ไวรัสลงกระเพาะ ไวรัสโรต้า สาเหตุ อาการ การรักษา วิธีป้องกัน

ไวรัสลงกระเพาะ หรือหวัดลงกระเพาะ เป็นโรคติดต่อของระบบทางเดินอาหาร ผู้ป่วยโรคนี้มักไปพบแพทย์ด้วยอาการถ่ายเหลวเป็นน้ำปริมาณมาก ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน และอาจมีไข้ร่วมด้วย

โดยทั่วไปอาการมักไม่รุนแรง ผู้ป่วยมักหายจากโรคเองได้โดยไม่มีภาวะแทรกซ้อนใดๆ แต่ในทารก ผู้สูงอายุ และผู้ที่ระบบภูมิคุ้มกันมีปัญหา อาจเป็นไวรัสลงกระเพาะแบบรุนแรงจนทำให้เสียชีวิตได้

แม้โรคนี้จะมีชื่อเรียกคล้ายกับไข้หวัด แต่ไวรัสก่อโรคไข้หวัดใหญ่ๆ ไม่ได้เป็นสาเหตุของโรคนี้

ไวรัสลงกระเพาะไม่มีวิธีการรักษาที่เฉพาะเจาะจง ดังนั้นการป้องกันจึงเป็นเรื่องสำคัญ วิธีง่ายๆ ที่ทุกคนทำได้นอกเหนือจากการไม่คลุกคลีกับผู้ป่วยแล้วคือ “การล้างมือบ่อยๆ” เพื่อลดความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อซึ่งปนเปื้อนมาในน้ำและอาหารมากขึ้น

สารบัญ

ไวรัสลงกระเพาะ ติดต่อได้ไหม?
ไวรัสลงกระเพาะเกิดจากอะไร?
ไวรัสลงกระเพาะอาการเป็นอย่างไร?
ไวรัสลงกระเพาะ รักษาอย่างไร?
ไวรัสลงกระเพาะ กินอะไรได้บ้าง ห้ามกินอะไรบ้าง?
การป้องกันโรคไวรัสลงกระเพาะ

ไวรัสลงกระเพาะ ติดต่อได้ไหม?

ไวรัสลงกระเพาะติดต่อกันได้ง่ายมาก สามารถแพร่กระจายไปกับอาเจียน อุจจาระ หรือเสมหะของผู้ที่ติดเชื้อ ด้วยวิธีต่อไปนี้

การสัมผัส คลุกคลีกับผู้ติดเชื้อ เช่น การจับมือกับผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัสปนเปื้อนอยู่
การใช้สิ่งของเครื่องใช้ที่มีการปนเปื้อนเชื้อ เช่น จาน ชาม ช้อน
การบริโภคอาหารและน้ำดื่มที่มีการปนเปื้อนเชื้อ

ไวรัสลงกระเพาะเกิดจากอะไร?

เชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยของโรคไวรัสลงกระเพาะมีดังนี้

ไวรัสโรต้า (Rotavirus) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในทารกวัยตั้งแต่ 3 เดือนถึง 1 ปี 3 เดือน อาการของโรคจะคงอยู่ตั้งแต่ 3-7 วัน พบได้ทุกฤดู แต่พบบ่อยในช่วงอากาศเย็น หรือฤดูหนาว
ไวรัสโนโร (Norovirus) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในผู้ใหญ่ มักพบแพร่ระบาดในกลุ่มผู้ที่เดินทางโดยเรือสำราญ สามารถพบการติดเชื้อได้ตลอดปี อาการจะเป็นอยู่ตั้งแต่ 1-3 วัน
ไวรัสอะดีโน (Adenovirus) มักจะเกิดการติดต่อในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี อาการจะคงอยู่ตั้งแต่ 5-12 วัน และพบการติดเชื้อได้ตลอดทั้งปี

ไวรัสลงกระเพาะอาการเป็นอย่างไร?

อาการของโรคไวรัสลงกระเพาะมักจะเกิดประมาณ 1-2 วัน หลังจากได้รับเชื้อ อาการที่สามารถพบได้มีดังนี้

คลื่นไส้อาเจียน
ถ่ายเป็นน้ำ
ปวดท้อง
เป็นไข้
หนาวสั่น
ปวดศีรษะ
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด

เมื่อมีการถ่ายเหลวเป็นปริมาณมากหลายๆ ครั้ง ร่างกายอาจสูญเสียน้ำจนมีภาวะขาดน้ำซึ่งเป็นอันตรายมาก เพราะอาจนำไปสู่ภาวะช็อกและหมดสติตามมาได้

อาการที่บ่งบอกว่า ผู้ป่วยมีภาวะขาดน้ำ ได้แก่

ปัสสาวะสีเข้มขึ้น หรือปริมาณปัสสาวะลดลง
ริมฝีปากปากแห้ง ผิวแห้ง
ตาโหล
วิงเวียนศีรษะ
กระหม่อมหน้ายุบลง (ในทารก)

ไวรัสลงกระเพาะ รักษาอย่างไร?

เนื่องจากเป็นการติดเชื้อไวรัสจึงไม่มีวิธีการรักษาที่จำเพาะต่อเชื้อ การรักษาทำได้เพียงรักษาตามอาการเท่านั้น

เป้าหมายหลักคือ ผู้ป่วยต้องได้รับน้ำและเกลือแร่ทดแทนอย่างเพียงพอ แม้ว่าผู้ป่วยจะสามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ แต่การได้รับผงเกลือแร่ชงผสมน้ำทดแทนระหว่างมื้ออาหารก็ยังเป็นสิ่งจำเป็นอยู่ดี

ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการเบื่ออาหาร หรือคลื่นไส้อาเจียน จนไม่สามารถรับประทานอาหารได้ อาจมีความจำเป็นต้องให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำทดแทน

บางรายอาจมีการเช็ดตัว ให้ยาลดไข้ ยาแก้อาเจียน และยาแก้ปวดท้องตามอาการที่เกิดขึ้น

ไวรัสลงกระเพาะ กินอะไรได้บ้าง ห้ามกินอะไรบ้าง?

เด็กที่ยังดื่มนมแม่ ให้ดื่มได้ตามปกติ
เปลี่ยนนมเป็นชนิดที่ไม่มีแลกโตส เช่น นมถั่วเหลือง เนื่องจากขณะที่ลำไส้มีการติดเชื้อ โดยเฉพาะจากไวรัสโรต้า ในร่างกายจะย่อยน้ำตาลประเภทนี้ได้แย่ลง
ให้เน้นอาหารพวก ข้าว มัน เผือก เนื้อไม่ติดมัน โยเกิร์ต กล้วย และผัก
งดอาหารมันๆ หรือเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลเข้มข้นสูง เนื่องจากช่วงที่มีอาการอุจจาระร่วง การดูดซึมของอาหารประเภทแป้งจะดีกว่าไขมันและโปรตีน

การป้องกันโรคไวรัสลงกระเพาะ

แม้ปัจจุบันจะมีวัคซีนป้องกันไวรัสลงกระเพาะผลิตออกมา สามารถป้องกันการติดเชื้อและลดความรุนแรงของโรคได้ แต่ก็ยังสามารถป้องกันได้เพียงไวรัสโรต้าเท่านั้นและมีราคาสูง

ดังนั้นคุณจึงควรระวังรักษาสุขภาพด้วยตนเองร่วมด้วย ดังนี้

รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ หรืออุ่นให้ร้อนก่อน
ล้างผักผลไม้ให้สะอาดก่อนรับประทานเสมอ
ล้างมือให้สะอาด ถูกวิธีบ่อยๆ โดยเฉพาะหลังขับถ่ายและก่อนรับประทานอาหาร ผู้ใหญ่ควรสอนให้เด็กเล็กรู้จักวิธีล้างมือที่ถูกต้อง
ขณะเดินทางควรพกน้ำสะอาดไปด้วยเสมอเพื่อใช้ดื่มและแปรงฟัน
จัดบ้านให้สะอาด ถูกสุขลักษณะ
ไม่คลุกคลี หรือใช้สิ่งของร่วมกับผู้ป่วย
หากมีลูก หรือมีเด็กในการดูแลซึ่งอยู่ในวัยเรียนป่วยเป็นไวรัสลงกระเพาะ ควรให้เด็กหยุดเรียน หรือแยกตัวออกจากเด็กคนอื่นๆ ประมาณ 48 ชั่วโมง หรือจนกว่าอาการจะดีขึ้น

สำหรับผู้ที่มีความจำเป็นต้องทำความสะอาดข้าวของเครื่องใช้ อาเจียน หรืออุจจาระของผู้ป่วย มีคำแนะนำเพื่อป้องกันโรคและไม่ให้เป็นตัวกลางในการแพร่กระจายเชื้อ ดังนี้

ใส่ถุงมือและผ้าปิดปากทุกครั้ง ขณะทำความสะอาด
ล้างมือด้วยน้ำสะอาดและสบู่ โดยให้น้ำไหลผ่านเป็นเวลาอย่างน้อย 10 วินาที
เก็บผ้าขี้ริ้วที่เช็ดทำความสะอาดในถุงพลาสติกที่ปิดมิดชิดก่อนทิ้งลงถังขยะ
ทำความสะอาดข้าวของเครื่องใช้ด้วยน้ำร้อนและผงซักฟอก จากนั้นรอให้แห้งก่อนแล้วจึงค่อยมานำมาใช้ใหม่

ไวรัสลงกระเพาะแม้จะยังไม่มีวัคซีน หรือยารักษาโดยเฉพาะ แต่มีวิธีที่สามารถป้องกันตนเองและบุตรหลานให้ห่างไกลจากโรคนี้ได้

ดูแลสุขอนามัยตั้งแต่วันนี้เพื่อให้สุขภาพแข็งแรง ห่างไกลโรคไวรัสลงกระเพาะและโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหารอื่นๆ

ตรวจสอบความถูกต้องโดย นพ. วรพันธ์ พุทธศักดา

ที่มาของข้อมูล