รู้จักการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง แปลงน้องชายให้เป็นน้องสาว ด้วยเทคนิคต่อกราฟ

ผ่าตัดแปลงเพศชายเป็น ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เทคนิคใช้ผิวหนังองคชาตม้วนกลับ คืออะไร? ดีไหม? มีวิธีทำอย่างไร? ข้อดี ข้อเสีย เป็นอย่างไร? ใครทำได้บ้าง? มีผลข้างเคียงไหม? ราคาเท่าไร? ทำที่ไหนดี?

HDmall สรุปให้

ขยาย

ปิด

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ คือการผ่าตัดแปลงเพศโดยใช้ผิวหนังอวัยวะเพศเดิม ได้แก่ ผิวหนังขององคชาต และถุงอัณฑะ มาสร้างเป็นช่องคลอดใหม่ จัดเป็นวิธีการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงมาตรฐานที่ศัลยแพทย์นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย เพราะทำง่าย ไม่ซับซ้อนมาก และมีความเสี่ยงต่ำ
หากผิวหนังองชาตเดิมกับผิวหนังถุงอัณฑะยังไม่เพียงพอต่อการบุผนังช่องคลอดให้ได้ความลึกตามที่ต้องการ สามารถนำผิวหนังบริเวณอื่น เช่น ขาหนีบ ต้นขา หรือหน้าท้อง มาเพิ่มได้
การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เหมาะสำหรับผู้ที่ผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงครั้งแรก ที่มีผิวหนังองคชาตเดิมเพียงพอ มีความยาวขององคชาตมากกว่า 4 นิ้ว และไม่ได้ขริบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศชาย
การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ ราคาประมาณ 130,000-200,000 บาท ขึ้นอยู่กับโปรโมชันของแต่ละสถานพยาบาล โดยส่วนใหญ่ มักรวมค่าแพทย์ ค่าห้องพัก และการดูแลหลังการผ่าตัดเรียบร้อยแล้ว
เปรียบเทียบแพ็กเกจผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง หรือแอดไลน์ @hdcoth

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง (MTF sex reassignment surgery) แปลงน้องชายให้เป็นน้องสาว มักเป็นขั้นตอนสุดท้ายของกระบวนการแปลงเพศชายเป็นหญิง

หลังจากที่ผ่านการรับฮอร์โมนเพศหญิงและใช้ชีวิตเป็นผู้หญิงติดต่อกันเป็นระยะเวลา 1 ปี หรือผ่าตัดอวัยวะแสดงเพศอื่นๆ เช่น ผ่าตัดเปลี่ยนเสียง กรอลูกกระเดือก หรือผ่าตัดเสริมหน้าอกเรียบร้อยแล้ว และยังคงมีความต้องการผ่าตัดแปลงเพศเพื่อการเป็นผู้หญิงอย่างสมบูรณ์แบบ

สำหรับใครที่สนใจผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง แล้วอยากรู้ข้อมูลเกี่ยวกับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ ซึ่งเป็นวิธีผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงมาตรฐาน HDmall.co.th ได้รวบรวมข้อมูลที่น่าสนใจมาให้แล้ว อ่านได้ที่บทความนี้เลย

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ คืออะไร?

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ คือการผ่าตัดแปลงเพศโดยใช้ผิวหนังอวัยวะเพศเดิม ได้แก่ ผิวหนังขององคชาต และถุงอัณฑะ มาสร้างเป็นช่องคลอดใหม่

จัดเป็นวิธีการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงมาตรฐานที่ศัลยแพทย์นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย เพราะทำง่าย ไม่ซับซ้อนมาก และมีความเสี่ยงต่ำ

โดยการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ จะเหมาะสำหรับผู้ที่ผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงครั้งแรก ที่มีผิวหนังองคชาตเดิมเพียงพอ มีความยาวขององคชาตมากกว่า 4 นิ้ว และไม่ได้ขริบหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศชาย

ความแตกต่างระหว่างเทคนิคต่อกราฟ และเทคนิคใช้ผิวหนังองคชาตม้วนกลับ เป็นอย่างไร?

