คนมักคิดว่าไขมันตรงพุงหรือหลอดเลือดเท่านั้นที่เป็นอันตราย อีกอวัยวะที่ควรระวังไม่แพ้กัน คือ ไขมันสะสมบริเวณตับหรือไขมันพอกตับ ทั้งยังไม่มีอาการแสดงชัดเจนในระยะเริ่มต้น กว่าจะรู้ตัวหรือเริ่มมีอาการ นั่นอาจบ่งบอกว่าโรคเริ่มลุกลามแล้ว
สารบัญ
ไขมันพอกตับคืออะไร
ไขมันพอกตับ (Fatty liver disease) เป็นภาวะที่มีการสะสมไขมันในเซลล์ตับหรือเนื้อตับปริมาณมากกว่าปกติ โดยปกติแล้ว ตับจะมีไขมันสะสมในปริมาณเล็กน้อย ไม่เกิน 5–10% ของน้ำหนักตับ
เมื่อมีไขมันมาสะสมในเซลล์ตับมากขึ้นจะส่งผลต่อการทำงานของตับ หากไม่ได้รับการดูแลและรักษาอย่างเหมาะสม สามารถนำไปสู่โรคร้ายขึ้น โดยเฉพาะตับอักเสบ ตับแข็ง หรือแม้แต่มะเร็งตับ
ไขมันพอกตับเกิดจากอะไร
ไขมันพอกตับเกิดจากการสะสมของไขมันในเซลล์ตับ แบ่งได้เป็น 2 ประเภทหลักตามสาเหตุ คือ
ไขมันพอกตับจากการดื่มแอลกอฮอล์ (Alcoholic fatty liver disease: AFLD)
แอลกอฮอล์ให้พลังงานสูง (แคลอรี) และกระตุ้นให้เซลล์ตับเก็บไขมันได้เร็วขึ้น การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ แม้จะดื่มเพียงเล็กน้อย หรือดื่มไม่บ่อย แต่ดื่มเยอะ ดื่มหนัก ล้วนทำให้ไขมันสะสมที่ตับ เพิ่มความเสี่ยงให้ตับอักเสบ และโรคตับอื่น ๆ
โดยความรุนแรงของโรคจะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ทั้งปริมาณการดื่ม ประเภทของแอลกอฮอล์ ระยะเวลาที่ดื่ม และสุขภาพของแต่ละคน มีสาเหตุอื่นที่ก่อให้เกิดภาวะตับอักเสบเรื้อรังร่วมด้วยหรือไม่
ไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากแอลกอฮอล์ (Non-alcoholic fatty liver disease: NAFLD)
นอกจากแอลกอฮอล์แล้ว ไขมันพอกตับก็เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับแอลกอฮอล์ได้ด้วย โดยปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดภาวะไขมันพอกตับชนิดนี้ ได้แก่
- โรคอ้วน อ้วนลงพุง น้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน
- ภาวะดื้อต่ออินซูลิน เป็นผลจากระบบการเผาผลาญและจัดการน้ำตาลผิดปกติ เช่น ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 หรือคนที่มีระดับน้ำตาลในเลือดผิดปกติ
- ไขมันในเลือดสูง โดยเฉพาะไตรกลีเซอไรด์และคอเลสเตอรอล
- พฤติกรรมการบริโภคที่ไม่สมดุล กินอาหารที่มีน้ำตาล แป้ง หรือไขมันสูงเป็นประจำ
- ผลข้างเคียงยาบางชนิด เช่น ยาสเตียรอยด์ และยาเม็ดคุมกำเนิด
- การติดเชื้อไวรัส เช่น การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี การติดเชื้อเอชไอวี (HIV)
- พันธุกรรมจากครอบครัว คนในครอบครัวมีประวัติเป็นไขมันพอกตับ มักจะมีความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป
ไขมันพอกตับมีอาการไหม สังเกตอย่างไร
ไขมันพอกตับมักไม่มีอาการในระยะแรก พอโรคลุกลามหรือการทำงานของตับมีปัญหามากขึ้น ถึงจะเริ่มแสดงอาการ เช่น
