การดื่มแอลกอฮอล์ช่วยสานสัมพันธ์ และสร้างความผ่อนคลาย แต่ถึงอย่างนั้นการดื่มหนักติดต่อกันนานเกินไป สามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพ ตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงร้ายแรง โดยเฉพาะโรคเกี่ยวข้องกับตับ
สารบัญ
ทำไมแอลกอฮอล์อันตรายต่อตับ
แอลกอฮอล์เป็นพิษต่อทุกระบบในร่างกาย รวมถึงตับของเราด้วย การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นเหล้า เบียร์ ไวน์ ล้วนเป็นสาเหตุสำคัญทำให้เกิดโรคตับ
เมื่อเราดื่มแอลกอฮอล์ ร่างกายจะเปลี่ยนแอลกอฮอล์เป็นสารที่ชื่อว่า แอซีตัลดีไฮด์ (Acetaldehyde) ซึ่งเป็นสารพิษที่ทำร้ายเซลล์ตับโดยตรง ขัดขวางการทำงานและการสลายไขมันของตับ ทำให้มีการสะสมไขมันในเซลล์ตับเพิ่มขึ้น ถ้าหยุดดื่ม ตับจะซ่อมแซมตัวเอง กลับเข้าสู่ภาวะปกติ
หากยังดื่มต่อไปเรื่อย ๆ จะทำให้เกิดการอักเสบของตับเรื้อรัง เพิ่มการสะสมของพังผืดหรือแผลเป็นในตับมากขึ้น ส่งผลให้ตับทำงานผิดปกติ นำไปสู่การเกิดภาวะตับแข็งที่ไม่สามารถฟื้นฟูกลับมาเป็นปกติได้ และโรคตับอื่น ๆ
3 โรคตับจากแอลกอฮอล์
โรคตับเกิดได้จากหลายสาเหตุ ส่วนหนึงมากจากการดื่มแอลกอฮอล์ที่ทำร้ายตับโดยตรง ทำให้เกิดโรคตับได้ 3 ระยะ
1. โรคตับคั่งไขมัน หรือไขมันพอกตับจากแอลกอฮอล์
ไขมันพอกตับเป็นโรคที่มีไขมันมาสะสมที่ตับมากเกินไป เกิดได้จากอาหารการกินและปัจจัยอื่นด้วย แต่แอลกอฮอล์ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่สำคัญ แม้เพิ่งจะเริ่มดื่มแอลกอฮอล์ก็อาจเกิดขึ้นได้ ส่วนมากมักไม่มีอาการชัดเจน
กรณีตรวจเลือดอาจพบค่าตับผิดปกติเล็กน้อย หรือตรวจร่างกายอาจพบว่าตับมีขนาดใหญ่ ผิวเรียบ นุ่ม กดแล้วไม่เจ็บ หากไม่หยุดดื่มแอลกอฮอล์อาจลุกลามไปเป็นภาวะตับอักเสบเรื้อรัง
2. ภาวะตับอักเสบจากแอลกอฮอล์
จากข้างต้นแอลกอฮอล์ทำให้ตับทำงานหนัก และยังมีสารพิษที่ทำลายเซลล์ตับ ส่งผลให้ตับเกิดการอักเสบ ซึ่งการอักเสบของตับสามารถทำให้เกิดอาการเล็กน้อยไปจนถึงรุนแรง เช่น
- มีไข้ต่ำ
- อ่อนเพลีย
- ตับโต ปวดชายโครงขวา
- เลือดออกง่าย ผิวช้ำง่าย
- ปัสสาวะมีสีเข้ม อุจจาระมีสีอ่อน
- ตัวเหลือง ตาเหลือง หรือดีซ่าน
- อาการทางสมอง ได้แก่ อาการสับสน วุ่นวาย หรืออาจหมดสติ
ตับอักเสบเกิดขึ้นได้ทั้งแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง หากเป็นเรื้อรังแล้วไม่ได้รับการรักษา สามารถทำให้เกิดพังผืดในตับ ตามมาด้วยภาวะแทรกซ้อนอันตราย ทั้งตับวาย ตับแข็ง และมะเร็งตับ
3. ตับแข็งจากแอลกอฮอล์
ทุกคนน่าจะคุ้นชื่อโรคตับแข็ง และรู้ว่าสาเหตุของโรคมาจากการดื่มสุรา ซึ่งตับแข็งเกิดจากสาเหตุอื่นได้ แต่แอลกอฮอล์เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อย
