ผ่าตัดเสริมเลนส์ Phakic IOL

สายตาสั้น ยาว เอียง เป็นอุปสรรคสำคัญของการมองเห็น หลายคนจึงเลือกสวมแว่นตา หรือใส่คอนแทคเลนส์เพื่อปรับการมองเห็นให้ชัดเจนยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม วิธีที่กล่าวมาก็อาจไม่สะดวกนักสำหรับบางอาชีพ หรือการไปทำกิจกรรมโลดโผน

ด้วยเหตุนี้จึงมีนวัตกรรมทางการแพทย์เกิดขึ้นมากมายเพื่อช่วยแก้ปัญหา หรือข้อจำกัดต่างๆ หนึ่งในนั้นคือ “การผ่าตัดเสริมเลนส์ Phakic IOL”

การผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL) คืออะไร?

Phakic หมายถึง การนำเลนส์เสริมเข้าไปในดวงตาโดยไม่ได้มีการนำเลนส์แก้วตาธรรมชาติออก ซึ่งเลนส์แก้วตานี้มีหน้าที่ช่วยปรับระยะโฟกัส ทำให้มองเห็นได้ชัดเจนทั้งใกล้และไกล

ส่วน IOL ย่อมาจาก Intra-ocular Lens หมายถึง เลนส์แก้วตาเสริม

เมื่อนำทั้งสองคำมารวมกันจึงหมายความว่า การผ่าตัดใส่เลนส์เสริมเข้าไปในดวงตา โดยไม่มีการนำเลนส์แก้วตาธรรมชาติออก เพื่อแก้ไขสายตาสั้น สายตายาว และสายตาเอียง

หลักการผ่าตัดเสริมเลนส์นี้คล้ายกับการใส่คอนแทคเลนส์ แต่ต่างกันที่ Phakic IOL เป็นการใส่เลนส์เข้าไปในลูกตาแบบถาวร

ทั้งนี้เลนส์ที่นำมาเสริมเข้าไปในดวงตานั้นมีหลากหลายชนิด แต่ชนิดที่ได้มาตรฐานและได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายคือ Implantable Collamer Lens หรือ ICL

ICL เป็นเลนส์ชนิดพิเศษที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อแก้ไขภาวะสายตาผิดปกติ (สายตาสั้น สายตายาวโดยกำเนิด และสายตาเอียง) มีส่วนประกอบสำคัญคือคอลลาเจน (Collagen) และโคโพลีเมอร์ (Copolymer)

เลนซ์ ICL มีคุณสมบัติพิเศษคือ สามารถเข้ากับร่างกายได้โดยไม่ก่อให้เกิดปฏิกิริยาต่อต้าน จึงไม่ต้องกังวลเรื่องอาการแพ้ นอกจากนี้ยังมีข้อดีคือ แผลที่กระจกตาจะมีขนาดเล็กเมื่อเทียบกับ polymethylmethacrylate (PMMA)

การผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL) เหมาะกับใคร?

การผ่าตัดเสริมเลนส์ เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ต้องการสวมแว่น หรือคอนแทคเลนส์ โดยผู้รับการผ่าตัดต้องมีคุณสมบัติเบื้องต้นดังนี้

• อายุระหว่าง 20-50 ปี
• มีสายตาคงที่อย่างน้อย 1 ปี (บวก หรือลบได้ไม่เกิน 50)
• มีภาวะกระจกตาบาง หรือมีอาการตาแห้งอย่างรุนแรง ทำให้ไม่สามารถรักษาได้ด้วยวิธีเลสิก (Lasik)
• มีค่าสายสั้นระหว่าง 300-2,300 หรือสายตายาวระหว่าง 300-1,900 หรือสายตาเอียงระหว่าง 100-600
• สุขภาพตาสมบูรณ์และไม่มีโรคทางตาที่มีผลต่อการรักษา เช่น ต้อหิน ต้อกระจก จอประสาทตาเสื่อม
• ไม่เคยผ่านการผ่าตัดตามาก่อน
• มีความลึกของช่องด้านหน้าลูกตาอย่างน้อย 3 มิลลิเมตรขึ้นไป

ข้อดีของการผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL)

การผ่าตัดเสริมเลนส์เพื่อรักษาอาการสายตาสั้น ยาว เอียงนั้น มีข้อดีหลายประการ ดังนี้

