ชาผู่เอ๋อร์ (Pu-erh tea) ทำมาจากใบและหน่อของต้นชา (Camellia sinensis) ซึ่งเป็นต้นเดียวกับที่นำไปผลิตชาเขียว, ชาอู่หลง, และชาดำ โดยชาแต่ละประเภทจะผ่านกระบวนการที่ต่างกัน ชาเขียวนั้นจะไม่ผ่านการหมัก, ชาอู่หลงจะมีกระบวนการหมักเล็กน้อย, ส่วนชาดำนั้นจะต้องผ่านการหมักอย่างเต็มที่ สำหรับชาผู่เอ๋อร์จะเป็นชาที่ทำขึ้นมาหลังการหมักใบชา
กระบวนการผลิตชาผู่เอ๋อร์จะผ่านการหมักทั้งสองครั้งและถูกนำไปเก็บในสภาพแวดล้อมที่มีความชื้นสูง ชาผู่เอ๋อร์ที่ผ่านการกักเก็บเป็นเวลานาน ๆ จะยิ่งมีรสชาติที่ดีมากขึ้น ชาผู่เอ๋อร์ส่วนมากถูกผลิตขึ้นจากยูนนานในประเทศจีน อีกทั้งยังเป็นชาที่ได้รับความนิยมอย่างมากในไต้หวัน และยังมีการนำชาชนิดนี้ไปใช้ทำยาอีกด้วย
สารบัญ
ประโยชน์ของชาผู่เอ๋อร์
- ช่วยการลดน้ำหนัก: ช่วยกระตุ้นการเผาผลาญไขมันในร่างกายและลดการสะสมของไขมัน ช่วยให้การลดน้ำหนักเป็นไปได้ดีขึ้น
- ลดระดับคอเลสเตอรอล: มีส่วนช่วยในการลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) และเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ในเลือด
- เสริมสร้างสุขภาพหัวใจ: ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด โดยการลดระดับไขมันในเลือดและควบคุมความดันโลหิต
- ส่งเสริมการย่อยอาหาร: ช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบย่อยอาหาร ลดอาการท้องอืดและช่วยให้กระบวนการย่อยอาหารเป็นไปได้ดีขึ้น
- เพิ่มพลังงานและลดความเครียด: มีคาเฟอีนที่ช่วยเพิ่มพลังงาน ลดความเหนื่อยล้า และส่งเสริมความรู้สึกผ่อนคลาย
- ต้านอนุมูลอิสระ: มีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหาย ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคเรื้อรังและการเกิดริ้วรอยก่อนวัย
- ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด: มีผลในการปรับปรุงการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งมีประโยชน์ต่อผู้ป่วยโรคเบาหวาน
- ส่งเสริมการขับสารพิษออกจากร่างกาย: มีส่วนช่วยในการล้างสารพิษออกจากร่างกาย ส่งเสริมการทำงานของตับและไต
ชาผู่เอ๋อร์ออกฤทธิ์อย่างไร?