เมื่อตับเสียหายจากสารพิษในแอลกอฮอล์ ร่างกายสร้างพังผืดมาปกคลุมส่วนที่ถูกทำลายไป ยิ่งดื่มมากเท่าไรเท่าไร พังผืดจะยิ่งถูกสร้างขึ้นทั่วตับ ทำให้ตับมีลักษณะผิวไม่เรียบ ขรุขระ เป็นก้อน มีขนาดเล็กลงในระยะสุดท้าย เกิดเป็นโรคตับแข็งขึ้น
เมื่อตับไม่สามารถทำงานได้ปกติจะทำให้ระบบอื่น ๆ ได้รับผลกระทบไปด้วย อาการจะคล้ายคลึงกับภาวะตับอักเสบก่อนหน้า รวมถึงมีอาการรุนแรงอื่น ๆ เช่น
- อ่อนเพลีย
- เบื่ออาหาร คลื่นไส้ น้ำหนักลด
- ขาบวม ข้อเท้าบวม ท้องบวม (ท้องมาน)
- ตัวเหลือง ตาเหลือง
- คันผิวหนังรุนแรง
- เกิดอาการทางสมอง และอารมณ์
- อาเจียนเป็นเลือดสด ๆ จากเส้นเลือดขอดในหลอดอาหารแตก
โรคตับแข็งไม่สามารถรักษาให้หายได้ สามารถเพิ่มความเสี่ยงของโรคมะเร็งตับ และภาวะตับล้มเหลวที่เป็นอันตรายต่อชีวิต
ดื่มแอลกอฮอล์เท่าไร ถึงเสี่ยงโรคตับ
ปัจจุบันยังไม่มีค่าขั้นต่ำที่ปลอดภัยสำหรับการดื่มแอลกอฮอล์แล้วไม่ทำให้เกิดโรคตับ เพื่อความปลอดภัยในด้านสุขภาพ จึงได้มีการกำหนดค่าการดื่มมาตรฐาน (Standard drink) ซึ่งช่วยให้คนสามารถดื่มแอลกอฮอล์ในความเสี่ยงที่ต่ำลง
โดย 1 ดื่มมาตรฐานจะมีปริมาณแอลกอฮอล์ 10 กรัม หรือเทียบเท่าเบียร์ 5% จำนวน 1 กระป๋อง หรือเหล้า 40% ประมาณ 3 ฝา ในปริมาณนี้ ร่างกายจะสามารถขับแอลกอฮอล์ออกได้ภายใน 1 ชั่วโมง
นอกจากนี้ ผู้ชายและผู้หญิงยังมีจำนวนดื่มมาตรฐานต่างกัน ผู้ชายไม่ควรดื่มเกิน 3 ดื่มมาตรฐาน/วัน ส่วนผู้หญิงไม่ควรดื่มเกิน 2 ดื่มมาตรฐาน/วัน และควรเว้นระยะเวลาของแต่ละดื่มให้ห่างกัน เพื่อป้องกันตับทำงานหนัก และลดความเสี่ยงจากโรคอื่นด้วย
รู้ทันโรคตับสำหรับสายดื่ม ด้วยไฟโบรสแกน (Fibroscan)
ตับเป็นอวัยวะที่ฟื้นฟูตัวเองได้ นอกจากควบคุมปริมาณการดื่มแล้ว หากเป็นสายดื่มสายดริงก์ การตรวจสุขภาพตับอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งที่ควรให้ความสำคัญด้วย
การตรวจพบความผิดปกติของตับในระยะแรก จะช่วยให้ปรับไลฟ์สไตล์และลดความเสี่ยงโรคตับลงได้ หรือหากตรวจพบโรคตับเร็ว ก็ช่วยวางแผนชะลอความรุนแรงได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
ไฟโบรสแกนเป็นตัวเลือกตรวจหาความเสี่ยงของโรคตับที่สะดวก ไม่เจ็บตัว ใช้เวลาเพียง 5–10 นาที เพราะจะใช้คลื่นเสียงความถี่ต่ำปล่อยเข้าไปในช่องท้องคล้ายกับการอัลตราซาวด์ครรภ์ เพื่อวัดระดับพังผืดหรือความยืดหยุ่นของตับ และไขมันสะสมในตับโดยเฉพาะ
อย่าลืมว่าแอลกอฮอล์ไม่ทำให้เกิดแค่โรคตับเท่านั้น ยังส่งผลต่อสมอง หัวใจ ทางเดินอาหาร และระบบประสาทได้เช่นกัน การงดแอลกอฮอล์หรือดื่มในปริมาณเหมาะสม ร่วมกับการดูแลตัวเองและตรวจสุขภาพประจำปี จะช่วยให้ห่างไกลจากโรคร้ายได้มากขึ้น
ดื่มหนัก ดื่มบ่อย ตรวจหน่อยสิ! ไฟโบรสแกนตรวจง่าย ไม่เจ็บ แถมเสร็จเร็ว HDmall.co.th คัดสรร แพ็กเกจตรวจไฟโบรสแกน จากโรงพยาบาลใกล้บ้าน พร้อมให้ปรึกษาแพทย์ได้สะดวก
