โดยเหตุที่โรคท้องร่วงเป็นสาเหตุการตายที่สำคัญของเด็กและผู้ชรา องค์การอนามัยโลกจึงได้สนับสนุนการศึกษาวิจัยเพื่อลดอุบัติการณ์ของโรคและเพื่อการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงสุด จากการศึกษาวิจัยพบว่าสาเหตุการตายเกิดจากการเสียน้ำ และเกลือแร่ออกจากร่างกายทำให้ช็อคแก้ไขไม่ทันและเสียชีวิตได้ ขณะเดียวกันพบว่าปริมาณเกลือแร่ที่เสียออกไปกับอุจจาระนั้น มีส่วนประกอบของสารใกล้เคียงกับอุจจาระนั้น มีส่วนประกอบของสารใกล้เคียงกับพลาสม่าของคน จึงได้พยายามผลิตสารละลายเกลือแร่ขึ้น เพื่อให้ผู้ป่วยดื่มเพื่อหวังจะชดเชยปริมาณน้ำ และเกลือแร่ที่ถูกขับออกไปจากการท้องร่วง
หลักการผลิตผงเกลือแร่บรรจุห่อ
องค์การอนามัยโลกได้แนะนำให้ผลิตห่อบรรจุผงเกลือแร่ไว้ในลักษณะปิดผนึกและผ่านการฆ่าเชื้อโรคแล้ว และเขียนแนะนำบนซองไว้ให้ผสมเกลือแร่ในห่อนั้น กับน้ำที่สะอาดในจำนวนที่กำหนดไว้ จะได้สารละลายเกลือแร่ตามต้องการ พยายามให้ผู้ป่วยท้องร่วงดื่มให้มากที่สุด (ในรายที่ท้องร่วงไม่รุนแรง) หรือตามต้องการ เมื่อผู้ป่วยดื่มสารละลายเกลือแร่ตามคำแนะนำดังกล่าว ผู้ป่วยนั้นจะได้รับการชดเชยทั้งน้ำและเกลือแร่ใกล้เคียงกับส่วนที่ถ่ายออกไป ทำให้ไม่ขาดน้ำและเกลือแร่ ผู้ป่วยไม่ช็อคและไม่เสียชีวิต ผู้ป่วยมีช่วงเวลามากขึ้นก่อนจะไปพบแพทย์ เพื่อให้แพทย์ตรวจรักษาต้นเหตุของท้องร่วงได้ ห่อบรรจุเกลือแร่นี้จึงเหมาะสำหรับชาวบ้านที่ห่างไกลแพทย์และโรงพยาบาล
เมื่อความรู้นี้ถูกค้นพบ หลายประเทศได้รณรงค์ประชาสัมพันธ์เผยแพร่ให้ประชาชนทุกระดับได้รับทราบและถือปฏิบัติ โดยในขั้นแรกมุ่งเผยแพร่ให้ผู้นำชุมชนในระดับหมู่บ้าน เช่น ครู หัวหน้ากลุ่มเกษตรกร กลุ่มแม่บ้าน ฯลฯ ให้สามารถแนะนำชาวบ้านได้ ผลที่ได้รับเป็นที่น่าพอใจมาก กล่าวคือชุมชนใดได้มีการแนะนำการให้สารละลายเกลือแร่แก่ผู้ป่วยท้องร่วงดื่มในช่วงที่รอแพทย์หรือกำลังนำส่งให้แพทย์ตรวจรักษา ชุมชนนั้นจะมีสถิติของการเสียชีวิตจากโรคท้องร่วงลดน้อยลงไปมาก
สำหรับในประเทศไทย องค์การเภสัชกรรมได้ผลิตซองสำเร็จรูป โออาร์เอส ผงน้ำตาลเกลือแร่ (แก้ท้องร่วง)
สรรพคุณของผงเกลือแร่โออาร์เอส
สรรพคุณ ทดแทนการเสียน้ำในรายที่มีอาการท้องร่วงหรือในรายที่มีอาเจียนมากๆ หรือเสียเหงื่อมากๆ ก็ได้ รวมถึงอาการกระหายน้ำและป้องกันอาการช็อคเนื่องจากการที่ร่างกายขาดน้ำ
วิธีใช้ผงเกลือแร่
วิธีใช้ เทผงยาทั้งซองละลายในน้ำสะอาดเช่น น้ำต้มสุกที่เย็นแล้วหรือน้ำฝนประมาณ 750 มิลลิลิตร (1 ขวดสุรากลมหรือขวดน้ำปลา) ใช้ดื่มมาก ๆ เมื่อเริ่มมีอาการท้องร่วงถ้าถ่ายบ่อยให้ดื่มบ่อยครั้งขึ้น ถ้าอาเจียนด้วยให้ดื่มทีละน้อยแต่บ่อยครั้ง
ขนาดการใช้ เด็กอายุ 1-6 ปี ดื่มให้หมดขวดภายใน 6-8 ชั่วโมง และดื่มต่อไปจนกว่าอาการจะดีขึ้น เด็กอายุ 7 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ดื่มมาก ๆ ต่างน้ำวันละ 2-3 ขวดหรือมากกว่า
คำเตือน
- ผู้เป็นโรคไตหรือโรคหัวใจ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