• สามารถรักษาสายตาสั้น ยาว และเอียงได้ ในระดับที่กว้างกว่าการทำเลสิก
• การรักษาใช้เวลาไม่นาน ไม่รู้สึกเจ็บ และสายตาคงที่ได้อย่างรวดเร็ว
• หากไม่พึงพอใจในผลการรักษา สามารถผ่าตัดนำเลนส์ออกได้
• มีความแม่นยำในการรักษาค่อนข้างสูง การมองภาพคมชัด เพราะเลนส์ตาธรรมชาติยังคงอยู่ และไม่มีการปรับเปลี่ยนเนื้อเยื่อกระจกตา
• ผลลัพธ์คงทน มักไม่กลับไปมีอาการสายตาสั้น ยาว เอียง ซ้ำ
• หลังจากแผลหายสนิท ไม่จำเป็นต้องดูแลรักษามากนัก เพียงแต่ควรเข้าพบจักษุแพทย์ตามกำหนด

ข้อจำกัดของการผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL)

การผ่าตัดเสริมเลนส์ แม้จะมีข้อดีค่อนข้างมาก แต่ก็มีข้อจำกัดเช่นกัน

• ผู้ที่จะเข้ารับการผ่าตัดเสริมเลนส์ได้ต้องมีคุณสมบัติตรงตามที่ระบุไว้ และต้องมีสภาพตาสมบูรณ์
• ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเสริมเลนส์ตาค่อนข้างสูง

การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL)

การผ่าตัดเสริมเลนส์แม้จะเป็นการรักษาที่มีความปลอดภัยสูง แต่ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจและประเมินสภาพตาอย่างละเอียดจากจักษุแพทย์ก่อน และมีการเตรียมความพร้อมเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและความปลอดภัยสูงสุด

1. ควรงดสวมคอนแทคเลนส์ก่อนเข้ารับการผ่าตัดเสริมเลนส์ล่วงหน้าอย่างน้อย 3 วัน สำหรับคอนแทคเลนส์แบบนิ่ม และอย่างน้อย 7 วัน สำหรับคอนแทคเลนส์แบบแข็ง เนื่องจากคอนแทคเลนส์จะกดทับกระจกตา เนื่องจากการงดสวมคอนแทคเลนส์จะช่วยให้กระจกตาคืนรูปร่างตามธรรมชาติ เพื่อผลการตรวจและผ่าตัดที่แม่นยำมากที่สุด
2. งดรับประทานยาละลายลิ่มเลือด เช่น แอสไพริน ก่อนการผ่าตัดอย่างน้อย 7-10 วัน
3. ผู้ที่มีโรคประจำตัว จะต้องแจ้งให้แพทย์ทราบ เพื่อจะได้ตรวจเช็กสภาพร่างกายให้อยู่ในภาวะปกติก่อนเข้ารับการผ่าตัด
4. ก่อนผ่าตัดเสริมเลนส์ต้องมีการตรวจและประเมินสภาพตาโดยละเอียด โดยใช้เวลาประมาณ 3 ชั่วโมง มีขั้นตอนดังนี้
   • ตรวจวัดสายตาด้วยคอมพิวเตอร์
   • ตรวจวัดค่าความดันตา
   • ตรวจค่าความโค้งและความหนาของกระจกตา
   • ตรวจค่าความเพี้ยนในการรวมแสงระดับสูง
   • ตรวจวัดระดับการมองเห็น
   • ตรวจวัดค่าความผิดปกติของสายตาก่อนและหลังการขยายม่านตา
   • ตรวจและประเมินสภาพตาโดยละเอียดโดยจักษุแพทย์

ในวันที่มาตรวจประเมินสภาพตาควรนำแว่นกันแดดติดตัวมาด้วย และควรเดินทางมาพร้อมกับเพื่อน หรือญาติ เนื่องจากการตรวจสภาพสายตานั้นจะมีการหยอดยาขยายม่านตาซึ่งจะทำให้การมองเห็นไม่ชัดและสู้แสงไม่ได้ ทำให้การเดินทางค่อนข้างลำบาก