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคใช้ผิวหนังองคชาตม้วนกลับ เป็นวิธีผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงแบบดั้งเดิม โดยศัลยแพทย์จะนำเอาผิวหนังขององคชาตสอดกลับเข้าไปตกแต่งทำเป็นช่องคลอด

แต่วิธีนี้ มักพบปัญหาผิวหนังองคชาตเดิมไม่เพียงพอ ทำให้ได้ช่องคลอดที่ไม่ลึกมาก จึงจำเป็นต้องนำผิวหนังส่วนอื่นมาต่อ จึงพัฒนาไปเป็นเทคนิคต่อกราฟนั่นเอง

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟนั้น ศัลยแพทย์จะเอาผิวหนังถุงอัณฑะมาต่อกับผิวหนังองคชาตเดิม เพื่อเพิ่มความลึกของช่องคลอดให้ได้ตามที่ต้องการ และเพียงพอต่อการใช้งาน

หากผิวหนังองชาตรวมกับผิวหนังถุงอัณฑะยังไม่เพียงพอต่อการบุผนังช่องคลอดให้ได้ความลึกตามที่ต้องการ ก็สามารถนำผิวหนังบริเวณอื่น เช่น ขาหนีบ ต้นขา หรือหน้าท้อง มาเพิ่มได้

อย่างไรก็ตาม ผิวหนังที่เอามาใช้ในการบุผนังช่องคลอดนั้น ล้วนจัดอยู่ในกลุ่มเนื้อเยื่อชนิดที่ไม่มีเยื่อเมือกธรรมชาติเหมือนกัน จึงทำให้ในบางครั้งก็ถูกเรียกรวมกันว่าเทคนิคต่อกราฟนั่นเอง

เปรียบเทียบข้อดี-ข้อเสียของการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ

ข้อดีของการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ

เป็นวิธีที่ทำง่าย ไม่ซับซ้อน ไม่ยุ่งยาก
ไม่ต้องผ่าตัดเข้าไปในช่องท้อง จึงไม่รบกวนอวัยวะภายในช่องท้อง และไม่เสี่ยงเป็นแผลเป็นนูนบริเวณหน้าท้อง
สามารถนำอวัยวะเดิมของผู้เข้ารับการผ่าตัดมาตกแต่ง และใช้ให้เกิดประโยชน์ให้มากที่สุด
ใช้ระยะเวลาพักฟื้นน้อยที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัดด้วยเทคนิคอื่นๆ

ข้อเสียของการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ

เนื้อเยื่อที่ใช้ในการบุผนังช่องคลอด เป็นเนื้อเยื่อชนิดที่ไม่มีเยื่อเมือกธรรมชาติ จึงทำให้ช่องคลอดแห้ง และเสี่ยงต่อการตีบตันสูง จึงจำเป็นต้องใส่วัสดุขยายช่องคลอดอย่างสม่ำเสมอ
เนื่องจากช่องคลอดไม่มีสารหล่อลื่น จึงต้องใช้เจลหล่อลื่นทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันการเกิดบาดแผลถลอกจากการเสียดสี
ในกรณีที่ผิวหนังองคชาตเดิมไม่สามารถสร้างความลึกได้เพียงพอ แพทย์จะต้องใช้ผิวหนังส่วนอื่นๆ มาเสริม เช่น ผิวหนังบริเวณต้นขาด้านใน ขาหนีบ หน้าท้อง ซึ่งจะทำให้เพิ่มแผลผ่าตัด 1 จุด และทำให้การผ่าตัดซับซ้อนขึ้น
เนื่องจากเนื้อเยื่อที่ใช้บุผนังช่องคลอดได้มาจากผิวหนังที่มีขน จึงอาจทำให้มีขนขึ้นภายในช่องคลอด และส่งผลให้ไม่เป็นธรรมชาติ ซึ่งสามารถป้องกันได้ด้วยการทำเลเซอร์กำจัดขนบริเวณผิวหนังรอบอวัยวะเพศ อย่างน้อย 3-5 ครั้งก่อนผ่าตัด

ความเสี่ยง ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นหลังผ่าตัด มีอะไรบ้าง?

