การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง เป็นหนึ่งในทางเลือกสำหรับผู้ใส่ใจสุขภาพ และกำลังเป็นที่พูดถึงมากในปัจจุบัน แต่ด้วยความที่คนไทยคุ้นเคยกับคำว่าแพ้อาหารในแบบรุนแรงหรือแพ้เฉียบพลัน เมื่อได้ยินคำว่าภูมิแพ้อาหารแฝงจึงเกิดข้อสงสัยขึ้นมากมายผ่านช่องทางต่างๆ
ในบทความนี้จึงได้รวบรวมคำถามที่พบบ่อยจากหลายช่องทางมาตอบแบบสรุปเข้าใจง่าย และหวังว่าจะเป็นข้อมูลที่มีประโยชน์สำหรับผู้สนใจ
1. คำถามการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงจาก Pantip
กระทู้ Pantip นึงสอบถามเกี่ยวกับการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงว่า “เคยอ่านเจอน่ะค่ะ ว่าบางคนมีอาการแพ้อาหารแต่เป็นการแพ้แบบแอบแฝง จึงทำให้เกิดการอักเสบในร่างกาย บางครั้งก็อ้วนแบบบวมน้ำ ส่วนใหญ่อาหารที่แพ้จะเป็นพวกนม ไข่ขาว ชาเขียว อะไรแบบนี้ จึงอยากรบกวนว่าพอจะมีใครทราบรายละเอียดว่าเป็นการตรวจแบบไหนหรือมีชื่อเรียกว่าอะไร ตรวจที่โรงพยาบาลไหน ราคาเท่าไร ขอบคุณทุกท่านมากๆๆเลยนะคะ”
ภูมิแพ้อาการแฝงคืออะไร?
ภูมิแพ้อาหารแฝง (Food Intolerance) คือการที่ระบบย่อยอาหารขาดเอนไซม์ (Enzymes) บางชนิด จึงไม่สามารถย่อยสารอาหารได้อย่างเต็มที่ และอาจทำให้สารอาหารบางชนิดหลุดเข้าสู่กระแสเลือด ร่างกายจึงสร้างภูมิคุ้มกันมากำจัดสารอาหารเหล่านั้น ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ
โดยปกติลำไส้จะมีเซลล์ผนังเรียงต่อกันเพื่อกรองสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่กระแสเลือด แต่หากเซลล์ผนังลำไส้นี้เกิดความเสียหายจากสาเหตุต่างๆ ก็จะทำให้มีช่องว่างระหว่างเซลล์มากขึ้น สิ่งแปลกปลอมจึงเข้าสู่กระแสเลือดได้นั่นเอง
ภูมิแพ้อาหารแฝงจึงมักเกิดจากระบบย่อยอาหารเป็นหลัก ซึ่งต่างจากภูมิแพ้อาหารเฉียบพลัน (Food Allergy) ที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันเป็นหลัก ที่สำคัญคือภูมิแพ้อาหารแฝงไม่ได้มีอาการรุนแรงถึงชีวิต
ภูมิแพ้อาหารแฝงตรวจแบบไหน?
การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงส่วนมากจะเป็นการเจาะเลือดไปตรวจในห้องปฏิบัติการ ส่วนใหญ่จะตรวจหาชนิดอาหารที่แพ้แฝงได้กว่า 200 ชนิด
อาการของภูมิแพ้อาหารแฝง
อาการของภูมิแพ้อาหารแฝงมักจะไม่รุนแรง ไม่อันตรายถึงชีวิต และไม่ได้เกิดขึ้นทันทีเหมือนภูมิแพ้อาหารเฉียบพลัน แต่อาการของภูมิแพ้อาหารแฝงอาจเกิดขึ้นหลังจากกินอาหารชนิดนั้นเข้าไปแล้วหลายชั่วโมง หลายคนจึงเข้าใจว่าไม่ได้มีอาการแพ้แฝงกับอาหารชนิดนั้น ตัวอย่างอาการที่พบได้บ่อยจากภูมิแพ้อาหารแฝง เช่น
- ท้องอืด
- ลมเยอะ
- ปวดท้อง
- คลื่นไส้
- ท้องเสีย
- ปวดหัวหรือไมเกรน
- น้ำมูกไหล
- แสบร้อนกลางอก
- เป็นผื่น คัน สิวขึ้น
ทั้งนี้ แต่ละคนอาจมีความรุนแรงของอาการและระยะเวลาที่เป็นต่างกัน ขึ้นอยู่กับปริมาณอาหารที่กิน รวมถึงอาการทั้งหมดที่กล่าวมาอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การกินอาหารไม่ปรุงสุก อาหารหมดอายุ ก็อาจทำให้ท้องเสียได้เช่นกัน
อาหารที่คนส่วนมักแพ้แฝง
ตัวอย่างสารอาหารที่หลายคนเป็นภูมิแพ้อาหารแฝง อาจแบ่งได้หลักๆ 4 ข้อ ดังนี้
- ภูมิแพ้อาหารแฝงจากแลคโตส (Lactose Intolerance) แลคโตส (Lactose) คือน้ำตาลชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในนมและผลิตภัณฑ์จากนม
- ภูมิแพ้อาหารแฝงจากกลูเต็น (Gluten Intolerance) กลูเต็น (Gluten) คือโปรตีนชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในซีเรียล ข้าวสาลี บาร์เลย์ ขนมปัง เบียร์ พาสต้า
- ภูมิแพ้อาหารแฝงจากซาลิไซเลต (Salicylate Intolerance) ซาลิไซเลต (Salicylate) เป็นสารประกอบที่พบมากในพืช เช่น ผลไม้ ผัก สมุรไพร เครื่องเทศ ชา กาแฟ
- ภูมิแพ้อาหารแฝงจากฟลุคโตส (Fructose Intolerance) ฟลุคโตส (Fructose) คือน้ำตาลชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในผลไม้และน้ำผึ้ง เช่น แอปเปิ้ล แตงโม เชอร์รี่
2. ข้อสงสัยภูมิแพ้อาหารแฝงกับสิวจาก Pantip
อีกกระทู้หนึ่งใน Pantip มีความกังวลเกี่ยวกับสิวที่โผล่ขึ้นมาโดยไม่รู้สาเหตุ โดยอธิบายว่า
“จขกท อยู่ๆ ก็เป็นผื่นสิวหนองค่ะ คือมั่นใจว่าเป็นลักษณะการระคายเคืองหรือแพ้แน่ๆ (ระยะหลังนี่เป็นแบบนี้มาสี่ห้าครั้งแล้ว) ใช้ชีวิตปรกติทุกอย่าง ไม่ได้คลุกฝุ่นอะไรเลย เลยคิดว่ามันเกี่ยวกับอาหารที่เรากินเข้าไปแล้วทำให้ระคายเคืองง่ายรึเปล่า ก็เลยอยากตรวจพวกภูมิแพ้อาหารแฝงน่ะค่ะ (ไอ้ที่แบบราคาประมาณสองหมื่น ตรวจสองร้อยกว่าชนิด)”
“ทีนี้ลองเสิร์ชไปเสิร์ชมาเริ่มแปลกใจว่าทำไมไม่มีโรงพยาบาลตรวจแบบนี้เลย ที่เสิร์ชเจอจะเป็นพวกคลีนิค เซนเตอร์อะไรแบบนี้อ่ะค่ะ เลยเริ่มนอยด์ว่าหรือมันเป็นสิ่งไม่จำเป็นคะ โรงพยาบาลเลยไม่มี คนที่เคยตรวจมาแล้วเป็นยังไงบ้างคะ หลีกเลี่ยงอาหารที่แพ้แล้วชีวิตดีขึ้นรึเปล่าคะ”
ภูมิแพ้อาหารแฝงเกี่ยวข้องกับสิวไหม?
อาจเป็นไปได้ ขึ้นอยู่กับแต่ละคน โดยปกติภูมิแพ้อาหารแฝงจะมีอาการเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร เช่น ท้องอืด ท้องเสีย แต่ในบางกรณีก็อาจมีอาการทางผิวหนัง เช่น สิวอักเสบเรื้อรัง เป็นผื่น หรือแม้แต่ปวดศีรษะไมเกรนได้เช่นกัน
อย่างไรก็ตาม สิวอาจเกิดได้จากหลายปัจจัยทั้งการดูแลรักษาความสะอาด มลภาวะ และฮอร์โมน ซึ่งภูมิแพ้อาหารแฝงอาจเป็นเพียงหนึ่งในสาเหตุจำนวนมากที่เป็นไปได้เท่านั้น
ตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงจำเป็นไหม?
อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า ภูมิแพ้อาหารแฝงไม่ได้มีอาการรุนแรงและไม่ได้อันตรายถึงชีวิต เพียงแต่อาจสร้างความรำคาญจากอาการต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งอาการต่างๆ เหล่านั้นก็เกิดได้จากหลายสาเหตุที่อาจไม่เกี่ยวกับภูมิแพ้อาหารแฝงก็ได้
ดังนั้นเมื่อเกิดอาการผิดปกติก็ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง หรืออาจใช้วิธีการจดบันทึกอาหารที่กินในแต่ละวัน และอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น ก็อาจช่วยให้พอทราบชนิดของอาหารที่เป็นสาเหตุได้
อาจกล่าวได้ว่า การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับผู้ที่อยากปรับพฤติกรรมการกินให้เหมาะกับตนเองมากขึ้น และอาจช่วยลดอาการผิดปกติบางชนิดในกรณีที่เกิดจากการแพ้แฝงได้
3. คำถามการกินซ้ำๆ กับภูมิแพ้อาหารแฝงจาก Facebook
คำถามหนึ่งจากในโพสต์ Facebook เกี่ยวกับวีดีโอการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงถามว่า
“เท่าที่ฟัง เหมือนอะไรที่กินซ้ำๆ ของชอบ มันเกิดการสะสมรึเปล่าคะ ค่าสกอร์ถึงขึ้นขนาดนี้ กลายเป็นของที่ต้องลดในการเลือกทาน ส่วนอะไรที่แพ้จริงๆ ก็คงแพ้ต่อไป”
กินอาหารซ้ำๆ เป็นภูมิแพ้อาหารแฝงไหม?