- อ่อนเพลีย เหน็ดเหนื่อย หมดแรง
- คลื่นไส้อาเจียนเล็กน้อย รู้สึกปวดหน่วงตรงใต้ชายโครงขวา
- ความอยากอาหารลดลง น้ำหนักลดผิดปกติ
- มึนงง ความสามารถในการตัดสินใจและสมาธิลดลง
- ปัสสาวะและอุจจาระเปลี่ยนสี
- มีอาการดีซ่าน หรือตัวเหลือง ตาเหลือง เพราะตับไม่สามารถขับสารสีเหลือง (บิลิรูบิน) ออกจากร่างกายได้
อันตรายจากไขมันพอกตับ
ไขมันพอกตับเป็นโรคเรื้อรังจากการสะสมของไขมันที่ตับ หากไม่ควบคุมดูแลให้ดี สามารถส่งผลในระยะยาว ทำให้โรคที่ตับเอง หรือระบบอื่นในร่างกาย โดยเฉพาะโรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
หากไขมันสะสมที่ตับมาก จนเกิดการอักเสบเป็นเวลานานหรือเป็นตับอักเสบเรื้อรัง จะทำให้เกิดโรคตับแข็ง และอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนเป็นโรคมะเร็งตับตามมาได้
ความรุนแรงของไขมันพอกตับแบ่งได้เป็น 4 ระยะ
- ระยะที่ 1 มีไขมันสะสมอยู่ในเนื้อตับ แต่ยังไม่มีการอักเสบหรือเกิดพังผืดที่เนื้อตับ
- ระยะที่ 2 เซลล์ตับเริ่มเกิดการอักเสบ หากปล่อยไว้นานเกิด 6 เดือน จะทำให้ตับอักเสบเรื้อรัง
- ระยะที่ 3 เซลล์ตับอักเสบรุนแรงและเรื้อรัง เซลล์ตับถูกทำลายมากขึ้น เกิดพังผืดในตับแทนที่ ความยืดหยุ่นของเนื้อตับลดลง ตับทำงานได้น้อยลง
- ระยะที่ 4 ตับเสียหายอย่างรุนแรง ทำให้ตับแข็ง ไม่สามารถทำงานได้เป็นปกติ อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนเป็นมะเร็งตับตามมา
รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไขมันพอกตับ
ไขมันพอกตับมักไม่มีอาการชัดเจน บางคนอาจมีอาการไม่เฉพาะเจาะจง การตรวจสุขภาพเป็นประจำเลยเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้ตรวจพบโรคหรือความความผิดปกติได้ตั้งแต่ระยะแรก
การตรวจเบื้องต้นมักจะเป็นการตรวจเลือด เพื่อดูค่าตับ ระดับไขมันในเลือด ระดับน้ำตาลในเลือด หรือสารเคมีอื่น ๆ ในเลือดตามความเสี่ยงแต่ละคน
นอกจากนี้ อาจมีตรวจเพิ่มเติมตามดุลยพินิจของแพทย์ เช่น การตรวจอัลตราซาวด์ การตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRT) และการตรวจไฟโบรสแกน (Fibroscan) ที่ช่วยประเมินความยืดหยุ่นของตับ และสัดส่วนของไขมันสะสมในตับ
กรณีพบว่ามีภาวะไขมันพอกตับรุนแรง อาจจำเป็นต้องเก็บตัวอย่างชิ้นเนื้อตับ เพื่อนำไปวิเคราะห์ผลและวางแผนการรักษา
ไขมันพอกตับอาจนำไปสู่โรคร้ายแรง การตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอจะช่วยลดความเสี่ยง และดูแลตับของคุณให้ห่างจากภาวะนี้ได้ โดยเฉพาะหากคุณเป็นกลุ่มเสี่ยงของโรค เช่น น้ำหนักตัวมาก มีโรคประจำตัว และดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
ติดหวาน ดื่มหนัก น้ำหนักตัวมาก อย่ารอให้ไขมันร้ายทำลายตับ เช็กโปรตรวจสุขภาพตับครบทุกมิติ ในราคาที่คุณเลือกเองได้ จาก รพ. ชั้นนำที่ hdmall.co.th
