำบนผิวหนัง
การป้องกันจุดด่างดำไม่สามารถทำได้อย่างร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ก็สามารถป้องกันในบางปัจจัยได้ เช่น การใช้ผลิตภัณฑ์กันแดดที่มีค่าการป้องกันแสงแดดอย่างน้อย SFP 30 ขึ้นไป การสวมหมวกหรือสวมเสื้อผ้าเพื่อป้องกันแสงแดด และหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดในช่วงเวลาที่มีแดดจัด เป็นต้น