ความเสี่ยงทั่วไปที่พบได้จากการผ่าตัด เช่น แพ้ยาชา แพ้ยาสลบ มีเลือดคั่ง เลือดออก ติดเชื้อ แผลบวม รอยช้ำ เลือดออก หรือปวดแผล
ปากช่องคลอดตีบตัน เกิดจากการไม่ขยายช่องคลอดด้วยแท่งขยายช่องคลอดอย่างสม่ำเสมอ สามารถแก้ไขได้ด้วยการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อลำไส้ หรือเยื่อบุช่องท้อง
ท่อปัสสาวะตีบตัน ในเบื้องต้นแพทย์จะระบายน้ำปัสสาวะออก โดยการใส่สายสวนปัสสาวะเพื่อให้น้ำปัสสาวะออก แล้วคาสายสวนไว้ หรือใส่เครื่องมือขยายท่อปัสสาวะ หลังจากนั้นถึงจะหาสาเหตุของการอุดกั้น และให้การรักษาที่เหมาะสมต่อไป
เนื้อตาย สามารถแก้ไขได้ด้วยการผ่าตัดตกแตกบริเวณที่เนื้อตายใหม่อีกครั้ง
แคมใหญ่ หรือแคมเล็ก มีขนาดไม่เท่ากัน สามารถแก้ไขได้ด้วยการผ่าตัดตกแตกแคมหลังผ่าตัดแปลงเพศ
ไม่พอใจในขนาดและรูปทรงของช่องคลอด ท่อปัสสาวะ และคลิตอริส สามารถแก้ไขได้ด้วยการผ่าตัดแปลงเพศใหม่
มีแผลเป็น หรือคีลอยด์ ที่บริเวณหน้าท้อง หรือต้นขา ในกรณีที่ต้องนำผิวหนังส่วนอื่นมาใช้ในการบุผนังช่องคลอดเพิ่ม
ความรู้สึกทางเพศลดลง

ขั้นตอนผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เป็นอย่างไร?

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เป็นการผ่าตัดภายใต้การดมยาสลบ ระยะเวลาในการผ่าตัดประมาณ 4-6 ชั่วโมง โดยมีขั้นตอนทั่วไปดังนี้

สร้างช่องคลอดเทียม โดยการกรีดผิวหนังระหว่างถุงอัณฑะและรูทวารหนัก แล้วเลาะโพรงเข้าไปจนใกล้กับเยื่อบุช่องท้อง ความลึกและความกว้างของช่องคลอดเทียมจะแตกต่างกันไปตามสรีระของแต่ละคน โดยทั่วไปในคนเอเชียสามารถสร้างช่องคลอดได้ลึกประมาณ 5-6 นิ้ว
ตัดแกนองคชาตออก และเก็บเส้นประสาทรับความรู้สึกทางเพศ เพื่อเตรียมทำปุ่มรับความรู้สึกทางเพศ หรือที่เรียกว่า "คลิตอริส (Clitoris)"
ตัดท่อปัสสาวะเพศชายให้สั้นลง แล้วตกแต่งให้สามารถปัสสาวะพุ่งลงเหมือนผู้หญิง
เลาะเอาอัณฑะออก เก็บผิวหนังที่หุ้มไว้ โดยผิวหนังของอัณฑะและองคชาตจะถูกดันเข้าไปในช่องคลอดที่เลาะไว้เพื่อสร้างเป็นผนังช่องคลอด ถ้าผิวหนังไม่พอ สามารถเอาผิวหนังจากบริเวณขา หรือลำไส้ใหญ่ มาเสริมได้
ตกแต่งบริเวณภายนอก ได้แก่ แคมนอก (Major Labia) แคมใน (Minor Labia) ท่อปัสสาวะ และปุ่มรับความรู้สึกทางเพศ ให้สวยงามเหมือนอวัยวะเพศหญิง
ใส่ผ้าก๊อซเข้าไปในช่องคลอดเพื่อป้องกันไม่ให้โพรงตีบแคบ โดยแผลผ่าตัดจะหายภายใน 7-14 วัน และอาจจะต้องนอนพักในโรงพยาบาลประมาณ 7 วัน

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เป็นอย่างไร?

การเตรียมก่อนเข้ารับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง แบ่งเป็น 2 ส่วน คือการเตรียมตัวเพื่อให้ผ่านเกณฑ์ที่สามารถเข้ารับการผ่าตัดแปลงเพศได้ และการเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัด เพื่อให้กระบวนการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงเป็นไปอย่างปลอดภัยมากยิ่งขึ้น มีรายละเอียดดังนี้

1.หลักเกณฑ์ของผู้ที่สามารถเข้ารับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง

มีอายุ 20 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป ในกรณีที่มีอายุ 18-20 ปี จะต้องให้ผู้ปกครองเซ็นเอกสารยินยอมเข้ารับการผ่าตัด
ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นคนข้ามเพศ (Gender Dysphoria) และมีใบรับรองจากจิตแพทย์จำนวน 2 ใบ โดยใบรับรองจะต้องมีอายุไม่เกิน 6 เดือน ก่อนวันผ่าตัด
ในกรณีที่การผ่าตัดแปลงเพศครั้งที่ 2 เพื่อแก้ไขปัญหาช่องคลอดตีบตัน ไม่ต้องใช้ใบรับรองจากจิตแพทย์
ไม่มีโรคประจำตัวที่เป็นอันตรายต่อการผ่าตัด หรือเป็นข้อห้ามในการดมยาสลบ
ได้รับฮอร์โมนเพศหญิง หรือที่เรียกว่า “เทคฮอร์โมน” ติดต่อกันไม่น้อยกว่า 1 ปี
ใช้ชีวิตเป็นผู้หญิง 24 ชั่วโมง ติดต่อกันไม่น้อยกว่า 1 ปี

