Nitrofurantoin (ไนโตรฟูแรนโทอิน)

ยา ไนโตรฟูแรนโทอิน (Nitrofurantoin) เป็นยาปฏิชีวนะ ใช้สำหรับรักษาการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ หรือโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบเฉียบพลัน ยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย

ยาปฏิชีวนะใช้สำหรับรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น ไม่สามารถรักษาการติดเชื้อไวรัสได้ (เช่น ไข้หวัด  ไข้หวัดใหญ่) การใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่มีความจำเป็นต้องใช้ เป็นสาเหตุของการดื้อยาในอนาคตได้

สรรพคุณของยา Nitrofurantoin

• รักษาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ: ใช้สำหรับการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินปัสสาวะ เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• ป้องกันการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ: ในบางกรณีอาจใช้เพื่อป้องกันการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะในผู้ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดการติดเชื้อซ้ำ

กลไกการทำงานของ Nitrofurantoin

Nitrofurantoin ทำงานโดยการแทรกแซงกระบวนการเผาผลาญของแบคทีเรีย ทำให้แบคทีเรียไม่สามารถเจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ได้

วิธีใช้ยา Nitrofurantoin

• รับประทานยานี้พร้อมอาหาร หรือหลังอาหารตามที่แพทย์สั่ง โดยทั่วไปจะรับประทานวันละ 2 ครั้ง (ทุก 12 ชั่วโมง) แนะนำให้กลืนยาทั้งเม็ดเพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุด
• ห้ามรับประทานยาลดกรดที่มีส่วนประกอบของ Magnesium trisilicate ระหว่างใช้ยา Nitrofurantoin เพราะยาลดกรดจะจับตัวกับยา Nitrofurantoin ทำให้ยาดูดซึมไม่ดี
• เพื่อให้ได้ประโยชน์จากยาเต็มที่ คุณต้องรับประทานยานี้ด้วยระยะเวลาที่ห่างเท่าๆ กัน เพื่อไม่ให้ลืมรับประทานยา แนะนำให้รับประทานยาในเวลาเดียวกันของทุกวัน
• ให้รับประทานยานี้ทุกวันจนยาหมดตามที่แพทย์สั่ง แม้ว่าอาการจะดีขึ้นในไม่กี่วันก็ตาม การหยุดยาเร็วเกินไปอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียกลับมาเจริญเติบโต ทำให้การติดเชื้อกลับมาเป็นซ้ำได้
• แจ้งแพทย์หากอาการที่เป็นไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง

ผลข้างเคียงของยา Nitrofurantoin

• อาการข้างเคียงที่อาจเกิดจากการใช้ยา Nitrofurantoin เช่น คลื่นไส้ ปวดศีรษะ ถ้าอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที
• โปรดจำไว้ว่า การที่แพทย์สั่งยานี้ให้กับคุณ เพราะว่าแพทย์ได้ประเมินแล้วว่าคุณจะได้รับประโยชน์จากยานี้มากกว่าความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียง ผู้ป่วยหลายรายที่ใช้ยานี้ไม่เกิดอาการข้างเคียงร้ายแรงจากยา
• ยา Nitrofurantoin อาจทำให้ปัสสาวะมีสีเหลืองเข้ม หรือมีสีน้ำตาลได้ ซึ่งไม่เป็นอันตราย และจะเป็นชั่วคราวเท่านั้น เมื่อหยุดยาสีปัสสาวะจะกลับมาเป็นปกติ อย่างไรก็ตามปัสสาวะสีน้ำตาลเข้มอาจเป็นสัญญาณของอาการข้างเคียงที่พบได้น้อย คือ ปัญหาที่ตับ หรือโลหิตจาง ดังนั้นให้ไปพบแพทย์ทันทีถ้าคุณมีปัสสาวะสีเข้มร่วมกับมีอาการดังต่อไปนี้: คลื่นไส้อาเจียนที่ไม่ดีขึ้น ปวดท้อง ตัวเหลือง ตาเหลือง อ่อนเพลีย หัวใจเต้นเร็ว
• ให้รีบไปพบแพทย์ทันทีถ้าคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรงมาก ได้แก่ ชา เสียวซ่าที่มือ เท้า กล้ามเนื้ออ่อนแรงผิดปกติ
• ยา Nitrofurantoin อาจทำให้เกิดปัญหาที่ปอดอย่างร้ายแรง แม้ว่าจะพบได้น้อย แต่อาจทำให้เสียชีวิตได้ โดยปัญหาที่ปอดอาจเกิดขึ้นภายในเดือนแรกของการใช้ยา หรือเกิดหลังจากใช้ยาไปแล้วเป็นเวลานานก็ได้ (นานตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป) ดังนั้นให้รีบไปพบแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการที่บ่งบอกว่ามีปัญหาที่ปอด ได้แก่ ไอเรื้อรัง เจ็บหน้าอก หายใจถี่ หายใจลำบาก ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ ผิวหนังมีสีน้ำเงินม่วง
• ยานี้อาจเป็นสาเหตุของโรคทางลำไส้ที่ร้ายแรงแต่พบได้น้อย คือมีอาการท้องเสียที่เกิดจากเชื้อ  Clostridium Difficile (Clostridium Difficile-Associated Diarrhea) ซึ่งเกิดจากแบคทีเรียที่ดื้อยา โดยโรคนี้อาจเกิดขึ้นระหว่างการใช้ยา Nitrofurantoin หรือภายในสัปดาห์จนถึงเดือนหลังหยุดยาแล้ว ให้แจ้งแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการเหล่านี้: ท้องเสียต่อเนื่อง ปวดท้อง เกร็งท้อง อุจจาระมีมูก/มูกเลือดปน
• อย่าใช้ยาแก้ท้องเสีย หรือยาแก้ปวดกลุ่มที่มีฤทธิ์เสพติด ถ้าคุณมีอาการดังกล่าว เนื่องจากอาจทำให้อาการแย่ลงได้
• การใช้ยา Nitrofurantoin ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน หรือใช้ซ้ำหลายครั้ง อาจทำให้ติดเชื้อราในช่องปาก (Oral Thrush) หรือเกิดการติดเชื้อรา ให้ไปพบแพทย์หากคุณมีฝ้าสีขาว (คราบสีขาว) ในช่องปาก มีตกขาวผิดปกติทางช่องคลอด หรือมีอาการอื่นๆ เกิดขึ้น
• ปฏิกิริยาการแพ้ยานี้ เป็นเรื่องที่พบได้น้อย อย่างไรก็ตามถ้าเกิดอาการใดๆ ของการแพ้ยาให้รีบไปพบแพทย์ทันที ได้แก่ ผื่น คัน/บวม (โดยเฉพาะที่หน้า ลิ้น คอ) เวียนศีรษะรุนแรง หายใจลำบาก
• อาการข้างเคียงที่กล่าวไว้ข้างต้นไม่ใช่อาการข้างเคียงทั้งหมดที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นถ้าคุณมีอาการผิดปกติใดๆ ที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