ชาผู่เอ๋อร์ประกอบด้วยคาเฟอีน ออกฤทธิ์ด้วยการเข้ากระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง (central nervous system (CNS)), หัวใจ, และกล้ามเนื้อ ชาผู่เอ๋อร์ยังประกอบด้วยสารต้านอนุมูลอิสระและสารอื่น ๆ ที่ช่วยปกป้องหัวใจและหลอดเลือดด้วย
มีแนวคิดที่จะใช้ชาผู่เอ๋อร์ในการลดระดับคอเลสเตอรอล เนื่องจากเป็นชาที่มีสาร lovastatin ในปริมาณเล็กน้อย โดย lovastatin เป็นยาทางการแพทย์ที่ใช้ลดระดับคอเลสเตอรอล ทำให้นักวิจัยเชื่อว่าแบคทีเรียที่เข้าปนเปื้อนในชาอาจปรับตัวให้มี lovastatin ในวัฎจักรชีวิต
ผลข้างเคียงและความปลอดภัยของชาผู่เอ๋อร์
การดื่มชาผู่เอ๋อร์ในปริมาณที่เหมาะสมถูกจัดว่าค่อนข้างปลอดภัย อย่างไรก็ตามการดื่มชาผู่เอ๋อร์มากไปอย่างเช่นดื่มมากกว่าห้าแก้วต่อวันอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้เนื่องจากตัวคาเฟอีนเอง ผลข้างเคียงมีทั้งปวดศีรษะ, ตื่นเต้น, ปัญหาการนอนหลับ, อาเจียน, ท้องร่วง, อารมณ์ฉุนเฉียว, หัวใจเต้นผิดปกติ, ตัวสั่น, แสบร้อนกลางอก, วิงเวียน, หูอื้อ, ชัก, และสับสน โดยผลข้างเคียงข้างต้นอาจมีความรุนแรงตั้งแต่เบาบางไปจนถึงร้ายแรงตามกรณีบุคคล
คำเตือนและข้อควรระวังเป็นพิเศษ:
- สตรีตั้งครรภ์: หากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือต้องให้นมบุตรอยู่ การดื่มชาผู่เอ๋อร์ในปริมาณเล็กน้อยอาจไม่เป็นอันตรายใด ๆ แต่ไม่ควรดื่มมากกว่าสองแก้วต่อวันเนื่องจากคาเฟอีนในปริมาณมากอาจทำให้แท้งบุตร, คลอดก่อนกำหนด, ทำให้ทารกมีน้ำหนักแรกเกิดต่ำ, และสามารถทำอันตรายกับทารกได้
- หากคุณกำลังให้นมบุตรควรดื่มชาผู่เอ๋อร์ในปริมาณที่เหมาะสม เนื่องจากคาเฟอีนสามารถส่งต่อไปยังทารกได้จากน้ำนมได้ ดังนั้นมารดาทุกคนควรระมัดระวังในการบริโภคคาเฟอีนของตนเองเนื่องจากอาจทำให้ทารกที่ดื่มน้ำนมมีอาการนอนไม่หลับ, ฉุนเฉียว, และเพิ่มกิจกรรมการเคลื่อนตัวของลำไส้มากขึ้นได้
- เด็ก: เด็กสามารถดื่มชาผู่เอ๋อร์ได้อย่างปลอดภัยเมื่อบริโภคในปริมาณที่เหมาะสม
- ภาวะวิตกกังวล: คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์อาจทำให้ภาวะวิตกกังวลมีอาการมากขึ้นได้
- ภาวะเลือดออกผิดปรกติ: คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์อาจทำให้เกิดลิ่มเลือดช้าลงหากคุณมีภาวะเลือดออกผิดปรกติควรบริโภคชาผู่เอ๋อร์อย่างระมัดระวัง
- โรคหัวใจ: คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์สามารถทำให้หัวใจเต้นผิดปรกติได้ในบางคน หากคุณมีภาวะหัวใจอยู่ควรบริโภคชาผู่เอ๋อร์อย่างระมัดระวัง
- โรคเบาหวาน: งานวิจัยบางชิ้นกล่าวว่าคาเฟอีนอาจส่งผลต่อการตอบสนองของร่างกายที่มีต่อน้ำตาลและอาจทำให้อาการโรคเบาหวานมีมากขึ้นได้
- ท้องร่วง: ชาผู่เอ๋อร์มีคาเฟอีน ซึ่งการบริโภคปริมาณมากอาจทำให้อาการท้องร่วงทรุดหนักขึ้นได้
- กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS): ชาผู่เอ๋อร์มีคาเฟอีน ซึ่งการบริโภคปริมาณมากอาจทำให้อาการท้องร่วงทรุดหนักขึ้นและทำให้อาการของ IBS แย่ลงได้
- ต้อหิน: คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์จะเพิ่มแรงดันภายในตาขึ้น ซึ่งการเพิ่มขึ้นเช่นนี้อาจเกิดขึ้นภายใน 30 นาทีและอาจคงอยู่นานอย่างน้อย 90 นาที
- ความดันโลหิตสูง: คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์อาจส่งผลต่อระดับความดันโลหิตได้ อย่างไรก็ตามข้อกังวลนี้มักจะไม่เกิดกับผู้ที่มีการบริโภคคาเฟอีนเป็นประจำอยู่แล้ว
- กระดูกพรุน: การดื่มชาผู่เอ๋อร์จะเพิ่มปริมาณแคลเซียมที่ถูกขับออกทางปัสสาวะ ซึ่งจะทำให้กระดูกอ่อนแอลง หากคุณเป็นโรคกระดูกพรุน ไม่ควรดื่มชาผู่เอ๋อร์มากกว่า 3 แก้วต่อวัน อีกทั้งผู้ป่วยกลุ่มนี้ควรทานแคลเซียมเสริมเข้าไปมากขึ้นเพื่อชดเชยปริมาณแคลเซียมที่เสียไปทางปัสสาวะ สำหรับผู้หญิงสูงวัยที่มีภาวะทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อการใช้วิตามิน D ควรบริโภคคาเฟอีนอย่างระมัดระวัง เนื่องจากวิตามิน D จะทำงานร่วมกับแคลเซียมในการเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง
ยาที่ควรระมัดระวัง ในการใช้ร่วมกับชาผู่เอ๋อร์
เนื่องจากร่างกายจะมีกระบวนการขับคาเฟอีนออกจากร่างกาย โดยมียาหลายกลุ่มที่มีฤทธิ์ในการลดความเร็วของกระบวนการดังกล่าวลง ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงจากคาเฟอีน เช่น ตัวสั่น, ปวดศีรษะ, หัวใจเต้นเร็วขึ้น, และผลข้างเคียงอื่น ๆ โดยมีกลุ่มยา ดังต่อไปนี้
- ยาปฏิชีวนะกลุ่มควิโนโลน (Quinolone antibiotics)
- Disulfiram
- Conjugated Equine Estrogens, ethinyl estradiol, estradiol
- Fluvoxamine
- ยาสำหรับภาวะซึมเศร้า (MAOIs)
- แอลกอฮอล์
- Terbinafine
- Mexiletine
- Fluconazole
การใช้ชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับยาชนิดอื่นๆ
- Amphetamines และ Cocaine: ยากระตุ้นอย่าง Amphetamines และ Cocaine รวมถึง Ephedrine จะเร่งการทำงานของระบบประสาทขึ้น ซึ่งจะทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและทำให้รู้สึกใจสั่น คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์เองก็อาจเร่งการทำงานของระบบประสาทขึ้นเช่นกัน ดังนั้นการดื่มชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับยากระตุ้นอาจทำให้เกิดปัญหาร้ายแรงได้อย่างอัตราการเต้นของหัวใจมากเกินและความดันโลหิตพุ่งสูง ควรเลี่ยงการทานยากระตุ้นร่วมกับชาผู่เอ๋อร์
- Adenosine และ Dipyridamole: ชาผู่เอ๋อร์ประกอบด้วยคาเฟอีนที่อาจเข้ายับยั้งผลของยา adenosine ที่แพทย์จัดให้คนไข้ก่อนการทดสอบหัวใจ (cardiac stress test) ควรเลี่ยงการดื่มชาผู่เอ๋อร์หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนอื่น ๆ อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนเข้ารับการทดสอบนี้
- Clozapine ร่างกายจะทำลาย clozapine ออกจากร่างกาย ซึ่งคาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์อาจลดความเร็วของกระบวนการทำลายยา clozapine ลง หรือก็คือการดื่มชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับ clozapine จะเพิ่มผลข้างเคียงของยา clozapine ขึ้น
- Lithium ร่างกายจะทำการกำจัดลิเทียม ออกจากร่างกายเองตามธรรมชาติ ซึ่งคาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์สามารถเพิ่มความเร็วของกระบวนการกำจัดนี้ขึ้น หากคุณกำลังบริโภคคาเฟอีนและกำลังใช้ลิเทียมอยู่ ควรหยุดดื่มคาเฟอีนอย่างช้า ๆ เนื่องจากการหยุดดื่มชาผู่เอ๋อร์เร็วเกินจะทำให้ผลข้างเคียงจากลิเทียมมีเพิ่มขึ้น
- ยาสำหรับภาวะหอบหืด (Beta-adrenergic agonists) ชาผู่เอ๋อร์ประกอบด้วยคาเฟอีนที่สามารถกระตุ้นหัวใจได้ ยาสำหรับหอบหืดบางตัวเองก็ออกฤทธิ์กระตุ้นหัวใจได้เช่นกัน ดังนั้นการทานคาเฟอีนร่วมกับยาสำหรับหอบหืดอาจทำให้มีการกระตุ้นมากเกินไปจนทำให้เกิดปัญหากับหัวใจได้
- ยาสำหรับชะลอการเกิดลิ่มเลือด (Anticoagulant / Antiplatelet) ชาผู่เอ๋อร์ประกอบด้วยคาเฟอีนที่อาจชะลอการเกิดลิ่มเลือดได้ ดังนั้นการทานชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับยาสำหรับชะลอการเกิดลิ่มเลือดอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการฟกช้ำและเลือดออกได้
- Pentobarbital ผลกระตุ้นร่างกายของคาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์สามารถเข้ายับยั้งผลจากยา pentobarbital ได้
- Phenylpropanolamine คาเฟอีนในชาผู่เอ๋อร์สามารถกระตุ้นร่างกายขึ้นได้ ยา Phenylpropanolamine เองก็ออกฤทธิ์ด้วยการกระตุ้นร่างกายเช่นกัน ดังนั้นการดื่มชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับ Phenylpropanolamine อาจทำให้เกิดการกระตุ้นมากเกินไปและจะเพิ่มการเต้นของหัวใจ, ความดันโลหิต, และทำให้เกิดอาการตื่นเต้นได้
- Theophylline ชาผู่เอ๋อร์ประกอบด้วยคาเฟอีนที่ออกฤทธิ์แบบเดียวกับ theophylline อีกทั้งคาเฟอีนยังลดความเร็วในการกำจัดยา theophylline ออกจากร่างกายลง ดังนั้นการดื่มชาผู่เอ๋อร์ร่วมกับ theophylline อาจเพิ่มผลกระทบและผลข้างเคียงจาก theophylline ขึ้นได้
- ยาสำหรับโรคเบาหวาน (Antidiabetes drugs) ชาผู่เอ๋อร์อาจเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดขึ้นได้ ควรเฝ้าระวังระดับน้ำตาลในเลือดของคุณอย่างใกล้ชิด และอาจต้องทำการปรับปริมาณยาเบาหวานที่ใช้ตามความจำเป็น
วิธีชงชาผู่เอ๋อร์ด้วยกาชงชาแบบกด
- มาตราฐานการชงชาผู่เอ๋อร์จะอยู่ที่สัดส่วน 1:20 ในที่นี้คือ ชา 1 กรัม ต่อ ภาชนะชง(ที่จะแช่น้ำชา) 20 cc
- เติมน้ำร้อน 95-100 องศา ใส่พอท่วมใบชา แช่ทิ้งไว้ 3-5 วินาที จึงกดน้ำให้ทิ้งลงไปด้านล่าง
- และเทน้ำทิ้งน้ำแรกเราจะเป็นการปลุกชาหรือล้างใบชา หลังจากทำการล้างใบชาหรือปลุกใบชาเรียบร้อนแล้ว
- ให้เติมน้ำร้อนอีกครั้งและแช่ทิ้งไว้ 10-15 วินาที และจึงกดปุ่มเพื่อให้น้ำชาลงด้านล่างและพร้อมดื่มได้ทันที
