Doxycycline (ด็อกซีไซคลิน) จัดอยู่ในกลุ่มยาเตตราไซคลีน (Tetracycline) ซึ่งเป็นยาปฏิชีวนะชนิดที่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้หลายชนิด ยา Doxycycline ทำงานด้วยการป้องกันการเจริญเติบโตและการแพร่เชื้อแบคทีเรีย ไม่สามารถใช้รักษาไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หรือการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อไวรัส หรือเชื้อราได้ เช่นเดียวกับยาปฏิชีวนะอื่นๆ
สารบัญ
- ประโยชน์ของยา Doxycycline
- การใช้ยา Doxycycline สำหรับการรักษาสิว
- คำเตือนในการใช้ยา Doxycycline
- การรับประทานยา Doxycycline ในผู้หญิงตั้งครรภ์
- การใช้ยา Doxycyline สำหรับสุนัขและแมว
- ผลข้างเคียงของการใช้ยา Doxycycline
- ผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา Doxycycline
- ปฏิกิริยาระหว่างยา Doxycycline กับยาอื่น
- ปฏิกิริยาระหว่าง Doxycycline กับสิ่งอื่น ๆ
- การรับประทานยา Doxycycline กับแอลกอฮอล์
- ขนาดของยา Doxycycline ที่ใช้ในการักษา
- การรับประทานยาเกินขนาด
- การลืมรับประทานยา Doxycycline
ประโยชน์ของยา Doxycycline
แพทย์จะสั่งจ่ายยานี้เพื่อป้องกันการติดเชื้อมาลาเรีย และใช้รักษาการติดเชื้อหลายประเภท เช่น
- โรคไลม์ (Lyme disease)
- โรคไข้รากสาดใหญ่
- การติดเชื้อที่ผิวหนัง
- สิว
- การติดเชื้อบริเวณอวัยวะเพศและการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
- โรคหนองในแท้ที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน
- Anthrax (ภายหลังจากการได้รับเชื้อผ่านการสูดดม)
- โรคปริทันต์อักเสบ
การใช้ยา Doxycycline สำหรับการรักษาสิว
แพทย์สั่งจ่ายยานี้เพื่อใช้ในการรักษาสิวมาหลายปี นอกจากนั้น บางครั้งยังใช้เป็นทางเลือกในการรักษาสิวแทนยา Minocycline ที่มีผลข้างเคียงมากกว่า
อย่างไรก็ตาม การศึกษาที่ตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 2015 นั้นพบว่า ผู้ที่เป็นสิวและมีการใช้เจลล้างหน้าที่ไม่มียาปฏิชีวนะนั้น จะค่อยๆ มีอาการดีขึ้นได้เอง (อ้างอิงจาก MedPage Today)
การศึกษานี้ยังเสนอว่า การใช้เจลล้างหน้าที่มีส่วนผสมของ Adapelene/Benzoyl peroxide อาจเป็นทางเลือกในการรักษาที่ดีกว่าการใช้ยาปฏิชีวนะอย่าง Doxycycline
คำเตือนในการใช้ยา Doxycycline
มีคำเตือนหลายข้อเกี่ยวกับการใช้ยานี้ที่ควรรู้ก่อนเริ่มใช้ยา ที่สำคัญควรรับประทานยานี้เพื่อรักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น และรับประทานตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
การใช้ยา Doxycycline หรือยาปฏิชีวนะอื่นๆ อย่างไม่ถูกต้อง หรือนำไปใช้รักษาอาการติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อโรคอื่นๆ เช่น เชื้อไวรัส จะทำให้เกิดเชื้อแบคทีเรียที่ดื้อยาเพิ่มขึ้น ทุกครั้งที่คุณรับประทานยาปฏิชีวนะ ยาจะทำลายเชื้อแบคทีเรียที่ไวต่อยา
ในขณะที่เชื้อที่ดื้อต่อยาจะเจริญเติบโตและเพิ่มจำนวนได้ และเชื้อแบคทีเรียที่เหลือรอดเหล่านี้ก็จะดื้อยา
