หลายครอบครัวฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ทุกปี ทั้งพ่อแม่และตัวลูกน้อย แล้ววัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่ฉีดในเด็กและผู้ใหญ่เหมือนกันไหม ไม่ว่าจะเรื่องปริมาณ สายพันธุ์ ประสิทธิภาพ ผลข้างเคียงของวัคซีน มาทำความเข้าใจเรื่องนี้ให้ชัดกัน!
สารบัญ
รู้จักกับโรคไข้หวัดใหญ่
โรคไข้หวัดใหญ่ (Flu หรือ Influenza) เป็นการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจจากเชื้อไวรัส “อินฟลูเอนซา” (Influenza) มักพบการระบาดในช่วงหน้าฝนและหน้าหนาวของทุกปี ส่วนใหญ่จะเป็นสายพันธุ์ A และ B
เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่จะอยู่ในเสมหะ น้ำมูก และน้ำลายของผู้ป่วย เมื่อผู้ป่วยไอจามออกมา คนที่อยู่ใกล้อาจได้รับเชื้อไวรัสจากการสัมผัสโดนละอองฝอยที่มีเชื้อไวรัสปะปนอยู่ โดยอาการจะแสดงหลังจากได้รับเชื้อประมาณ 1–4 วัน
อาการโรคไข้หวัดใหญ่จะต่างกันไปตามอายุ ในผู้ใหญ่มักมีไข้สูงเฉียบพลัน หนาวสั่น อ่อนเพลีย ปวดหัว ปวดกล้ามเนื้อ ไอ เจ็บคอ น้ำมูกไหล เบื่ออาหาร ส่วนเด็กเล็กมักมีไข้สูง ร่วมกับอาการถ่ายเหลว คลื่นไส้ และอาเจียน
นอกจากนี้ บางคนอาจเกิดอาการรุนแรงจนต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล โดยเฉพาะภาวะแทรกซ้อนจากโรคไข้หวัดใหญ่ เช่น หูชั้นกลางอักเสบ ไซนัสอักเสบ หลอดลมอักเสบ ปอดอักเสบ และอื่น ๆ ทำให้การฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่มีความสำคัญไม่น้อย
วัคซีนไข้หวัดใหญ่อันตรายไหม ป้องกันสายพันธุ์ใดบ้าง
วัคซีนไข้หวัดใหญ่มีความปลอดภัยสูง เพราะผลิตจากเชื้อไวรัสก่อโรคที่ตายแล้ว โดยบรรจุสายพันธุ์ A และ B ที่พบการระบาดเป็นประจำ เหมาะสำหรับเด็กอายุ 6 เดือนขึ้นไป
ตัววัคซีนจะแบ่งออกเป็น 2 ชนิดตามจำนวนสายพันธุ์ ได้แก่
- ชนิด 3 สายพันธุ์ คือ 2 สายพันธุ์ A H1N1 กับ H3N2 และ 1 สายพันธุ์ B ตระกูล Yamagata หรือ Victoria อย่างใดอย่างหนึ่ง ใช้สำหรับบุคคลทั่วไป
- ชนิด 4 สายพันธุ์ คือ 2 สายพันธุ์ A H1N1 กับ H3N2 และ 2 สายพันธุ์ B ตระกูล Yamagata และ Victoria ใช้สำหรับบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข
แม้ไม่อาจพูดได้ว่าวัคซีนไข้หวัดใหญ่ช่วยป้องกันทุกสายพันธุ์ที่มีบนโลก แต่ถือว่าเพียงพอต่อการป้องกันโรคและครอบคลุมสายพันธุ์หลักที่มีการระบาดในประเทศไทย
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในเด็กและผู้ใหญ่ เหมือนกันไหม
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในเด็กและผู้ใหญ่นั้นคืออันเดียวกัน ไม่มีแยกเฉพาะตามช่วงวัย ความต่างอยู่ตรงตำแหน่งที่ฉีดวัคซีน ขนาดและจำนวนเข็มของวัคซีน เพราะต้องปรับให้เข้ากับอายุหรือภูมิคุ้มกันของเด็ก โดยเฉพาะเด็กเล็กที่ยังไม่แข็งแรงพอ ดังนี้
1) ตำแหน่งที่ฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่
- ผู้ใหญ่ ฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อบริเวณต้นแขน
- เด็ก ฉีดวัคซีนเข้ากล้ามเนื้อบริเวณต้นขา
2) ขนาดของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
- เด็กอายุ 3 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ ฉีดวัคซีน ขนาด 0.5 ซีซี
- เด็กอายุ เด็กอายุ 6 เดือน ถึง 3 ปี ฉีดวัคซีน ขนาด 0.25 ซีซี
3) จำนวนเข็มของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
- เด็กอายุ 9 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ ฉีดปีละ 1 เข็ม
- เด็กอายุ 6 เดือน ถึง 9 ปี หากฉีดครั้งแรกจะฉีด 2 เข็ม ห่างเข็มละ 4 สัปดาห์ จากนั้นฉีดปีละ 1 ครั้งตามปกติ
วัคซีนไข้หวัดใหญ่มีประสิทธิภาพในการป้องกัน 70–90% ยาวนานราว 6–12 เดือน เด็กและผู้ใหญ่จึงควรฉีดกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไข้หวัดใหญ่ในทุกปี ๆ นั่นเอง
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ควรฉีดตอนไหน
ทางการแพทย์แนะนำให้เข้ารับการฉีดวัคซีนไข้หวัดในช่วงก่อนการระบาด เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้พร้อมก่อนเกิดการระบาด นั่นคือ ในช่วงเดือนพฤษภาคมหรือเดือนตุลาคม ซึ่งเป็นช่วงต้นฝนต้นหนาวที่พบการระบาดบ่อยทุกปี
นอกจากนี้ เชื้อไข้หวัดใหญ่มีการเปลี่ยนแปลงสายพันธุ์อยู่เรื่อย ๆ ทำให้การผลิตวัคซีนแต่ละปีเปลี่ยนแปลงไปตามสายพันธุ์ของเชื้อด้วย จึงควรฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี เพื่อให้มีภูมิคุ้มกันสูงเพียงพอที่จะป้องกันโรค
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ฉีดได้ทุกคนไหม
วัคซีนไข้หวัดใหญ่สามารถฉีดได้ตั้งแต่อายุ 6 เดือนขึ้นไป โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคไข้หวัดใหญ่ คือ
- หญิงมีครรภ์
- เด็กเล็กอายุ 6 เดือน ถึง 2 ปี
- ผู้สูงอายุ 65 ปีขึ้นไป
- ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่น โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคหืด โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคเบาหวาน โรคธาลัสซีเมีย รวมถึงผู้พิการทางสมองที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ หรือผู้ป่วยโรคมะเร็งที่อยู่ระหว่างได้รับเคมีบำบัด
- คนที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง และผู้ติดเชื้อเอชไอวี
- ผู้ที่มีน้ำหนักตั้งแต่ 100 กิโลกรัม หรือดัชนีมวลกายตั้งแต่ 35 กิโลกรัมต่อตารางเมตร
อย่างไรก็ตาม คนบางกลุ่มจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์ก่อนรับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ คือ เด็กอายุต่ำกว่า 6 เดือน มีประวัติแพ้ไข่ไก่ แพ้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ หรือส่วนประกอบของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
นอกจากนี้ คนที่มีโรคประจำตัวกำเริบหรือเจ็บป่วย มีไข้เฉียบพลันในวันนัดหมายฉีดวัคซีน อาจต้องเลื่อนการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ออกไปก่อน
ก่อนเข้ารับการฉีดแนะนำให้คนที่เข้าข่ายกลุ่มเสี่ยงข้างต้น ปรึกษาแพทย์ถึงความเสี่ยง ประโยชน์ และความจำเป็นของการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ก่อนเข้ารับการฉีดเสมอ
ผลข้างเคียงของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
ผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่มักไม่รุนแรง เช่น ปวด บวม แดงบริเวณที่ฉีดวัคซีน ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ หรือคลื่นไส้ ส่วนใหญ่อาการมักดีขึ้นภายใน 1–3 วัน เบื้องต้นสามารถประคบเย็น หรือทานยาแก้ปวดพาราเซตามอล เพื่อบรรเทาอาการได้
กรณีน้อยมากอาจเกิดอาการแพ้รุนแรงหลังฉีดวัคซีน เช่น ผื่นลมพิษ อาการบวมที่ใบหน้า ลำคอ ริมฝีปาก หรือดวงตา มีปัญหาการหายใจ หัวใจเต้นผิดปกติ เวียนศีรษะ หรือหมดสติ ซึ่งอาจเกิดขึ้นในไม่กี่นาทีหรือ 2–3 ชั่วโมงหลังฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่
ปกติสถานพยาบาลมักให้สังเกตอาการหลังฉีดวัคซีนประมาณ 30 นาที หากพบผลข้างเคียงหรืออาการผิดปกติใด ๆ ควรแจ้งให้แพทย์หรือเจ้าหน้าที่ประจำสถานพยาบาลทราบทันที
จะเห็นได้ว่า วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในเด็กและผู้ใหญ่แทบไม่ต่างกัน การฉีดวัคซีนเป็นประจำทุกปีถือเป็นเกราะป้องกันสุขภาพสำหรับเด็กและผู้ใหญ่ที่สำคัญมาก นอกจากจะลดความเสี่ยงอาการป่วย ความรุนแรง และภาวะแทรกซ้อน ยังลดอัตราการเสียชีวิตได้เป็นอย่างดีด้วย
ลูกไปโรงเรียนทุกวัน แน่ใจได้ยังไงว่าปลอดภัยกลับมา ปกป้องลูกน้อยด้วย แพ็กเกจฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในเด็ก ที่ HDmall.co.th โปรก็ดี เลือกสถานพยาบาลใกล้บ้านก็ได้!
