ภูมิแพ้อาหารแบบแฝง หรือภูมิแพ้อาหารแฝง (Food Intolerance) เป็นผลมาจากร่างกายไม่สามารถ ย่อยหรือดูดซึมส่วนประกอบบางชนิดในอาหารได้ ทำให้เกิดอาการผิดปกติขึ้น เช่น สิวเรื้อรัง ผื่นลมพิษเรื้อรังไม่ทราบสาเหตุ จุกเสียดแน่นท้อง ท้องเสีย หรือท้องผูก
แม้ว่าอาการหรือชื่อมีความคล้ายกับอาการแพ้อาหาร จริง ๆ แล้วเป็นคนละชนิดกัน อาการและความรุนแรงก็ต่างกัน ไปรู้จักกับภาวะภูมิแพ้อาหารแบบแฝงในหลากหลายมิติให้มากขึ้นกัน
สารบัญ
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงคืออะไร เกิดจากสาเหตุไหน?
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงเป็นภาวะที่ร่างกายไม่สามารถย่อยหรือดูดซึมสารอาหารบางชนิดได้ตามปกติ เนื่องจากร่างกายขาดเอนไซม์บางชนิดที่ช่วยในการย่อยสารอาหารชนิดนั้น ๆ ทำให้ร่างกายย่อยและดูดซึมไม่ได้ จึงเกิดการอักเสบขึ้นในร่างกาย จนเกิดอาการแพ้ต่าง ๆ ตามมา
ตัวอย่างภูมิแพ้อาหารแบบแฝงหรือกลุ่มโรคที่เป็นภูมิแพ้อาหารแบบแฝง
- ภาวะไม่ทนทานต่อน้ำตาลแล็กโตส (Lactose intolerance) ในนมวัว รู้จักทั่วไปว่า อาการแพ้นมวัวหรือภาวะย่อยนมวัวไม่ได้ แท้จริงแล้ว ไม่ใช่อาการแพ้นมวัว เพียงแค่ร่างกายขาดเอนไซม์แล็กเตส (Lactase) ที่ช่วยย่อยน้ำตาลแล็กโตสในนมวัว
- ภาวะย่อยฟรุกโตสไม่ได้ (Fructose intolerance) ซึ่งเป็นน้ำตาลในผลไม้รสหวาน ทำให้หลังรับประทานผลไม้จะเกิดอาการทางเดินอาหาร
- ภาวะย่อยแอลกอฮอล์ไม่ได้ (Alcohol dehydrogenase deficiency) อาการหน้าแดง ตัวแดง ร้อนตามตัวหลังดื่มสุรา
- ไมเกรน (Migraine) สามารถถูกกระตุ้นได้หลังรับประทานอาหารที่มีสารกลุ่มไบโอจีนิกเอมีน (Biogenic amine) อยู่สูง เช่น แอลกอฮอล์ ช็อกโกแลต ชีส แอสปาแตม คาเฟอีน ผงชูรส หรือถั่ว
สังเกตอาการภูมิแพ้อาหารแบบแฝง อย่างไร?
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงก่อให้เกิดได้หลายแบบ แต่ละคนอาจแตกต่างกันออกไป มักเป็นอาการในระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ ท้องอืด ปวดท้อง มีลมในทางเดินอาหาร จุกเสียดแน่นท้อง ท้องเสีย และท้องผูก
นอกจากนี้ ยังมีอาการในระบบอื่น ๆ ที่ไม่เฉพาะเจาะจงด้วย เช่น
- คลื่นไส้
- เป็นสิวเรื้อรัง
- ผื่นลมพิษเรื้อรัง
- น้ำหนักขึ้นง่าย
- ปวดตามกล้ามเนื้อ
- คัดจมูก น้ำมูกไหล เรื้อรัง
- ผมร่วงมากขึ้น
- มีอาการปวด บวมตามใบหน้า ตัว ข้อหรือเท้า
- สมองตื้อ (Brain fog)
อาการของภูมิแพ้อาหารจะไม่ได้เกิดทันทีหลังรับประทานอาหาร มักเกิดหลังรับประทานอาหารชนิดนั้นบ่อย ๆ หรือในปริมาณมาก หากพบอาการในข้างต้นเป็นเวลานาน โดยไม่ทราบสาเหตุ ควรไปพบแพทย์
รู้ได้อย่างไรเป็นภูมิแพ้อาหารแบบแฝง?