นอกจากนั้นควรเข้าใจว่า การรับประทานยาปฏิชีวนะ เช่น Doxycycline จะเปลี่ยนแปลงสมดุลของแบคทีเรียภายในร่างกาย นอกเหนือไปจากการฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคแล้ว ยานี้ยังลดปริมาณของแบคทีเรียชนิดดีที่ช่วยทำให้เชื้อโรคไม่ก่อโรคอีกด้วย ทำให้บางคนเกิดการติดเชื้อรา และเกิดอาการท้องเสียภายหลังจากการรับประทานยานี้ได้
การรับประทาน Doxycycline ทำให้ยาคุมกำเนิดนั้นมีประสิทธิภาพลดลง หากคุณกำลังรับประทานยาคุมกำเนิด คุณควรใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นร่วมด้วยขณะที่รับประทานยานี้
ที่สำคัญก่อนเริ่มใช้ยา ควรแจ้งแพทย์ทุกครั้งหากคุณกำลังจะเข้ารับการผ่าตัดใดๆ ก็ตาม รวมถึงการผ่าตัดฟัน และแพทย์ยังจำเป็นต้องรู้ว่าคุณมีโรคตับหรือโรคไตอยู่เดิมหรือไม่
นอกจากนั้นควรแจ้งแพทย์หากคุณเป็นโรคเบาหวาน เนื่องจากการรับประทานยา Doxycycline อาจเปลี่ยนแปลงผลการตรวจน้ำตาลในปัสสาวะได้ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนที่คุณจะเปลี่ยนแปลงอาหารที่รับประทาน หรือวิธีการรักษาโรคเบาหวาน
การรับประทานยา Doxycycline ในผู้หญิงตั้งครรภ์
ผู้หญิงตั้งครรภ์ไม่ควรใช้ยานี้ เนื่องจากยาอาจจะทำให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์ได้ ยาในกลุ่ม Tetracyclines ซึ่งรวมถึง doxycycline นั้นยังสามารถผ่านเข้าสู่น้ำนมได้ด้วย ดังนั้นผู้ที่กำลังให้นมบุตรอยู่ไม่ควรรับประทานยานี้เช่นกัน
หากคุณเป็นผู้หญิง คุณควรจะแจ้งแพทย์ หากคุณกำลังตั้งครรภ์, วางแผนที่จะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร และควรทราบว่าเด็กทารกในครรภ์หรือเด็กอายุน้อยกว่า 8 ปี ที่รับยานี้อาจมีคราบฟันอย่างถาวร เด็กที่อายุน้อยกว่า 8 ปี ไม่ควรใช้ยานี้ยกเว้นว่าใช้เพื่อรักษาโรค Anthrax ที่เกิดจากการสูดดมหรือหากแพทย์ตัดสินใจว่าจำเป็นที่จะต้องให้
การใช้ยา Doxycyline สำหรับสุนัขและแมว
ยานี้มักใช้รักษาการติดเชื้อในสุนัข แมว และสัตว์อื่นๆ อาจมีการใช้ยานี้ในการรักษาการติดเชื้อหลายที่ เช่น โรคฉี่หนู การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ, Toxoplasmosis, erlichiosis หรือ mycoplasma
นอกจากนั้นยังสามารถใช้รักษาโรคที่เกิดจากตัวไร เช่น Lyme disease และ Rocky Mountain spotted fever ได้อีกด้วย เนื่องจาก doxycycline สามารถทำให้เกิดผลข้างเคียงอย่างรุนแรงในสุนัขและแมว (เช่น คลื่นไส้ และท้องเสีย)
ดังนั้น ยานี้จึงควรใช้ภายใต้การดูแลและการกำกับของสัตวแพทย์เท่านั้น
ผลข้างเคียงของการใช้ยา Doxycycline
ผลข้างเคียงที่พบบ่อยของการใช้ยา Doxycycline ประกอบด้วย
- ระบบทางเดินอาหาร เช่น แผลในระบบทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน และแสบร้อนช่องอก
- ระบบผิวหนัง เช่น ไวต่อแสง คัน ผื่นแพ้ผิวหนัง สิว และผื่นแพ้ยา
- ระบบประสาท เช่น เวียนศีรษะ และความดันในกระโหลกศีรษะสูง
- ระบบทางเดินปัสสาวะและอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น ช่องคลอดอักเสบ เชื้อราในช่องคลอด และช่องคลอดแห้ง
- ระบบทางเดินหายใจ เช่น เยื่อจมูกอักเสบ
ผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา Doxycycline