อาจเป็นไปได้ เมื่อลำไส้สัมผัสกับสารอาหารหรือยาชนิดเดิมติดต่อกันนานๆ โดยเฉพาะอาหารที่มีแป้งและน้ำตาลสูง รวมถึงอาหารแปรรูปต่างๆ ที่มีเส้นใยไฟเบอร์ต่ำ อาจส่งผลให้ร่างกายหลั่งกรดออกมาทำร้ายจนเซลล์ผนังลำไส้ห่างออกจากกัน หรือที่เรียกว่าลำไส้รั่ว ซึ่งนำไปสู่การที่สารอาหารบางชนิดหลุดเข้าสู่กระแสเลือดนั่นเอง
4. ข้อกังวลเกี่ยวกับอาหารที่แพ้แฝงจาก Twitter
ผู้ใช้ Twitter รายหนึ่งสงสัยว่า หากตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแล้ว จะยังสามารถกินอาหารชนิดนั้นได้อยู่ไหม โดยถามว่า
“เรื่องภูมิแพ้อาหารแฝงคับ แฟนผมไปตรวจแล้วพบว่าแพ้อาหารหลายอย่าง พวกยีสขนมปัง จำเป็นต้องเลิกทานมั้ยครับ / อาการเป็นอย่างไรครับ”
ตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแล้วต้องเลิกกินอาหารชนิดนั้นไหม?
ไม่ถึงขนาดต้องเลิกกินถาวร แต่อาจงดอย่างน้อย 3-6 เดือน เพื่อให้ร่างกายกำจัดแอนติบอดี้ที่ถูกกระตุ้นโดยอาหารออกไป
หรืออาจใช้วิธีหลีกเลียงมาใช้อาหารชนิดอื่นทดแทน เช่น ผู้ที่เป็นภูมิแพ้อาหารแฝงจากแลคโตสแต่ชอบดื่มนม อาจเลือกกินนมที่ปราศจากแลคโตสแทน
หากเป็นอาหารที่ไม่สามารถทดแทนได้ การลองลดปริมาณอาหารชนิดนั้นลงก็อาจช่วยให้มีอาการแพ้แฝงเพียงเล็กน้อย หรืออาจไม่มีเลยก็ได้
ในกรณีที่มีอาการเกิดขึ้นก็สามารถใช้ยาสามัญทั่วไปบรรเทาอาการได้ เช่น ยาลดกรด ยาแก้ท้องเสีย
5. ค่าตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแพงไหม?
ราคาของการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงเองก็เป็นหนึ่งในสิ่งที่หลายสนอยากทราบ
การตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงในหลายๆ โปรแกรมจะตรวจมากกว่า 200 รายการ ซึ่งแตกต่างกับการตรวจ Skin Test เพื่อหาภูมิแพ้เฉียบพลันที่มักตรวจไม่ถึง 100 ชนิด
ราคาการตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง จึงอาจมีตั้งแต่ 11,000 บาทไปจนถึง 40,000 บาท ขึ้นอยู่กับสถานที่ และเงื่อนไขอื่นๆ แต่ละแพ็กเกจ
คุณสามารถดูราคาตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงแต่ละสถานที่ พร้อมรายการตรวจได้ผ่าน HDmall.co.th หากสนใจแพ็กเกจไหนก็สามารถสอบถามแอดมินเพื่อรับส่วนลดประจำเดือนได้ทันที
ที่มาของข้อมูล
ปิด
ปิด
- MedicalNewsToday, What is a food intolerance?, (https://www.medicalnewstoday.com/articles/263965), 10 December 2020.
- Cleveland Clinic, Food Intolerance, (https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21688-food-intolerance), 11 August 2021.
- ดร. ภก. อนันต์ชัย อัศวเมฆิน, บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน น้ำหนักขึ้นง่าย สิวไม่หาย! … สัญญาณ "ภาวะลำไส้รั่ว", (https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/469/ภาวะลำไส้รั่ว/).
- Pantip, ตรวจสุภาพในเรื่องอาการแพ้อาหารแอบแฝงที่โรงพยาบาลไหนได้บ้างคะ, (https://pantip.com/topic/30090068), 28 มกราคม 2556.
- Pantip, มีใครเคยตรวจภูมิแพ้อาหารแฝงบ้างคะ, (https://pantip.com/topic/32213841), 19 มิถุนายน 2557.