ทั้งนี้หากการตรวจประเมินสภาพตาผ่าน แพทย์จะนัดผู้ป่วยเข้ามายิงเลเซอร์ เพื่อเปิดรูเล็กๆ บริเวณด้านข้างม่านตา เพื่อป้องกันความดันลูกตาสูงขึ้นภายหลังการใส่เลนส์ โดยส่วนใหญ่แพทย์จะนัดยิงเลเซอร์ก่อนเข้ารับการผ่าตัดเสริมเลนส์ประมาณ 2 สัปดาห์

ขั้นตอนการผ่าตัดเสริมเลนส์

ในวันที่นัดผ่าตัดเสริมเลนส์ ควรงดใส่คอนแทคเลนส์ งดแต่งหน้า โดยเฉพาะบริเวณรอบดวงตา งดฉีดสเปรย์และน้ำหอมทุกชนิด และสวมเสื้อที่มีกระดุมด้านหน้า พร้อมทำความสะอาดร่างกาย สระผมให้เรียบร้อย โดยแพทย์จะดำเนินการตามขั้นตอน ดังนี้

1. ทีมแพทย์จะหยอดยาขยายม่านตาและยาชาลงบริเวณลูกตาข้างที่ต้องการผ่าตัด
2. แพทย์จะเปิดช่องเล็กๆ ขนาดประมาณ 3 มิลลิเมตรบริเวณขอบกระจกตา
3. นำเลนส์เสริมสอดเข้าไปในรูที่เปิดไว้ เลนส์ที่สอดเข้าไปจะค่อยๆ คลี่ตัวออก และคงอยู่ในลูกตาโดยไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แผลที่เกิดขึ้นจะสามารถสมานได้เอง ไม่จำเป็นต้องเย็บ ทั้งนี้ระหว่างการผ่าตัด ถ้าผู้ป่วยจะไอ จาม หรือจะเคลื่อนไหวร่างกาย ต้องบอกให้แพทย์ทราบก่อนทุกครั้ง
4. เมื่อผ่าตัดเสร็จ แพทย์จะหยอดยาฆ่าเชื้อ ใช้ฝาครอบตาเพื่อป้องกันการกระทบกระเทือน และจ่ายยาลดความดันลูกตาให้ผู้ป่วยกลับไปพักฟื้นที่บ้าน พร้อมทั้งนัดหมายมาตรวจติดตามผลการรักษาในวันถัดไป

การผ่าตัดเสริมเลนส์ใช้เวลาประมาณ 15-20 นาที ซึ่งแพทย์จะนัดผ่าตัดทีละข้าง โดยต้องรอให้แผลหายสนิทก่อนจึงจะนัดผ่าตัดข้างถัดไป โดยส่วนใหญ่จะใช้เวลาพักฟื้นประมาณ 1 สัปดาห์ ทั้งนี้หลังการผ่าตัดและหมดฤทธิ์ของยาขยายม่านตา ผู้ป่วยจะสามารถมองเห็นได้ชัดเจนทันที

อาการข้างเคียงหลังการผ่าตัดเสริมเลนส์

การผ่าตัดเสริมเลนส์มีอาการข้างเคียงน้อยมาก โดยอาการที่อาจเกิดขึ้นได้ มีดังนี้

• น้ำตาค่อนข้างมาก หรือมีอาการคัดจมูกร่วมด้วย
• เคืองตาหรือแสบตา
• ตาแดง
• แสบตา สู้แสงจ้าไม่ได้
• อาจเห็นแสงเป็นวง หรือเป็นประกาย
• ต้อกระจก โดยเฉพาะกรณีที่ใช้เทคนิค Sulcus-Supported PIOLs โดยเฉพาะผู้สูงอายุ หรือมีสายตาสั้นมาก
• เกิดต้อหิน หากมีการเคลื่อนของเลนส์

หากมีอาการดังกล่าวควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที เพื่อวางแผนการรักษาต่อไป

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดเสริมเลนส์

แม้ว่าการผ่าตัดเสริมเลนส์จะเป็นการผ่าตัดขนาดเล็ก และโดยส่วนใหญ่แผลจะมีการสมานตัวอย่างรวดเร็ว แต่ก็จำเป็นต้องมีการดูแลแผลอย่างเคร่งครัดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ โดยควรปฏิบัติตัวดังนี้

