เคยไหม มีผื่นคัน ยิ่งเกาก็ยิ่งคัน ยิ่งคันก็ยิ่งเกา เป็นตุ่มเล็ก ๆ ใส ๆ เผลอ ๆ ผิวหนังอักเสบอีกหรือเปล่าก็ไม่รู้ กลายเป็นปัญหาใหญ่กวนใจหนักขึ้นไปอีก บทความนี้จะมาช่วยตอบปัญหาคาใจเรื่องผื่นคัน ทั้งสาเหตุ ผื่นชนิดต่าง ๆ การดูแลรักษาตัวเองเบื้องต้น และสัญญาณว่าเป็นหนักขนาดไหนถึงควรไปหาหมอ
สารบัญ
สาเหตุของผื่นคัน เกาแล้วลาม
หลาย ๆ คนมักเข้าใจผิดว่า ผื่นคันตามตัวเกิดจากการแพ้อะไรบางอย่าง การโดนฝุ่นละออง หรือมาจากสิ่งสกปรกตามเสื้อผ้า แต่จริง ๆ แล้ว สาเหตุของผื่นคันที่เกาแล้วลามนั้นมีมากมาย ขึ้นอยู่กับผื่นแต่ละชนิดด้วย เช่น
ผื่นผิวหนังอักเสบ (Eczema)
เป็นผื่นแดงคัน ถ้ายิ่งเกาจะยิ่งทำให้ผื่นขยายขนาดขึ้น นูนหนามากขึ้น บางคนอาจเกาแล้วมีน้ำใส ๆ ออกมา กลายเป็นตุ่มเล็ก ๆ ใส ๆ ผื่นจะดูแดง แฉะ และอักเสบกว่าเดิม มีทั้งทราบและไม่ทราบสาเหตุในการกระตุ้น
สาเหตุที่พบได้ เช่น แพ้สารเคมี แพ้ยา ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง หรือความเครียด
ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis)
เป็นผื่นผิวหนังอักเสบเรื้อรัง ในเด็กมักขึ้นบริเวณแก้ม แขน ข้อศอก หัวเข่า และผู้ใหญ่มักขึ้นบริเวณข้อพับแขน ข้อพับขา ใบหน้า
บางคนอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ภูมิแพ้อากาศ มีน้ำมูกใส ๆ ช่วงเช้า มีอาการหอบหืด คันตา เกิดวงขาวบริเวณใบหน้าหรือที่เรียกว่า เกลื้อนน้ำนม ผิวแห้ง มีรอยคล้ำและเส้นใต้ตา (Dennie morgan lines) ผื่นภูมิแพ้ผิวหนังจะทำให้คันมาก ถ้ายิ่งเกาก็จะยิ่งคัน ผื่นนูนหนาขึ้น รักษายาก
ถ้าผื่นคันเกิดจากภูมิแพ้ แนะนำให้เข้ารับการตรวจภูมิแพ้และภาวะแพ้ จะได้ทราบว่าแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใดบ้าง และหลีกเลี่ยงได้ถูก ซึ่งจะช่วยให้อาการดีขึ้น และลดโอกาสกลับมาเป็นซ้ำ
ผื่นลมพิษ ชนิดเดอร์โมกราฟิซึม (Dermographism)
เป็นผื่นนูนแดงเวลาเกาหรือขูดขีด และอาจเกิดในตำแหน่งที่ถูกกดทับได้ เช่น ขอบชุดชั้นใน หรือขอบกางเกงรัด ๆ
ผื่นจากการติดเชื้อไวรัส
เช่น หูด หูดข้าวสุก มีลักษณะเป็นตุ่มนูนขนาดเล็ก มักมีขนาดไม่เกิน 1 เซนติเมตร สีกลืนกับผิวหรือออกขาว ๆ ไม่แดง ขึ้นได้ทุกตำแหน่งในร่างกาย ส่วนใหญ่มักจะไม่คัน
ผื่นจากเชื้อรา
เป็นผื่นมีขอบชัด แดง และมีอาการคันเพียงเล็กน้อย ขึ้นได้ทุกตำแหน่งของร่างกาย แต่มักพบบ่อยบริเวณซอกพับและตำแหน่งอับชื้น
ถ้าเป็นการติดเชื้อราจากสัตว์เลี้ยง ลักษณะผื่นจะรุนแรง แดง แฉะ และอาจมีตุ่มหนองได้ด้วย ถ้าซื้อยากลุ่มลดอักเสบสเตียรอยด์มาทาเอง จะยิ่งทำให้ผื่นเชื้อราลุกลามกว่าเดิม
ผื่นสะเก็ดเงิน