- ถ้าผู้ป่วยมีอาการอาเจียนมาก เหงื่อออกมาก ตัวเย็นหมดสติควรนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลโดยด่วน
- อย่าละลายผงน้ำตาลเกลือแร่ (แก้ท้องร่วง) ในน้ำร้อน
- เมื่อละลายน้ำแล้ว หากทิ้งไว้เกิน 24 ชั่วโมง ยาอาจบูดเสีย ไม่ควรใช้
จะเห็นได้ว่า หากประชาชนทุกหมู่บ้านได้รับทราบเกี่ยวกับดื่มสารละลายเกลือแร่ในโรคท้องร่วงนี้ ได้เตรียมผงน้ำตาลเกลือแร่นี้ไว้ประจำครอบครัว และสามารถจะนำมาใช้ได้อย่างถูกต้อง จะสามารถช่วยสมาชิกในครอบครัวและสมาชิกในหมู่บ้าน ให้ปลอดภัยจากโรคท้องร่วงได้ โออาร์เอสนี้จะมีจำหน่ายตามร้านขายยาและโรงพยาบาลทุกแห่ง
นอกเหนือจากโออาร์เอสที่องค์การเภสัชกรรมผลิตจำหน่ายแล้ว บริษัทขายยาอื่น ๆ ก็ได้ผลิตออกจำหน่ายด้วย มีหลายยี่ห้อทั้งที่เป็นซองคล้ายขององค์การเภสัชกรรม และที่บรรจุขดขายแบบน้ำอัดลม ส่วนราคานั้นแพงกว่ามากเนื่องจาก 1 ซองผสมน้ำได้เพียง 1 แก้วเท่านั้น (ต้องดูวิธีการให้ดี) แต่การปรุงแต่งรสชาติดีกว่าขององค์การมาก
หากไม่มีผงเกลือแร่จากองค์การเภสัชกรรม ใช้อะไรแทนได้บ้าง?
สำหรับประชาชนชาวบ้านทั่วไปในภาวะฉุกเฉิน ไม่สามารถจะหาผงน้ำตาลเกลือแร่นี้ได้ จะขอแนะนำให้ใช้ เกลือแกงและน้ำตาลทรายที่มีอยู่ประจำบ้านผสมในน้ำให้ผู้ป่วยท้องร่วงดื่มได้โดยใช้เกลือ 1 ช้อนชา (เรียบ) และน้ำตาลทราย 1 ช้อนโต๊ะ (พูน) ละลายในน้ำสะอาด 750 มิลลิลิตร (1 ขวดเหล้ากลมหรือขวดน้ำปลา) ให้ผู้ป่วยท้องร่วงดื่ม หรืออาจใช้น้ำมะพร้าวใส่เกลือลงไปเล็กน้อยพอออกรสเค็มนิด ๆ หรืออาจใช้น้ำอัดลมทุกชนิดผสมเกลือให้ดื่มจะสามารถบรรเทาอาการขาดน้ำและเกลือแร่ของผู้ป่วยท้องร่วงได้
น้ำอัดลมใส่เกลือ แก้ท้องเสีย ท้องร่วงได้ไหม ใช้แทน ORS ได้หรือไม่
ไม่แนะนำ เพราะปริมาณน้ำตาลมากเกินไปและมีการอัดแก๊ส ทำให้ผู้ป่วยบางรายอาการแย่ลงได้ หากไม่มีเกลือแร่ ORS อาจใช้น้ำตาลทรายในปริมาณพอสมควร ผสมเกลือแกงไม่เกิน 1 ช้อนชา ผสมน้ำสะอาด เพื่อบรรเทาอาการแทน
เปรียบเทียบราคาแพ็กเกจตรวจสุขภาพ
บทความแนะนำ
- สตรอว์เบอร์รี: ประโยชน์ สรรพคุณ วิธีบริโภคเพื่อสุขภาพ
- ปวดต้นคอ คอเคล็ด อย่าวางใจ อาจอันตรายกว่าที่คิด
- มัลเบอร์รี่ ลูกหม่อน: สรรพคุณ ประโยชน์ ข้อควรระวัง
- สะอึก: อาการ วิธีรักษา แก้สะอึกอย่างรวดเร็ว
- คู่มือสอนอ่านฉลากโภชนาการ เข้าใจง่าย
ที่มาของข้อมูล
ปิด
ปิด
- Vomiting and Diarrhea - Causes and Treatment. American Academy of Family Physicians. (https://familydoctor.org/condition/vomiting-and-diarrhea/)
- Food-based oral rehydration solution for acute diarrhoea. Cochrane. (https://www.cochrane.org/CD006519/INFECTN_food-based-oral-rehydration-solution-acute-diarrhoea)
- Ors and the treatment of childhood diarrhea in Managua, Nicaragua. ScienceDirect. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/027795369390322U)
