เมโทรนิดาโซล (Metronidazole) เป็นยาปฏิชีวนะ (Antibiotic) ใช้รักษาอาการติดเชื้อต่าง ๆ เช่น การติดเชื้อในช่องคลอด การติดเชื้อบางชนิดในทางเดินอาหาร การติดเชื้อที่ผิวหนัง และอีกหลายโรค
สารบัญ
- สรรพคุณของยา Metronidazole ใช้รักษาอะไร
- รูปแบบยา Metronidazole
- กลไกการออกฤทธิ์ของยา Metronidazole
- ปริมาณการใช้ยา Metronidazole
- เมื่อลืมกินยา Metronidazole ต้องทำอย่างไร
- ข้อควรระวังในการใช้ยา Metronidazole
- ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Metronidazole
- ข้อมูลการใช้ยา Metronidazole ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
- ประเภทของยา Metronidazole ตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
สรรพคุณของยา Metronidazole ใช้รักษาอะไร
- ติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหารและระบบย่อยอาหาร: ใช้ในการรักษาเชื้อแบคทีเรียในระบบทางเดินอาหาร เช่น การติดเชื้อที่เกิดจาก Clostridium difficile ที่ทำให้เกิดอาการท้องเสียและลำไส้อักเสบ
- ติดเชื้อในช่องคลอด: ใช้รักษาการติดเชื้อในช่องคลอดที่เกิดจากแบคทีเรีย เช่น ภาวะเชื้อแบคทีเรียมากเกินไปในช่องคลอด (bacterial vaginosis) รวมถึงการติดเชื้อจากโปรโตซัวชนิด Trichomonas vaginalis ที่ทำให้เกิดโรคหนองในเทียม
- ติดเชื้อในทางเดินหายใจและอวัยวะภายใน: ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียในปอด หรือการติดเชื้อในอวัยวะภายใน เช่น การติดเชื้อที่ตับ, กระเพาะปัสสาวะ, หรือลำไส้
- โรคเหงือกอักเสบและติดเชื้อในช่องปาก: เมโทรนิดาโซลยังใช้ในการรักษาโรคเหงือกอักเสบ การติดเชื้อในช่องปาก และฝีที่เกิดจากแบคทีเรียในช่องปาก
- ติดเชื้อโปรโตซัว: เมโทรนิดาโซลสามารถใช้รักษาโรคที่เกิดจากโปรโตซัว เช่น โรคบิดมีตัว (amebiasis) ที่เกิดจากเชื้อ Entamoeba histolytica และโรคแลมเบลีย (giardiasis) ที่เกิดจากเชื้อ Giardia lamblia
- รักษาการติดเชื้อที่ผิวหนังและกระดูก: ใช้รักษาการติดเชื้อที่ผิวหนัง รวมถึงการติดเชื้อที่เกิดในกระดูกและข้อจากแบคทีเรียที่ไม่ใช้ออกซิเจน
รูปแบบยา Metronidazole
ยาเมโทรนิดาโซลมีอยู่หลายรูปแบบ
- ยาเม็ด ประกอบด้วย Metronidazole ขนาด 200 มิลลิกรัม และขนาด 400 มิลลิกรัม
- ยาน้ำแขวนตะกอน ประกอบด้วย Metronidazole ขนาด 200 มิลลิกรัมต่อ 5 มิลลิลิตร
- ยาฉีด ประกอบด้วย Metronidazole เข้มข้น 500 มิลลิกรัมต่อ 100 มิลลิลิตร
- ยาทา ประกอบด้วย Metronidazole ความเข้มข้น 1%
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Metronidazole
ยา Metronidazole จะออกฤทธิ์ได้มากกับเชื้อโปรโตซัวที่ไม่อาศัยออกซิเจน (Anaerobic protozoa) เชื้อแบคทีเรียแกรมบวก เชื้อแบคทีเรียแกรมลบ เชื้อแบคทีเรียที่อาศัยออกซิเจนและไม่อาศัยออกซิเจน (Facultative anaerobe) บางกลุ่ม
กลไกการออกฤทธิ์ของยาจะเข้าไปสร้างความเสียหายต่อสารพันธุกรรมหรือดีเอ็นเอ (DNA) ของเชื้อโรคเหล่านั้น ทำให้หยุดการเจริญเติบโต และเซลล์ตายลง
ปริมาณการใช้ยา Metronidazole
ยาเมโทรนิดาโซลมีขนาดการใช้ยาแตกต่างกันไปตามชนิดและความรุนของการติดเชื้อ ดังนี้
รักษาการติดเชื้ออะมีบา
ผู้ใหญ่ กรณีติดเชื้อที่ลำไส้ ให้กิน 800 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เป็นเวลา 5 วัน หรือ กินยาเป็นเวลา 5–10 วัน กรณีติดเชื้อนอกลำไส้ ขนาดสูงสุดต่อวันคือ 2,400 มิลลิกรัม
ป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียที่ไม่อาศัยออกซิเจนก่อนและหลังผ่าตัด
ผู้ใหญ่ ก่อนผ่าตัดให้กิน 400 มิลลิกรัม ทุก 8 ชั่วโมง เป็นเวลา 24 ชั่วโมง และหลังผ่าตัด จะให้ใช้ยาฉีดจนกว่าจะกลับมาให้ยากินได้
รักษาการติดเชื้อไกอาเดีย (Giardia)
ผู้ใหญ่ ให้กิน 2,000 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง เป็นเวลา 3 วัน หรือ 400 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เป็นเวลา 5 วัน หรือ 500 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 7–10 วัน
รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียที่ไม่อาศัยออกซิเจน