1. ห้ามเอาฝาครอบตาออกเองโดยเด็ดขาด ต้องให้แพทย์เป็นผู้นำออกให้ ซึ่งแพทย์จะนำฝาครอบตาออกให้ 1 วันหลังจากผ่าตัดเสร็จ
2. ห้ามขยี้ตาโดยเด็ดขาด เพื่อป้องกันการกระทบกระเทือน
3. ไม่ควรนอนตะแคงทับตาข้างที่ทำการผ่าตัดอย่างน้อย 1 สัปดาห์
4. ระมัดระวังอย่าให้น้ำเข้าตาเป็นเวลาอย่างน้อย 2 สัปดาห์หลังการผ่าตัด ดังนั้นจึงไม่ควรล้างหน้า แนะนำให้ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำสะอาดเช็ดหน้าเท่านั้นและไม่ควรสระผมเอง หากบังเอิญมีน้ำเข้าตาให้ใช้ยาหยอดตา ตามที่แพทย์จ่ายให้
5. งดใช้เครื่องสำอางบริเวณรอบดวงตาเป็นเวลา 2 สัปดาห์หลังการผ่าตัด
6. ห้ามยกของหนักรวมทั้งห้ามก้มศีรษะต่ำกว่าเอว เช่น ก้มหยิบของที่พื้น หรือใส่รองเท้าอย่างน้อย 2 สัปดาห์
7. หลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีฝุ่นละอองหรือควันบุหรี่ และควรสวมแว่นกันแดดทุกครั้งที่ต้องอยู่กลางแจ้ง เพื่อป้องกันฝุ่นละอองและแสงแดด
8. หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อทางศีรษะ เป็นเวลา 2 สัปดาห์ เพราะขณะสวมใส่อาจกระทบบริเวณดวงตาได้
9. หยอดยาและรับประทานยาตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
10. งดว่ายน้ำเป็นเวลา 1 เดือน
11. เข้ารับการตรวจเพื่อติดตามผลการรักษาตามที่แพทย์นัดทุกครั้ง ซึ่งโดยทั่วไปจะมีระยะเวลานัดตรวจหลังการผ่าตัดดังนี้
    • 1 วัน หลังการผ่าตัด
    • 1 สัปดาห์ หลังการผ่าตัด
    • 1 / 3 / 6 เดือน หลังการผ่าตัด
    • 1 / 2 ปี หลังการผ่าตัด

การผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL) ต่างจากการทำเลสิกอย่างไร?

การผ่าตัดเสริมเลนส์มีกระบวนการแตกต่างจากเลสิกอย่างมาก โดยการผ่าตัดเสริมเลนส์จะเป็นการแก้ไขสายตาโดยการใส่เลนส์ชนิดพิเศษที่ตัดตามค่าสายตาของแต่ละคนแล้วใส่เข้าไปในดวงตา

ขณะที่การทำเลสิกเป็นการแก้ไขปัญหาสายตาโดยการใช้แสงเลซอร์ ทำให้เกิดการเปลี่ยนความโค้งของกระจกตา เพื่อให้การหักเหของแสงตกลงพอดีที่เซลล์รับภาพในดวงตา

การทำเลสิกจะมีข้อจำกัดมากกว่านั่นคือ ไม่เหมาะกับผู้ที่มีสายตาสั้น ยาว เอียง มากๆ รวมถึงผู้มีกระจกตาบาง มีอาการตาแห้ง

ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเสริมเลนส์ (Phakic IOL)

การผ่าตัดเสริมเลนส์นับว่า เป็นนวัตกรรมที่ค่อนข้างปลอดภัย มีผลข้างเคียงน้อยมาก ที่สำคัญยังมีประสิทธิภาพสูง ช่วยให้มองเห็นได้คมชัดอย่างถาวร

ค่าใช้จ่ายในการผ่าตัดเสริมเลนส์สำหรับตาทั้ง 2 ข้าง ในโรงพยาบาลรัฐ เริ่มต้นที่ 80,000 บาท ส่วนโรงพยาบาลเอกชน เริ่มต้นที่ 150,000 บาท ขึ้นอยู่กับค่าบริการทางการแพทย์ของโรงพยาบาลนั้นๆ

การผ่าตัดเสริมเลนส์นับเป็นหนึ่งในทางเลือกที่ปลอดภัย ช่วยให้คุณกลับมามองเห็นได้อย่างคมชัด แต่อย่างไรก็ตามควรเลือกสถานพยาบาลที่ได้มาตรฐาน เพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด

ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. ธนู โกมลไสย