การใช้ยานี้อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงได้ หากคุณเกิดผลข้างเคียงดังต่อไปนี้ ควรหยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที
- ปวดหัวรุนแรง
- เห็นภาพซ้อน
- เกิดผื่นหรือลมพิษ
- หายใจลำบาก
- แพ้แสง
- ตัวเหลือง ตาเหลือง
- ปัสสาวะสีดำ
- อุจจาระสีซีด
- เบื่ออาหาร
- คลื่นไส้หรืออาเจียน
- ปวดท้อง
- อ่อนเพลียหรืออ่อนแรงอย่างรุนแรง
- สับสน
- ปัสสาวะออกน้อย
ปฏิกิริยาระหว่างยา Doxycycline กับยาอื่น
ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อวิธีการทำงานของ Doxycycline ได้ และยานี้ก็อาจทำปฏิกิริยากับยาตัวอื่นได้เช่นกัน ดังนั้นควรแจ้งรายชื่อยาที่คุณรับประทานอยู่ทั้งหมดให้แพทย์ทราบรวมถึงยาที่ซื้อมารับประทานเอง ยาสมุนไพรหรืออาหารเสริม
ยาที่สามารถเกิดปฏิกิริยากับ Doxycycline ได้ ประกอบด้วย
- ยาลดกรด
- อาหารเสริมที่มีแคลเซียม
- อาหารเสริมที่มีธาตุเหล็กและยาระบายที่มีแมกนีเซียม
- ยากลุ่มเพนนิซิลิน
- ยาละลายลิ่มเลือด เช่น warfarin (Coumadin)
- Barbiturates และยากันชัก เช่น carbamazepine (Tegretol) และ phenytoin (Dilantin)
- ยาคุมกำเนิด
- ยารักษาสิว
- ยารักษาวัณโรค เช่น rifampin
ปฏิกิริยาระหว่าง Doxycycline กับสิ่งอื่น ๆ
ยานี้อาจทำให้มวนท้องได้จึงควรรับประทานยาหลังอาหาร ซึ่งการรับประทานยาพร้อมกับนมหรืออาหารอาจช่วยแก้ไขเรื่องนี้ได้ แต่นั่นจะทำให้การดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกายลดลง หากมีอาการมวนท้องระหว่างรับประทานยา Doxycycline ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับวิธีที่จะสามารถรับประทานยาได้ดีที่สุด
การรับประทานยานี้อาจทำให้ผิวหนังของคุณไวต่อแสงมากขึ้น ดังนั้น ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดเท่าที่เป็นไปได้ระหว่างการรับประทานยา แต่หากจำเป็นต้องออกนอกสถานที่ควรป้องกันผิวหนังจากแสงแดดด้วยการใส่เสื้อผ้าที่ปกคลุมผิวหนัง ใส่แว่นกันแดด และทาครีมกันแดด
หากคุณกำลังรับประทาน Doxycycline เพื่อป้องกันโรคมาลาเรีย ควรทำความเข้าใจว่ายานี้ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้ทั้งหมด และขณะที่ใช้ยานี้ คุณอาจต้องใช้วิธีอื่นร่วมด้วยในการป้องกันการติดเชื้อ เช่น ทายากันยุง ใช้มุ้งกันยุง ใส่เสื้อผ้าที่ปิดบังทั้งร่างกาย
การรับประทานยา Doxycycline กับแอลกอฮอล์
การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ขณะที่รับประทานยา Doxycycline ได้ จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยา เช่น มวนท้องมากขึ้น ยาออกฤทธิ์น้อยลง ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงในการใช้ยาร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
ขนาดของยา Doxycycline ที่ใช้ในการักษา
ยา Doxycycline มีในรูปแบบยาเม็ด แคปซูล หรือยาน้ำ นอกจากนั้นแพทย์ยังสามารถฉีดเข้าสู่ผิวหนังของคุณได้ด้วย ยาเม็ดมีหลายขนาดตั้งแต่ 50, 75, 100 และ 150 มิลลิกรัม ที่สำคัญคือ ไม่ควรบด หรือทำให้แคปซูลของยาชนิดที่ออกฤทธิ์ได้นานแตก
หากรับประทานยาในรูปแบบกิน ให้ดื่มน้ำ 1 แก้วเต็มตามหลังจากการรับประทานยา สำหรับผู้ใหญ่ ขนาดของยาที่ใช้โดยทั่วไปอยู่ที่ 200 มิลลิกรัมในวันแรกของการรักษา โดยทั่วไปหากคุณรับประทานยาขนาด 100 มิลลิกรัม 2 เม็ดทุก 12 ชั่วโมงในครั้งแรก หลังจากนั้นคุณมักจะรับประทานยาขนาด 100 มิลลิกรัมวันละครั้งต่อไปอีก 10 วัน
- สำหรับการรักษาหนองในที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน รับประทานครั้ง 100 มิลลิกรัม เช้า และเย็น เป็นเวลา 7 วัน สำหรับการปวดอัณฑะเฉียบพลันจากการติดเชื้อ Chlamydia trachomatis หรือ Neisseria gonorrhoeae รับประทานครั้งละ 100 มิลลิกรัม เช้าและเย็น เป็นเวลา 10 วัน
- สำหรับโรคโรคปริทันต์อักเสบ รับประทาน ครั้งละ 20 มิลลิกรัม เช้าและเย็น เป็นเวลา 3 เดือน
- สำหรับการรักษาซิฟิลิส ชรับประทานวันละ 300 มิลลิกรัม โดยสามารถแบ่งเป็นเช้า กลางวัน เย็น ได้ โดยรับประทานต่อเนื่องอย่างน้อย 10 วัน
- สำหรับการรักษาสิว รับประทานครั้งละ 50 มิลลิกรัมต่อวัน เป็นเวลา 6 – 12 สัปดาห์
- สำหรับการติดเชื้อรุนแรง เช่น การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะเรื้อรังนั้น ขนาดที่แนะนำให้ใช้ในการรักษาจะอยู่ที่ 100 มิลลิกรัมทุก 12 ชั่วโมง ในบางกรณี อาจต้องมีการใช้ยาในระดับที่สูง คือ 300 มิลลิกรัมต่อวันเป็นเวลา 10 วัน
- สำหรับการรักษาโรค anthrax ที่ติดต่อทางการสูดดมนั้นขนาดของยาที่ใช้ในผู้ใหญ่จะอยู่ที่ 100 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง 60 วัน
- สำหรับการใช้ป้องกันโรคมาลาเรีย จะต้องเริ่มยาก่อนอย่างน้อย 2 วันก่อนเดินทาง และรับประทานยาอย่างต่อเนื่องไปอีก 4 สัปดาห์ หลังออกจากพื้นที่ที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อมาลาเรียแล้ว
อย่ารับประทานยานี้เพื่อป้องกันการติดเชื้อมาลาเรียนานกว่า 4 เดือน ขนาดของยาที่ใช้ในเด็กที่อายุมากกว่า 8 ขวบจะขึ้นอยู่กับน้ำหนักของเด็ก ควรรับประทานยาอย่างต่อเนื่องไปจนกระทั่งครบตามแพทย์สั่ง แม้อาจมีอาการดีขึ้นก่อนหน้านั้นก็ตาม อย่าหยุดรับประทานยาจนกว่าแพทย์จะสั่ง
การรับประทานยาเกินขนาด
อย่ารับประทาน Doxycycline เกินกว่าขนาดที่แพทย์สั่ง การรับประทานยามากเกินไปอาจทำให้คุณมีความเสี่ยงในการเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยาเพิ่มขึ้น
หากคุณ หรือคนรอบตัวมีอาการของการได้รับยาเกินขนาด ให้ติดต่อศูนย์พิษวิทยาที่ 1-800-222-1222 หากพบคนหมดสติหรือไม่หายใจ โทร 911
การลืมรับประทานยา Doxycycline
ควรรับประทานยาตามที่แพทย์สั่ง การลืมกินยา หรือรับประทานยาไม่ครบอาจทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง นอกจากนั้นยังทำให้เกิดเชื้อดื้อยาตามมาในอนาคตอีกด้วย หากคุณลืมรับประทานยาให้รับประทานทันทีที่คุณนึกได้
แต่หากกำลังจะถึงการรับประทานยาครั้งถัดไปให้ข้ามมื้อที่ลืมนั้นไป อย่ารับประทานยาเพิ่มเป็น 2 เท่าในครั้งเดียวเพื่อชดเชยยาที่ลืมรับประทาน
ยา Doxycycline เป็นยาปฏิชีวนะที่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งชนิดที่ทำให้เกิดโรค และชนิดดีต่อร่างกาย จึงควรใช้ยาเท่าที่จำเป็นเท่านั้น เพราะหากใช้บ่อยเกินไปอาจส่งผลเสียมากกว่าผลดี เช่น เสียสมดุลแบคทีเรียในร่างกาย หรือเกิดอาการเชื้อดื้อยาได้