ไซลิทอล (Xylitol) คือ แอลกอฮอล์ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในพืชผักและผลไม้ส่วนมาก โดยไซลิทอลที่สกัดมาจากไม้เบิร์ชนั้นจะถูกนำไปใช้ทำยา
สารบัญ
ประโยชน์ของไซลิทอล
- ไซลิทอลถูกใช้เป็นสารแทนน้ำตาล และเป็นส่วนผสมของหมากฝรั่งและขนมขบเคี้ยว “ปราศจากน้ำตาล” ทั้งหลาย อย่างไรก็ตามสารให้ความหวานแทนน้ำตาลที่นิยมใช้กันมากที่สุดกลับเป็นซอร์บิทอล (sorbitol) เนื่องจากมีราคาถูกกว่าไซลิทอลและมักนำมาใช้กับผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ง่ายกว่า
- เมื่อนำมาใช้ทำยา ไซลิทอลถูกใช้เพื่อป้องกันการติดเชื้อในหูชั้นใน (otitis media) ในเด็กเล็กและใช้เป็นสารแทนน้ำตาลสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
- ไซลิทอลที่ใส่เข้าไปในหมากฝรั่งและผลิตภัณฑ์ดูแลฟันต่าง ๆ เพื่อป้องกันฟันผุและปากแห้ง
- ในบางครั้งมีการใส่ไซลิทอลในอาหารเหลวที่ให้ผ่านทางสายยางเพื่อใช้เป็นแหล่งพลังงานให้กับผู้ป่วย
- ไซลิทอลที่ถูกผสมเข้ากับน้ำใช้เพื่อล้างโพรงจมูกสำหรับผู้ที่มีปัญหาไซนัส
ผู้เลี้ยงสุนัขหลายคนควรตระหนักว่าไซลิทอลเป็นพิษกับสุนัขแม้จะได้รับในปริมาณน้อยมากก็ตาม หากสุนัขกินไซลิทอลเข้าไปควรรีบพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์ในทันที
ไซลิทอลออกฤทธิ์อย่างไร?
ไซลิทอลมีรสหวานแตกต่างจากน้ำตาล ไซลิทอลไม่ทำให้เกิดกรดที่ทำให้ฟันผุ ในทางกลับกันไซลิทอลเข้าไปลดระดับของแบคทีเรียที่ทำให้ฟันผุในน้ำลายลง และยังออกฤทธิ์กำจัดแบคทีเรียบางชนิดที่ทำให้เกิดการติดเชื้อที่หู
การใช้และประสิทธิภาพของไซลิทอล
ภาวะที่ใช้ไซลิทอลได้อย่างค่อนข้างมีประสิทธิภาพ
- ป้องกันฟันผุ (tooth decay) การใช้ผลิตภัณฑ์อย่างอาหาร, หมากฝรั่ง, ลูกอม, และยาสีฟันที่ประกอบด้วยไซลิทอล 1-20 กรัมต่อวันสามารถลดอัตราการเกิดโพรงบนฟันได้ทั้งผู้ใหญ่และเด็กอายุ 5 ปีขึ้นไป โดยผลิตภัณฑ์เหล่านี้จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันฟันผุมากกว่าผลิตภัณฑ์ที่ประกอบด้วยซอร์บิทอล แต่สำหรับหมากฝรั่งบางยี่ห้อจะประกอบด้วยไซลิทอลในหน่วยมิลลิกรัมเท่านั้น ซึ่งมีน้อยเกินกว่าจะใช้ป้องกันฟันผุ อีกทั้งยังไม่แน่ชัดว่าไซลิทอลสามารถป้องกันฟันผุในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปีหรือไม่
ภาวะที่อาจใช้ไซลิทอลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ป้องกันการติดเชื้อในหู (otitis media) ในเด็กก่อนวัยเรียน การใช้ไซลิทอลก่อนอาหารกับเด็กก่อนวัยเรียนในปริมาณที่เหมาะสมอาจช่วยลดจำนวนครั้งของการติดเชื้อในหูและลดความจำเป็นของยาปฏิชีวนะลง อย่างไรก็ตามการให้ไซลิทอลในช่วงที่มีอาการจากภาวะติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันกลับไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อในหูได้
ภาวะที่ยังคงขาดหลักฐานว่าใช้ไซลิทอลรักษาได้หรือไม่
