pseudoephedrine

Pseudoephedrine (ซูโดเอฟีดรีน)

Pseudoephedrine (ซูโดเอฟรีดรีน) อยู่ในกลุ่มยาบรรเทาอาการหวัด ทำให้หลอดเลือดที่เข้าไปเลี้ยงบริเวณจมูก ลำคอ และไซนัสหดตัว ช่วยลดการอักเสบที่เยื่อบุโพรงจมูก บรรเทาอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล รวมถึงภูมิแพ้ และไข้หวัดด้วย 

Pseudoephedrine คือสารในกลุ่มอัลคาลอยด์ (Alkaloid) เป็นไอโซเมอร์ (Isomer: สารที่มีองค์ประกอบของโมเลกุลเหมือนกัน แต่การจัดเรียงโครงสร้างของโมเลกุลต่างกัน) รูปแบบหนึ่งของ Ephedrine (เอฟีดรีน) 

โดยยังคงฤทธิ์ในการขยายหลอดลมและกระตุ้นประสาทเหมือนเดิม แต่มีความแรงน้อยกว่า Ephedrine ครึ่งหนึ่ง จึงนิยมนำ Pseudoephedrine มาใช้บรรเทาอาการคัดจมูกแทน Ephedrine ที่อันตรายมากกว่า

Pseudoephedrine ใช้รักษาโรคอะไร 

  • ลดอาการคัดจมูก: ช่วยให้หลอดเลือดในจมูกหดตัว ลดอาการคัดจมูกจากไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ภูมิแพ้ หรือไซนัส 
  • บรรเทาอาการต่าง ๆ จากโรคทางเดินหายใจ: ช่วยบรรเทาอาการอื่น ๆ เช่น อาการหายใจไม่สะดวกจากโรคทางเดินหายใจส่วนบน

กลไกการออกฤทธิ์ของ Pseudoephedrine 

ยาจะไปกระตุ้นตัวรับแอดรีเนอร์จิก (Adrenergic receptor) ชนิดแอลฟา (Alpha adrenergic receptor) และเบต้า (Beta adrenergic receptor)  ช่วยให้หลอดลมขยายตัวจากการคลายตัวของกล้ามเนื้อเรียบ ทำให้หลอดเลือดหดตัว

การบรรเทาอาการคัดจมูกจะอาศัยการหดตัวของหลอดเลือด ซึ่งเป็นหลอดเลือดที่เข้าไปเลี้ยงบริเวณจมูก ลำคอ และไซนัส ทำให้ของเหลวและเลือดเข้าสู่เนื้อเยื่อบริเวณนั้นได้ลดลง จึงช่วยลดการอักเสบที่เยื่อบุโพรงจมูก ร่วมกันกับลดการสร้างน้ำมูก

รูปแบบของยา Pseudoephedrine

Pseudoephedrine เป็นยาสำเร็จรูป มีทั้งรูปแบบยาสูตรเดียว และยาสูตรผสมที่มี Pseudoephedrine เป็นส่วนประกอบ 

ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทประเภทที่ 2 ตาม พรบ. วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518 จึงไม่สามารถวางจำหน่ายในร้านขายยาได้ บุคคลทั่วไปที่จำเป็นต้องใช้ยา ต้องไปพบแพทย์ และให้แพทย์สั่งจ่ายในสถานพยาบาลเท่านั้น 

รูปแบบของยา Pseudoephedrine ที่มีวางจำหน่ายในประเทศไทย ได้แก่

  • รูปแบบยาเดี่ยว ชนิดเม็ด ขนาดยา 30 และ 60 มิลลิกรัม
  • รูปแบบยาเดี่ยว ชนิดน้ำเชื่อม ความแรง 30 มิลลิกรัมต่อ 5 มิลลิลิตร
  • รูปแบบยาผสม ชนิดเม็ด ขนาดยา 30 และ 60 มิลลิกรัม ผสมกับ Triprolidine (ไตรโพลิดีน) 
  • รูปแบบยาผสม ชนิดน้ำเชื่อม ความแรง 30 มิลลิกรัมต่อ 5 มิลลิลิตร ผสมกับ Triprolidine (ไตรโพลิดีน) 

ขนาดและวิธีการใช้ยา Pseudoephedrine 

Pseudoephedrine รับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ มีขนาดและวิธีการใช้ยา ดังนี้

  • ผู้ใหญ่ ขนาดยา 60 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
  • เด็กอายุ 12–17 ปี ขนาดยา 60 มิลิลกรัม วันละ 3–4 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 240 มิลลิกรัมต่อวัน
  • เด็กอายุ 6–11 ปี ขนาดยา 30 มิลลิกรัม วันละ 3–4 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด 120 มิลลิกรัมต่อวัน

 ข้อควรระวังในการใช้ยา Pseudoephedrine 

ไม่แนะนำให้ใช้ยาในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี รวมถึงการใช้ยาแก้หวัดอื่น ๆ ที่มีส่วนผสมของ Pseudoephedrine เพราะอาจเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงสูง และยังมีข้อมูลด้านประสิทธิภาพในการรักษาที่จำกัด

หากผู้ป่วยใช้ยาควบคุมความดันโลหิตหรือยาในกลุ่มเบต้าบล็อกเกอร์ ให้แจ้งแพทย์ก่อนเสมอ เนื่องจากยาจะส่งผลต่อความดันโลหิต โดยเฉพาะการใช้ยาในกลุ่ม MAOI ที่อาจทำให้เกิดภาวะความดันสูงวิกฤต เป็นต่ออันตรายชีวิตได้ 

รวมถึงห้ามใช้ยา Pseudoephedrine ในผู้ที่มีโรค ภาวะหรืออาการเหล่านี้:

  • ผู้ป่วยหลอดเลือดหัวใจตีบ หัวใจขาดเลือด ความดันโลหิตสูง
  • ผู้ป่วยโรคไตบกพร่อง ระดับรุนแรง
  • ผู้ป่วยที่มีระดับฮอรโมนไทรอยด์สูงกว่าปกติหรือไทรอยด์เป็นพิษ 
  • ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
  • ผู้ป่วยต่อมลูกหมากโต
  • ผู้ป่วยต้อหินมุมปิด
  • ผู้ป่วยเนื้องอกต่อมหมวกไต ชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma)
  • ผู้ที่ได้รับยาต้านเศร้ากลุ่ม MAOI หรือเพิ่งหยุดใช้ยากลุ่ม MAOI ได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์ โดยตัวอย่างยากลุ่ม MAOI เช่น Rasagiline, Selegiline, Isocarboxazid, Phenelzine และ Tranylcypromine  
  • ผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่มกระตุ้นระบบซิมพาเทติก ยาเบต้าบล็อกเกอร์ และผู้ป่วยที่ดมยาสลบ

การใช้ยา Pseudoephedrine ในผู้มีครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตร

ควรระมัดระวังการใช้ยา Pseudoephedrine ในผู้มีครรภ์ โดยเฉพาะในช่วงไตรมาสแรก เพราะยังไม่มีการจำแนก Pseudoephedrine ตามดัชนีความปลอดภัยการใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ (Pregnancy Safety Index) 

รวมถึงยา Pseudoephedrine อาจกดการสร้างน้ำนมของมารดาได้อีกด้วย การใช้ยานี้ในผู้ให้นมบุตร ควรใช้อย่างระมัดระวัง  

ผลข้างเคียงจากยา Pseudoephedrine

ยานี้อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงบางประการได้ เช่น 

  • ต้อหินมุมปิด
  • วิตกกังวล
  • หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจเต้นเร็ว ส่งผลต่อการไหลเวียนโลหิต 
  • ปากแห้ง
  • เห็นภาพหลอน
  • ปวดศีรษะ
  • ความดันโลหิตสูง
  • กระสับกระส่าย
  • คลื่นไส้ อาเจียน
  • เกิดความผิดปกติทางจิต
  • มีอาการทางผิวหนัง
  • ส่งผลต่อการนอนหลับ
  • มีอาการสั่น
  • ปัสสาวะขัด 

Scroll to Top