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงก่ออาการได้หลายแบบ บางอาการไม่เฉพาะเจาะจง แพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกายทั่วไป และประเมินเบื้องต้นก่อน ปัจจุบันการตรวจมักนิยมใช้การตรวจเลือด สามารถหาชนิดของอาหารหรือสารอาหารที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้อาหารแบบแฝงได้มากกว่า 200 ชนิด
การตรวจหาภูมิแพ้อาหารแบบแฝงจะช่วยให้รู้ว่าอาหารกลุ่มไหนที่ร่างกายย่อยไม่ได้ ทำให้วางแผนการรับประทานอาหาร หรือหลีกเลี่ยงอาหารนั้นได้ถูก ถึงแม้ว่าตรวจแล้วไม่ได้เป็นภูมิแพ้อาหารแบบแฝง จะได้หาต้นตอที่ก่อให้เกิดอาการ และรักษาให้หายขาด
นอกจากนี้ ยังมีการตรวจด้วยวิธีอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับสภาวะของแต่ละคน เช่น
- การทดสอบไฮโดรเจนทางลมหายใจ (Hydrogen breath test) สำหรับตรวจหาภาวะท้องอืดเรื้อรัง ภาวะย่อยนมวัวไม่ได้ การย่อยน้ำตาลหรือคาร์โบไฮเดรตที่ผิดปกติ
- การจำกัดอาหาร (Elimination diet) แล้วดูว่ามีอาการเกิดขึ้นหรือไม่ โดยให้จำกัดอาหารบางชนิด 2–6 สัปดาห์ หลังจากนั้นค่อยกลับมารับประทานเป็นปกติ
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝง เป็นแล้วต้องรักษาไหม?
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงไม่ถือว่าเป็นภาวะอันตรายต่อชีวิต แต่จะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว หรืออาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ตามมา การรักษาย่อมส่งผลดีต่อสุขภาพมากกว่า
การรักษาภาวะภูมิแพ้อาหารแบบแฝงจะเป็นการเลี่ยงสารอาหารที่ก่อให้เกิดอาการ ประมาณ 3–6 เดือน เพื่อให้ร่างกายกำจัดอาหารชนิดนั้นออกไปให้หมด โดยแพทย์จะช่วยแนะนำปริมาณ และความถี่ในการรับประทานอาหารที่เหมาะสม
หลังจากนั้นค่อยกลับไปรับประทานอาหารชนิดนั้นอีกครั้ง แต่ควรเริ่มรับประทานในปริมาณน้อย ๆ ก่อน เพื่อดูว่ารับประทานได้แค่ไหน โดยไม่ทำให้อาการภูมิแพ้แฝงกำเริบอีก นอกจากนี้ บางรายอาจให้ใช้เอนไซม์ทดแทน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการย่อยอาหาร
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงป้องกันได้ไหม?
ภูมิแพ้อาหารแบบแฝงไม่สามารถป้องกันได้ เนื่องจากเป็นผลมาจากปัจจัยภายในร่างกาย คือ การขาดเอนไซม์ในการย่อย แต่หากทราบว่าตนเองมีภูมิแพ้อาหารแบบแฝง ก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารประเภทนั้น
แม้ว่าภูมิแพ้อาหารแพ้แฝงจะไม่รุนแรงเทียบเท่าอาการแพ้อาหาร แต่ส่งผลต่อชีวิตประจำวันได้ ไม่ว่าการเจ็บป่วยใดก็ควรได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม เพื่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตในอนาคต
เช็กก่อนรู้ก่อน ไม่ต้องเสี่ยงเป็นภูมิแพ้อาหารแฝง HDmall.co.th มัดรวม แพ็กเกจตรวจภูมิแพ้อาหารแฝง โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ในราคาสบายกระเป๋า เลือกตรวจได้จากโรงพยาบาลหรือคลินิกใกล้บ้าน