ผู้ใหญ่ กินเริ่มต้นที่ 800 มิลลิกรัม ตามด้วย 400 มิลลิกรัม ทุก 8 ชั่วโมง เป็นเวลา 7 วัน หรือขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ ขนาดการใช้ยาสูงสุด 4000 มิลลิกรัม
รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียบริเวณช่องคลอด
ผู้ใหญ่ ให้กิน 2,000 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือ 400 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 5–7 วัน หรือใช้ยาชนิดทา ให้ทาบริเวณที่ติดเชื้อวันละ 1–2 ครั้ง เป็นเวลา 5 วัน
รักษาการติดเชื้อไตรโคโมแนส (Trichomoniasis)
ผู้ใหญ่ ให้กิน 2,000 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือ 200 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เป็นเวลา 7 วัน หรือ 400 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 5–7 วัน คู่นอนควรรับการรักษาด้วยยาเช่นกัน
รักษาแผลที่ขาหรือแผลกดทับ
ผู้ใหญ่ ให้กิน 400 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เป็นเวลา 7 วัน
รักษาแผลในกระเพาะอาหารที่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อแบคทีเรียเอชไพโลไร (Helicobacter pylori)
ผู้ใหญ่ ให้กิน 400 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ร่วมกับการใช้ยาปฏิชีวนะ และยากลุ่ม PPI หรือ 400 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง ร่วมกับยาโอเมพราโซล (Omeprazole) และยาอะม็อกซีซิลลิน (Amoxicillin) การรักษาเริ่มต้นที่ระยะเวลา 1 อาทิตย์
รักษาการติดเชื้อที่ฟัน
ผู้ใหญ่ ให้กิน 200 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เป็นเวลา 3–7 วัน
เมื่อลืมกินยา Metronidazole ต้องทำอย่างไร
ถ้าลืมกินยา ให้รีบกินทันทีที่นึกออก โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา เช่น ถ้าปกติกิน 1 เม็ด แล้วลืม นึกขึ้นได้เมื่อไรก็กิน 1 เม็ด ไม่ต้องเพิ่มเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมกิน
กรณีที่เพิ่งนึกออกตอนใกล้เวลากินยารอบถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมและกินยามื้อถัดไปเลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเหมือนกัน
ข้อควรระวังในการใช้ยา Metronidazole
- ไม่ใช้ยากับผู้ป่วยที่แพ้ยานี้
- ตัวยาอาจลดความสามารถในการขับขี่หรือการทำงานกับเครื่องจักร
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคระบบประสาทส่วนกลาง
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีประวัติเม็ดเลือดแดงผิดปกติชนิด Blood dyscrasia
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคไตระยะสุดท้าย
- ให้ยาซ้ำทันทีหลังจากการฟอกเลือด
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคตับ
- ระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร
ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Metronidazole
Metronidazole อาจก่อให้เกิดการคลื่นไส้ เบื่ออาหาร การรับรู้รสชาติผิดปกติ อาเจียนท้องเสีย ไม่สบายท้อง ท้องผูก หลอดอาหารอักเสบ กระเพาะอักเสบ อ่อนเพลีย มึนงง เซ ปวดศีรษะ ง่วงซึม นอนไม่หลับ เห็นภาพหลอน ภาวะทางอารมณ์เปลี่ยนแปลง และอาจทำให้ปัสสาวะเปลี่ยนสีเป็นสีเข้มขึ้น
ผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา ได้แก่ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ปลายประสาทอักเสบ อาการชัก
การรับประทานยาเกินขนาดอาจก่อให้เกิดการอาเจียน เซ ทรงตัวไม่ได้
ข้อมูลการใช้ยา Metronidazole ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม Category B คือยาค่อนข้างปลอดภัยในการใช้กับสตรีมีครรภ์
ประเภทของยา Metronidazole ตามองค์การอาหารและยา ประเทศไทย
ยา Metronidazole จัดอยู่ในกลุ่มยาอันตราย มีจำหน่ายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันที่มีเภสัชกรชั้นหนึ่งเป็นผู้จ่ายยาเท่านั้น
ยาเมโทรนิดาโซลอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงร้ายแรงได้ถ้าใช้อย่างไม่เหมาะสม จึงควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ เพื่อให้ยารักษาอาการป่วยได้อย่างปลอดภัย มีประสิทธิภาพ
