เดี๋ยวก็ลืมเพลงที่เพิ่งได้ฟัง เดี๋ยวก็ลืมวางกุญแจไว้ตรงไหนไม่รู้ อาการแบบนี้ขี้ลืมทั่วไปตามวัย หรือเป็นสัญญาณของอัลไซเมอร์ (Alzheimer) กันแน่ ชวนเช็กอาการ พร้อมเรียนรู้สาเหตุและวิธีป้องกันก่อนอัลไซเมอร์ถามหาในบทความนี้เลย!
สารบัญ
ขี้ลืมทั่วไปกับอัลไซเมอร์ ต่างกันอย่างไร
อธิบายก่อนว่า อัลไซเมอร์เป็นภาวะสมองเสื่อมที่พบได้บ่อยสุดราว 60–80% จากสมองเสื่อมทุกประเภท การถดถอยของสมองนี้เป็นผลจากการสะสมของโปรตีนที่เซลล์สมองและใยประสาท อย่างโปรตีนอะมัยลอยด์ (Amyloid plaque)
ทำให้เซลล์สมองถูกทำลายและตายลง นำมาซึ่งการสูญเสียเนื้อสมอง สมองฝ่อ และเสื่อมลง จนเกิดอาการทางสมองตามมา โดยเฉพาะด้านความจำ การคิด ตัดสินใจ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมและอารมณ์ จนส่งผลต่อความเป็นอยู่ประจำวัน
คนเป็นเสี่ยงอัลไซเมอร์จึงไม่ใช่แค่ขี้หลง ขี้ลืม แต่ยังมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ส่วนอาการขี้ลืมทั่วไปมักมาจากระบบร่างกายที่เสื่อมถอยไปตามวัย โดยเฉพาะในคนสูงอายุ แต่มักไม่รุนแรงเท่าอัลไซเมอร์ และรู้ว่าตัวเองกำลังลืมอยู่
ตัวอย่างปัจจัยที่เสี่ยงเกิดโรคอัลไซเมอร์ก็เช่น
- อายุที่มากขึ้น
- พันธุกรรมจากคนในครอบครัว
- ภาวะดาวน์ซินโดรม (Down syndrome)
- เพศหญิง ซึ่งมักอายุยืนกว่าเพศชาย
- ภาวะการรู้คิดบกพร่องเล็กน้อย (Mild cognitive impairment: MCI)
- การบาดเจ็บที่ศีรษะ
- การติดสุราเรื้อรัง
- ปัญหาการนอนผิดปกติ
- พฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่ดีและปัญหาหัวใจ เช่น ไม่ออกกำลังกาย สูบบุหรี่ โรคอ้วน ไขมันสูง หรือความดันสูง
อาการขี้ลืมแบบไหนเสี่ยงเป็นอัลไซเมอร์
คนสูงอายุมักมีอาการขี้ลืมได้ตามวัย แต่จะรู้ได้อย่างไรว่า ขี้ลืมแบบไหนเสี่ยงเป็นอัลไซเมอร์ในอนาคต ไปเช็กสัญญาณเสี่ยงอัลไซเมอร์กัน
จุดสังเกตของอาการขี้ลืมทั่วไปที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตามวัย กับอัลไซเมอร์ที่ช่วยให้แยกได้คร่าว ๆ เช่น
อาการขี้ลืมทั่วไป
- หลงลืมชื่อ วันสำคัญ หรือนัดหมาย สับสนวัน เวลา หรือสถานที่บ้าง อาจวางของผิดที่ แต่มักนึกขึ้นได้ภายหลัง
- ทำกิจกรรมที่คุ้นเคยเองได้เหมือนเก่า แต่อาจต้องมีผู้ช่วยเหลือในบางที
- เรียนรู้เรื่องใหม่ได้ช้าลงหรือยากขึ้น เช่น ใช้โทรศัพท์มือถือจอสัมผัส ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีหลายการทำงาน แต่เมื่อคุ้นเคยก็จะใช้งานได้ดีขึ้น
- หยิบของผิดชิ้น ทอนหรือจ่ายเงินพลาด เนื่องจากหูหรือสายตาไม่ดี
- มีปัญหาสายตาจากโรคสายตา เช่น ต้อกระจก ต้อหิน ต้อลม
- พูดรู้เรื่อง นึกคำเรียกสิ่งต่าง ๆ ได้ แต่อาจเลือกคำผิดหรือลืมคำบ้างบางครั้ง
- ตัดสินใจเรื่องของตัวเอง และสามารถดูแลตัวเองได้ หากมีอารมณ์เบื่อหน่ายหรือขี้เกียจอาจละเลยในบางสถานการณ์
- หลีกเลี่ยงการเข้าสังคม คนใกล้ตัว หรือครอบครัวบ้าง เมื่อรู้สึกเหนื่อย เครียด หรือมีปัญหาระหว่างกัน
- พฤติกรรมและอารมณ์อาจเปลี่ยนแปลง ขึ้นอยู่กับเหตุการณ์ที่พบเจอในแต่ละวัน เมื่อผ่านพ้นไปได้ก็มักกลับมาเป็นปกติ
สัญญาณเสี่ยงอัลไซเมอร์
- ลืมบทสนทนาหรือเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิด รวมถึงวัน เวลา และทิศทาง หาทางกลับบ้านไม่ถูก จำไม่ได้ว่าตัวเองอยู่ที่ไหน จะไปที่ใด จำหน้าหรือชื่อคนใกล้ชิดไม่ได้เลย และนึกไม่ออกในภายหลัง
- วางของทิ้งไว้ผิดที่แล้วนึกไม่ออก หาไม่เจอ และไม่รู้สึกถึงความผิดปกตินั้น เช่น วางกุญแจในตู้เย็น วางแว่นไว้ในไมโครเวฟ
- ย้ำคิดย้ำทำ ถามคำถามหรือพูดเรื่องเดิมซ้ำไปมา
- ลืมขั้นตอนง่าย ๆ ที่ทำเป็นประจำ เช่น ติดกระดุมหรือปรุงอาหาร เรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ หรือซับซ้อนได้ยาก
- มีปัญหาการคำนวณ ทอนหรือจ่ายเงินผิดพลาด
- มีปัญหาการกะระยะ มองภาพ สี หรือทิศทาง
- พูดไม่รู้เรื่อง เรียงลำดับคำผิด หยุดคิดเพราะนึกคำพูดไม่ออก
- ตัดสินใจเองในแต่ละสถานการณ์ทั่วไปไม่ได้ ดูแลตัวเองได้ไม่ดีหรือลดน้อยลง เช่น แปรงฟัน อาบน้ำ หวีผม หรือรักษาความสะอาดร่างกายไม่เป็น
- เฉี่อยชา เก็บตัว ปลีกตัวออกจากสังคม แม้แต่กิจกรรมหรืองานที่ชอบทำโดยไร้เหตุผล
- ซึมเศร้า วิตกกังวล สับสน เสียใจง่าย ฉุนเฉียวง่าย อารมณ์เปลี่ยนเร็ว
หากมีอาการเข้าข่ายอัลไซเมอร์ ไม่ว่าจะปัญหาความจำ การคิด การตัดสินใจ การเรียนรู้ ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมและอารมณ์ อาจถึงเวลาไปปรึกษาแพทย์ เพื่อตรวจอย่างละเอียด เพราะมีหลายโรคที่มีอาการหลงลืมหรือความจำเสื่อมร่วมด้วย
ขี้ลืม อัลไซเมอร์ ป้องกันได้ไหม
อัลไซเมอร์เกิดได้จากหลายปัจจัย ไม่มีสาเหตุเฉพาะ จึงเน้นดูแลตัวเองแบบองค์รวม เสริมสุขภาพกายและใจให้สมบูรณ์ เพื่อลดความเสี่ยงของปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ซึ่งอาจนำไปสู่โรคอัลไซเมอร์ในอนาคต
- ลดพฤติกรรมเสี่ยงโรค ฟื้นฟูสุขภาพกาย เช่น งดสูบบุหรี่ เลิกสุรา ดื่มน้ำให้พอ ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ออกกำลังกายเป็นประจำทุกสัปดาห์ ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ปกติ โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคเบาหวาน หรือใช้ยาตามแพทย์แนะนำเท่านั้น
- เสริมสุขภาพจิต ผ่อนคลายอารมณ์ และทำกิจกรรมกระตุ้นการทำงานของสมอง เช่น อ่านหนังสือที่ชอบ เล่นเกมความจำหรือคำนวณเลข ทำอะไรใหม่ ๆ อย่างเรียนภาษา เล่นดนตรี หรือวาดรูป
- เปิดโอกาสการเข้าสังคมให้มากขึ้นด้วยการทำจิตอาสา เข้าชมรมที่สนใจ ลองหากิจกรรมพบปะผู้คน หรือหาเพื่อนใหม่จากสิ่งที่ชอบ
อีกสิ่งที่สำคัญเมื่ออายุมากขึ้นคือ ควรไปตรวจสุขภาพเป็นประจำ และตรวจคัดกรองโรคทางสมอง เพื่อประเมินความเสี่ยงของโรคที่อาจเป็นต้นเหตุอัลไซเมอร์ ซึ่งจะมีการตรวจหลายอย่าง เช่น ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ ตรวจทางระบบประสาท ตรวจ MRI สมอง หรือตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG)
เมื่อเราสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงของคนรอบข้างหรือกังวลกับอาการขี้ลืมของตัวเอง ควรหมั่นสังเกตอาการอย่างต่อเนื่อง และไปปรึกษาแพทย์ เพื่อประเมินอาการอย่างถี่ถ้วน รวมถึงวางแผนรักษาหรือชะลออาการตั้งแต่เนิ่น ๆ
อายุยังไม่มากใช่ว่าจะไม่ขี้ลืม เช็กสมองก่อนสาย ที่ HDmall.co.th เรามีครบ แพ็กเกจตรวจสมอง เลือกตรวจใกล้บ้านได้เลย ราคาดีแบบนี้ห้ามพลาด