2.การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง

ตรวจสุขภาพ ตรวจเลือด และเอ็กซเรย์ อย่างละเอียด หากพบว่า มีความผิดปกติ หรือมีโรคประจำตัว แพทย์ผู้ทำการผ่าตัดจะส่งปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อประเมินความเสี่ยงร่วมด้วย
หยุดยาฮอร์โมนข้ามเพศทุกชนิดก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 1 เดือน เพื่อป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำระหว่างการผ่าตัด (Deep venous thrombosis)
หยุดรับประทานยา หรือสมุนไพร ที่ทำให้เลือดออกง่าย อย่างน้อย 2 สัปดาห์ เช่น แอสไพริน (Aspirin) โคลพิโดเกรล (Clopidogrel) วิตามินอี น้ำมันตับปลา คอลลาเจน โสม หรือกระเทียม
งดสูบบุหรี่ หรือใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบนิโคติน เช่น บุหรี่ไฟฟ้า หมากฝรั่งนิโคติน หรือแผ่นแปะสำหรับเลิกบุหรี่ ก่อนการผ่าตัด อย่างน้อย 2 เดือน
งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อย่างน้อย 1 สัปดาห์
รักษาสุขอนามัยอวัยวะเพศให้สะอาดอยู่เสมอ

การดูแลหลังผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ เป็นอย่างไร?

ในช่วง 7 วันแรกหลังการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ ผู้เข้ารับการผ่าตัดจะต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาล โดยจะมีทีมแพทย์และพยาบาลคอยดูแลอย่างใกล้ชิด มีรายละเอียดดังนี้

ในช่วง 1-2 วันแรกหลังการผ่าตัด จะต้องนอนอยู่ในท่านอนหงาย ยกสะโพกให้สูง และแยกขาทั้ง 2 ออกจากกันเล็กน้อย เพื่อลดอาการบวม
วันที่ 3 หลังการผ่าตัด สามารถนอนตะแคงได้
วันที่ 4 หลังการผ่าตัด แพทย์จะถอดสายระบายเลือดเสียออก และเปิดแผลทำความสะอาดแผล
วันที่ 6 หลังการผ่าตัด แพทย์จะเปิดแผลทำความสะอาดแผล และเอาผ้าก๊อซที่อยู่ในช่องคลอดออก
วันที่ 7 หลังการผ่าตัด แพทย์จะถอดสายสวนปัสสาวะออก และอนุญาตให้กลับบ้านได้
แพทย์จะนัดหมายให้กลับมาตัดไหม และตรวจติดตามอาการทุกๆ 1 สัปดาห์ จนกว่าจะครบ 1 เดือน (ขึ้นอยู่กับแต่ละโรงพยาบาล)

ในช่วงที่กลับไปพักฟื้นต่อที่บ้าน ผู้เข้ารับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิงจะต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันการเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย เช่น

ทำความสะอาดแผลพร้อมกับขยายช่องคลอด ทุกวันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ครั้งละ 30 นาที จนกว่าแผลภายนอกและภายในช่องคลอดจะหายสนิทดี
หลังขับถ่าย และขยายช่องคลอด ควรทำความสะอาดบาดแผลร่วมกับทายาทุกครั้ง และสวมใส่ผ้าอนามัยเพื่อซึมซับคราบเลือด โดยทั่วไปแผลผ่าตัดจะหายภายใน 2-3 สัปดาห์หากไม่มีภาวะแทรกซ้อน
หลังขยายช่องคลอดเสร็จ ควรสวนล้างช่องคลอดทุกครั้ง โดยใช้ยาโพวิโดนไอโอดีนชนิดน้ำผสมกับน้ำเกลือ ในอัตราส่วน 1:10 (เช่น ผสมน้ำ 100 ซีซี เข้ากับยา 10 ซีซี) แนะนำปริมาณครั้งละ 100-200 ซีซี
ห้ามนั่งยอง หรือแยกขาก่อนที่แผลผ่าตัดจะหายสนิท เนื่องจากจะทำให้แผลปริแยกได้
หลีกเลี่ยงการใช้น้ำสบู่สวนล้างช่องคลอด เพราะอาจทำให้เกิดการระคายเคืองได้
งดมีเพศสัมพันธ์เป็นเวลาอย่างน้อย 2 เดือน
ในช่วง 1 ปีแรกจะต้องขยายช่องคลอดทุกวัน วันละ 2 ครั้ง นานครั้งละ 30-60 นาที โดยค่อยๆ เพิ่มขนาดตามที่แพทย์สั่ง เมื่อครบ 1 ปีแล้ว สามารถขยายช่องคลอดสัปดาห์ละ 1 ครั้งได้ โดยใช้แท่งขยายช่องคลอดที่มีขนาดใหญ่ที่สุด

แนวทางการดูแลหลังผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ อาจมีความแตกต่างกันไปในแต่ละสถานพยาบาล

เพื่อให้ผู้เข้ารับการผ่าตัดสามารถดูแลตนเองได้อย่างเหมาะสม ควรสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมกับแพทย์ผู้ทำการผ่าตัด หรือเจ้าหน้าที่

ผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ ราคาเท่าไหร่?

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง ด้วยเทคนิคต่อกราฟ ราคาประมาณ 130,000-200,000 บาท ขึ้นอยู่กับโปรโมชันของแต่ละสถานพยาบาล โดยส่วนใหญ่ มักรวมค่าแพทย์ ค่าห้องพัก และการดูแลหลังการผ่าตัดเรียบร้อยแล้ว

การผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง จะเลือกเทคนิคการสร้างช่องคลอดเทียมแบบไหนนั้น ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ความต้องการของผู้ที่เข้ารับการผ่าตัด ขนาดของอวัยวะเพศเดิม งบประมาณ และการประเมินของแพทย์ จึงไม่สามารถตอบได้ว่าวิธีไหนเหมาะกับใครที่สุด

ดังนั้นผู้ที่ต้องการแปลงเพศชายเป็นหญิงจึงควรเข้ารับการปรึกษากับแพทย์ผู้ทำการผ่าตัด เพื่อวางแผนการรักษา และเลือกเทคนิคการสร้างช่องคลอดเทียมที่เหมาะสมกับตนเอง

สนใจแปลงเพศชายเป็นหญิง สามารถ เปรียบเทียบแพ็กเกจและราคาแปลงเพศชายเป็นหญิง ได้ที่นี่ หรือแอดไลน์ @hdcoth มีแอดมินใจดีคอยให้บริการข้อมูล และนัดหมายกับโรงพยาบาล ทุกวัน ตั้งแต่เวลาเก้าโมงเช้าถึงตีหนึ่ง แอดได้เลยไม่ต้องรอ!

รวมบทความที่เกี่ยวข้องกับการผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง

ที่มาของข้อมูล

โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์, นวัตกรรมแปลงเพศจากชายเป็นหญิงด้วยเทคนิคใหม่แห่งแรกในโลก (https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/แปลงเพศจากชายเป็นหญิง/), 30 สิงหาคม 2564.

โรงพยาบาลศัลยกรรมตกแต่ง กมล, ผ่าตัดแปลงเพศชายเป็นหญิง (MTF Sex Reassignment Surgery) (https://www.kamolhospital.com/service/MTF-sex-reassignment/), 30 สิงหาคม 2564.

โรงพยาบาลยันฮี, แปลงเพศจากชายเป็นหญิง (https://th.yanhee.net/หัตถการ/ผ่าตัดแปลงเพศ-ชายเป็นหญิง/), 30 สิงหาคม 2564.

นพ.วรพล รัตนเลิศ, MTF ข้อมูลเชิงลึกแปลงเพศ (https://th.yanhee.net/หัตถการ/mtf-ข้อมูลเชิงลึกแปลงเพศ/), 30 สิงหาคม 2564.

ศ.นพ.อภิรักษ์ ช่วงสุวนิช, เมื่อใจไม่ตรงกับเพศจะทำอย่างไร (https://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=720), 30 สิงหาคม 2564.

อาจารย์แพทย์หญิงอุบล แสงอนันต์ และแพทย์หญิงจงปีติ วุฒิสรรพ์, บทบาทของนรีแพทย์ในการดูแลหญิงข้ามเพศ (https://w1.med.cmu.ac.th/obgyn/index.php?option=com_content&view=article&id=1314:2017-02-26-09-26-31&catid=45&Itemid=561), 30 สิงหาคม 2564.