แจ้งแพทย์ทันทีหากคุณมีอาการข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่ร้ายแรง ได้แก่

• ปวดตา
• การมองเห็นผิดปกติ การมองเห็นเปลี่ยนแปลงไป
• มีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ สภาพจิตใจ
• ปวดศีรษะไม่ดีขึ้น ปวดศีรษะอย่างรุนแรง
• มีอาการของการติดเชื้อที่เกิดขึ้นใหม่ เช่น มีไข้ เจ็บคอ
• เลือดออกง่าย มีรอยช้ำง่าย

ข้อควรระวังในการใช้ยา Nitrofurantoin

ถ้าคุณแพ้ยา Nitrofurantoin  หรือแพ้สิ่งอื่นๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบก่อนได้รับยานี้ ผลิตภัณฑ์ยานี้อาจประกอบด้วยสารไม่ออกฤทธิ์อื่นซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการแพ้หรือปัญหาอื่นได้ ให้ปรึกษาเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

ไม่ควรใช้ยา Nitrofurantoin หากคุณป่วยเป็นโรคบางโรค ดังนั้นก่อนการใช้ยา Nitrofurantoin ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ถ้าคุณเป็นโรคดังต่อไปนี้

• โรคไต เช่น มีปัสสาวะออกน้อย หรือไม่มีปัสสาวะ
• เป็นโรคทางพันธุกรรมบางชนิด (โรคขาดเอนไซม์ G-6-PD)
• เคยเกิดปัญหาที่ตับจากการใช้ยา Nitrofurantoin มาก่อน

ก่อนการใช้ยา Nitrofurantoin ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณเป็น

• โรคตับ
• โรคปอด
• มีอาการชา เสียวซ่าที่แขน ขา
• มีภาวะขาดวิตามินบี
• สมดุลเกลือแร่ในร่างกายผิดปกติ
• เป็นโรคเลือด เช่น โลหิตจาง
• เป็นโรคเบาหวาน
• อ่อนแรงเรื้อรังซึ่งมีสาเหตุจากโรคเรื้อรังที่เป็น
• เป็นโรคตาบางชนิด เช่น ประสาทตาอักเสบ (Optic neuritis)

ตามปกติแล้วการทำงานของไตจะค่อยๆ ลดลงตามอายุที่มากขึ้น ยา Nitrofurantoin เป็นยาที่ขับออกทางไต ดังนั้นผู้สูงอายุจึงอาจมีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการข้างเคียงได้มากกว่าคนทั่วไป โดยเฉพาะปัญหาที่เกิดขึ้นกับเส้นประสาท ตับ หรือปอด

ยา Nitrofurantoin อาจทำให้วัคซีนที่ทำจากแบคทีเรียเชื้อเป็น (เช่น ไทฟอยด์วัคซีน) ไม่สามารถออกฤทธิ์ได้ดี ดังนั้นอย่าฉีดวัคซีนระหว่างการใช้ยานี้ ยกเว้นแพทย์สั่ง