- คราบหินปูน (Dental plaque) สารละลายที่ประกอบด้วยไซลิทอลไม่ได้ช่วยลดคราบหินปูนในเด็ก อีกทั้งก็ยังไม่มีความชัดเจนว่าผลิตภัณฑ์ไซลิทอลอื่น ๆ นั้นสามารถช่วยลดหินปูนในเด็กได้หรือไม่
- ปัญหาไซนัส บางคนที่ใช้การบีบหรืออุปกรณ์ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือพบว่าการใช้ไซลิทอลแทนน้ำเกลือสามารถลดอาการต่าง ๆ อย่างคัดจมูกได้ดีกว่าการใช้น้ำเกลือ
- ป้องกันปากแห้ง
- ใช้เป็นสารแทนน้ำตาลสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
- ภาวะสุขภาพอื่น ๆ
จำเป็นต้องรวบรวมหลักฐานให้มากขึ้นเพื่อให้ข้อมูลด้านประสิทธิผลของไซลิทอลเพิ่มเติม
ผลข้างเคียงและความปลอดภัยของไซลิทอล
ไซลิทอลในปริมาณที่พบในอาหารจัดว่าปลอดภัย และปลอดภัยสำหรับการใช้เป็นยาสำหรับผู้ใหญ่ส่วนมากในปริมาณ 50 กรัมต่อวัน อีกทั้งไซลิทอลที่อยู่ในน้ำสำหรับล้างจมูกก็นับว่าปลอดภัย อย่างไรก็ตามควรเลี่ยงการรับประทานไซลิทอลปริมาณสูงเนื่องจากมีข้อกังวลว่าการบริโภคไซลิทอลในปริมาณสูงเป็นเวลานาน (มากกว่าสามปี) อาจทำให้เกิดอาการสั่นได้ ไซลิทอลยังอาจทำให้เกิดอาการท้องร่วงและแก๊สในลำไส้ โดยการใช้เป็นยาสำหรับเด็กจะถูกนับว่าปลอดภัยหากใช้ในปริมาณที่ 20 กรัมต่อวัน
คำเตือนและข้อควรระวังเป็นพิเศษ:
สตรีมีครรภ์และแม่ที่ต้องให้นมบุตร: ณ ขณะนี้ยังคงขาดแคลนข้อมูลที่น่าเชื่อถือเกี่ยวกับความปลอดภัยจากการใช้ไซลิทอลในกลุ่มผู้หญิงที่ต้องให้นมบุตรกับผู้มีครรภ์ ดังนั้นคนในกลุ่มดังกล่าวควรเลี่ยงใช้ไซลิทอลเพื่อความปลอดภัย
การใช้ไซลิทอลร่วมกับยาชนิดอื่น
ขณะนี้ยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับปฏิสัมพันธ์ของไซลิทอล
ปริมาณยาที่ใช้
ปริมาณหรือขนาดยาที่ใช้ดังต่อไปนี้ได้ถูกศึกษาจากงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์
ผู้ใหญ่
ทาภายในปาก
- สำหรับป้องกันฟันผุในผู้ใหญ่และเด็ก: ปริมาณการใช้ไซลิทอลมีความแตกต่างมากมาย โดยปกติแล้วปริมาณที่ใช้มีตั้งแต่ 7-20 กรัมต่อวันโดยแบ่งเป็นสามถึงห้าโดสซึ่งมักเป็นการได้รับจากลูกอมหรือหมากฝรั่ง อีกทั้งมีข้อแนะนำว่าควรเคี้ยวหมากฝรั่งไซลิทอลหลังอาหาร 10-20 นาที
เด็ก
ทาภายในปาก
- สำหรับป้องกันฟันผุ: ปริมาณการใช้ไซลิทอลกับเด็กอายุ 5 ปีขึ้นไปมีความแตกต่างมากมาย โดยปกติแล้วปริมาณที่ใช้มีตั้งแต่ 7-20 กรัมต่อวันโดยแบ่งเป็นสามถึงห้าโดสซึ่งมักเป็นการได้รับจากลูกอมหรือหมากฝรั่ง อีกทั้งมีข้อแนะนำว่าควรเคี้ยวหมากฝรั่งไซลิทอลหลังอาหาร 10-20 นาที การอมลูกอมที่มีไซลิทอล 5-8 กรัมจะได้ประโยชน์จากไซลิทอลมากที่สุด และ ณ ขณะนี้ก็ยังเร็วเกินจะสรุปว่าไซลิทอลสามารถป้องกันฟันผุในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปีได้หรือไม่
- สำหรับลดความเสี่ยงภาวะติดเชื้อในหูในเด็กก่อนวัยเรียน: ปริมาณไซลิทอลในหมากฝรั่ง, ลูกอมยา, หรือไซรัปทั้งหมด 8.4-10 กรัม โดยแบ่งเป็นห้าโดสหลังอาหาร