มีลักษณะนูนแดง ขอบชัด มีขุยสีขาว ๆ สะท้อนคล้ายสีเงิน ขึ้นได้ทั่วร่างกาย พบบ่อยบริเวณข้อศอก หัวเข่า อาจพบเล็บผิดปกติร่วมด้วย บางคนมีขุยที่ศีรษะ ทำให้เข้าใจผิดว่าเป็นรังแค สระผมแล้วเกาแรง ๆ ขุยก็ไม่ดีขึ้น ยิ่งทำให้อาการคันรุนแรงกว่าเดิม
โดยทั่วไป ผื่นสะเก็ดเงินมักทำให้คัน ถ้าแกะหรือเกาตรงไหน ผื่นก็จะเกิดใหม่ตรงนั้นได้
มีผื่นคัน เกาแล้วลาม ทำอย่างไรดี
ใครที่มีผื่นแดงและเริ่มมีอาการคัน มีวิธีบรรเทาอาการเบื้องต้นได้ เช่น
- อยู่ในที่ที่อากาศไม่ร้อนจัด
- งดกิจกรรมกลางแจ้งหรือกิจกรรมที่ทำให้เหงื่อออกมาก ๆ
- ถ้าคันมากจนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันหรือรบกวนการนอนหลับ อาจต้องกินยาแก้แพ้ หรือทายาบรรเทาอาการคัน แต่ควรปรึกษาเภสัชกรก่อนเสมอ เพราะสภาพผิวหนัง สาเหตุ และอาการของแต่ละคนก็แตกต่างกันไป
8 สัญญาณ ผื่นคัน เกาแล้วลามครั้งนี้ ถึงทีไปหาหมอ!
ถ้ามีอาการ 8 ข้อต่อไปนี้ ไม่ควรชะล่าใจ ให้รีบไปหาหมอโดยด่วน
- มีผื่นแดงกระจายหลายตำแหน่งของร่างกาย
- ทายาหรือกินยาแก้แพ้นานเกิน 1 อาทิตย์แล้วอาการยังไม่ดีขึ้น
- ผื่นบวมแดง ร้อน มีตุ่มหนอง ซึ่งเป็นลักษณะหนึ่งของการติดเชื้อ
- มีไข้
- มีผื่นแดงคันในเด็กเล็ก
- มีผื่นแดงร่วมกับอาการอื่น ๆ เช่น แน่นหน้าอก ปวดท้อง หายใจติดขัด หายใจเสียงดัง อาจเป็นสาเหตุของลมพิษรุนแรงได้
- มีประวัติคนในครอบครัวเป็นสะเก็ดเงิน เพราะจะทำให้มีโอกาสเป็นโรคนี้ได้สูงกว่าคนทั่วไป ควรได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง เพราะเป็นโรคประจำตัวที่ไม่หายขาด แค่พอรักษาให้ทุเลาลงได้ นอกจากนี้ โรคนี้ยังมีผลกับข้อต่อในร่างกายด้วย เช่น อาจทำให้ข้ออักเสบ หรือข้อเสื่อม
- ผื่นที่ไม่คัน แต่ยิ่งเกายิ่งนูนหนาขึ้น แกะเกาแล้วเห็นจุดเลือดออกใต้ผิวหนังสีน้ำตาล เป็นลักษณะของการติดเชื้อไวรัสหูด ผื่นแบบนี้จะไม่ยุบเอง ต้องไปหาหมอ รักษาได้หลายวิธี เช่น ทายา พ่นด้วยความเย็น จี้ไฟฟ้า เลเซอร์ หรือฝานออก
จะเป็นผื่นคันท่ีเกาแล้วลามไปบริเวณอื่น ๆ เป็นผื่นคัน หรือเป็นตุ่มเล็ก ๆ ใส ๆ ต่างก็เกิดได้จากสาเหตุที่ทั้งอันตรายและไม่อันตราย
แต่ถ้ามีอาการคันพร้อมกับ 8 ข้อข้างต้น ก็รู้ไว้ได้เลยว่านี่คือสัญญาณที่บอกให้ควรรีบไปหาหมอ จะได้หาสาเหตุ และรับการรักษาที่ปลอดภัย ได้ผลดีตั้งแต่เนิ่น ๆ
เป็นผื่นคันนาน ๆ กวนใจ ไม่หายสักที อย่าลืมดูแลตัวเองให้ดี ถ้าเป็นผื่นภูมิแพ้ HDmall ก็มีแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้มาให้ จะได้รู้ไปเลยว่าแพ้อะไร รู้ไว รักษาได้ หายเร็ว หรือถ้าอยากสอบถามก่อน แอดมินของเราก็พร้อมบริการ ทักเลย!
คำถามที่พบบ่อย
เขียนบทความโดย พญ. สุเนตรา นิตยวรรธนะ