ระหว่างการตั้งครรภ์ ยานี้ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ประเมินแล้วว่ามีความจำเป็นจริงๆ และห้ามใช้ยานี้ถ้าใกล้จะคลอดแล้ว (ตั้งครรภ์สัปดาห์ที่ 38-42) รวมถึงห้ามใช้ในช่วงกำลังจะคลอดด้วย เพราะการใช้ยาในช่วงดังกล่าวอาจทำให้เกิดโรคเลือดบางชนิดในทารก (โลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตก หรือ Hemolytic anemia) ดังนั้นให้ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ของการใช้ยานี้ขณะตั้งครรภ์

ยา Nitrofurantoin ผ่านไปยังน้ำนมได้ และอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ในทารกอายุน้อยกว่า 1 เดือน หรือในทารกที่ป่วยเป็นโรคทางพันธุกรรมบางชนิด (โรคขาดเอนไซม์ G-6-PD) ดังนั้นให้ปรึกษาแพทย์ก่อนการให้นมบุตร

ยา Nitrofurantoin ไม่ควรใช้ในเด็กทารกอายุน้อยกว่า 1 ปี (อ่านเพิ่มเติมในส่วนของข้อควรระวังในการใช้ยา)

ยา Nitrofurantoin ไม่ควรใช้รักษาการติดเชื้อนอกกระเพาะปัสสาวะ เช่น ติดเชื้อที่ไต กรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis หรือฝีหนองรอบๆ ไต (Perinephric abscesses)

การใช้ยา Nitrofurantoin ร่วมกับยาอื่น

• การเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา (Drug Interactions) อาจเปลี่ยนแปลงการออกฤทธิ์ของยาหรือเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงร้ายแรง ซึ่งบุคลากรทางการแพทย์ เช่น แพทย์หรือเภสัชกรอาจช่วยคุณหลีกเลี่ยงการใช้ยาที่อาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างกันและช่วยติดตามการใช้ยาให้กับคุณ อย่าเริ่มยา หยุดยา หรือเปลี่ยนแปลงขนาดยาต่างๆ เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
• ก่อนเริ่มใช้ยา Nitrofurantoin ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรทุกชนิดที่คุณกำลังใช้อยู่ โดยเฉพาะยารักษาโรคเกาต์ (ยาในกลุ่ม Uricosuric drugs เช่น Sulfinpyrazone)
• แม้ว่ายาปฏิชีวนะส่วนใหญ่ไม่ค่อยส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยาคุมกำเนิด เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด, แผ่นแปะคุมกำเนิด หรือห่วงคุมกำเนิด แต่มียาปฏิชีวนะบางรายการ (เช่น Rifampicin, Rifabutin) ที่ส่งผลลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด ทำให้ตั้งครรภ์ได้ ถ้าคุณกำลังใช้ฮอร์โมนคุมกำเนิด ให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
• ยา Nitrofurantoin อาจรบกวนผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการบางชนิด เช่น การตรวจกลูโคสในปัสสาวะ (Urine glucose tests) ซึ่งอาจทำให้ผลการตรวจผิดพลาดได้ จึงต้องแจ้งแพทย์และเจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการทราบว่าคุณกำลังใช้ยานี้อยู่
• ข้อมูลที่ระบุนี้ไม่ได้ครอบคลุมการเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาที่อาจเกิดขึ้นได้ทั้งหมด ดังนั้นก่อนใช้ยาใดๆ ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับรายการยา อาหารเสริม และสมุนไพรทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่
• การรับประทานยานี้พร้อมอาหารทำให้ยา Nitrofurantoin อยู่ในกระเพาะอาหารได้นานขึ้น ยาจะถูกละลายด้วยกรดในกระเพาะอาหารได้มากขึ้น ทำให้ระดับยาในเลือดสูงขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการรักษาโรค จึงแนะนำให้รับประทานยานี้พร้อมอาหาร นอกจากนี้ยังเป็นการช่วยลดอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นด้วย เช่น อาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรสำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

รายการยาที่อาจเกิดปฏิกิริยากับยา Nitrofurantoin

• ยาลดกรด Magnesium Trisilicate
• Live typhoid vaccine

การได้รับยา Nitrofurantoin เกินขนาด

หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา Nitrofurantoin เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง เช่น หมดสติ หรือหายใจลำบาก ให้รีบเรียกรถพยาบาลทันที โทร 1669

หากลืมรับประทานยา Nitrofurantoin

ถ้าคุณลืมรับประทานยานี้ ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ หากนึกได้เมื่อใกล้กับเวลาของมื้อถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมไป และรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

การเก็บรักษายา Nitrofurantoin

เก็บรักษายาที่อุณหภูมิห้อง (15-30 องศาเซลเซียส) ห่างจากแสงแดดและความชื้น ไม่เก็บยาในห้องน้ำ เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุหรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก