ยา Clonazepam (โคลนาซีแพม) เป็นยากันชักชนิดหนึ่ง ที่ใช้สำหรับป้องกันและควบคุมอาการชัก นอกจากนี้ยังใช้เป็นยาคลายกังวล และรักษาอาการตื่นตระหนก โดยจะออกฤทธิ์ไปทำให้สมองและระบบประสาทสงบมากขึ้น จัดเป็นยาในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepines) หนึ่งในกลุ่มยานอนหลับและยาคลายเครียดที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย เพราะมีผลข้างเคียงน้อย
ยาเม็ดโคลนาซีแพม มี 3 ขนาด ประกอบด้วย Clonazepam ขนาด 0.5 มิลลิกรัม, 1 มิลลิกรัม และ 2 มิลลิกรัม
สารบัญ
สรรพคุณยา Clonazepam
- รักษาอาการชัก ใช้ในการควบคุมและป้องกันการชักในโรคลมชักประเภทต่างๆ
- รักษาโรคแพนิค ช่วยลดความวิตกกังวลและความตื่นตระหนกที่เกี่ยวข้องกับโรคแพนิค
- บรรเทาอาการทางจิตเวช ใช้ในการรักษาอาการวิตกกังวลและความผิดปกติทางอารมณ์อื่นๆ ภายใต้การดูแลของแพทย์
กลไกการออกฤทธิ์ของยา Clonazepam
- ยา Clonazepam มีฤทธิ์ลดการส่งกระแสประสาทในมอเตอร์คอร์เทกซ์ (Motor cortex) ซึ่งช่วยหยุดการขัดขวาง (Spike) ของคลื่นสมองในโรคลมชัก ชนิดเหม่อ (Absence seizure)
- มีความเชื่อว่ากลไกการออกฤทธิ์ของยา Clonazepam เกี่ยวข้องกับความสามารถในการเพิ่มการทำงานของกาบา (GABA) ในทางคลินิก
- ยา Clonazepam ใช้รักษาโรคลมชักเฉพาะที่ (Focal epilepsy) และลมชักทั้งตัว (Generalized seizure)
ข้อบ่งใช้ของยา Clonazepam ในการรักษาอาการต่างๆ
ข้อบ่งใช้ในการรักษาอาการชักชนิดภาวะชักต่อเนื่อง (Status Epilepticus: SE) แบบฉุกเฉิน
- ใช้ยา Clonazepam ชนิดยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาด 1 มิลลิกรัม ครั้งเดียว ฉีดเข้าหลอดเลือดดำช้าๆ โดยไม่ฉีดในอัตราเร็วเกินกว่า 2 มิลลิกรัมต่อนาที อาจให้ยาซ้ำหลังจากให้ยาครั้งแรกหากจำเป็น ขนาดยาสูงสุดคือ 20 มิลลิกรัม
ข้อบ่งใช้ในการรักษาภาวะแพนิก (Panic)
- ใช้ยา Clonazepam ชนิดยาเม็ดสำหรับรับประทาน
- ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ ขนาดเริ่มต้น 0.25 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ติดต่อกัน 3 วัน อาจเพิ่มขนาดยาได้ถึง 0.5 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้ง ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 4 มิลลิกรัม หรือตามแพทย์สั่ง
ข้อบ่งใช้สำหรับรักษาโรคลมชัก
ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่
- ขนาดเริ่มต้น 1 มิลลิกรัม ก่อนนอน เป็นเวลา 4 วัน ค่อยๆ เพิ่มขนาดยาในช่วง 2-4 สัปดาห์
- ขนาดยาในการควบคุมคือ 4-8 มิลลิกรัมต่อวัน
- ขนาดยาสูงสุดต่อวันคือ 20 มิลลิกรัม
ขนาดการใช้ยาในผู้สูงอายุ
- ขนาดเริ่มต้น 0.5 มิลลิกรัม ก่อนนอนเป็นเวลา 4 วัน
ขนาดการใช้ยาในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี หรือน้ำหนักต่ำกว่า 30 กิโลกรัม
- ขนาดเริ่มต้น 0.01-0.03 มิลลิกรัมต่อวัน แต่ไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อวัน
- ขนาดยาสูงสุดต่อวัน คือ 0.2 มิลลิกรัมต่อวัน
- แบ่งให้ยา 2-3 ครั้งต่อวัน อาจเพิ่มขนาดยาได้ แต่ต้องไม่เกินกว่า 0.25-0.5 มิลลิกรัมต่อสามวัน จนกว่าจะสามารถควบคุมอาการชักได้
- ขนาดยาในการควบคุม 0.1-0.2 มิลลิกรัมต่อวัน
ข้อควรระวังของการใช้ยา Clonazepam
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยต้อหินมุมปิด
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่มีภาวะความดันหลอดเลือดปอดสูง หลอดลมอักเสบเรื้อรัง หรือปัญหาปอดอื่นๆ
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia Gravis: MG)
- ไม่ใช้ยาในผู้ป่วยที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (Sleep apnea)
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยต้อหินมุมเปิด
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคผีดูดเลือด หรือที่เรียกว่า โรคโพรพีเรีย (Porphyria)
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีประวัติเสพติดแอลกอฮอล์ หรือสารเสพติด
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า หรือมีความคิดฆ่าตัวตาย
- ยานี้เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดความคิดฆ่าตัวตาย
- ไม่แนะนำให้หยุดยานี้ทันที
- ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยโรคไต โรคตับ
- ระวังการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร
ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา Clonazepam
- อาจก่อให้เกิดอาการเซ มึนงง ง่วงซึม มีปัญหาด้านพฤติกรรม การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบนอ่อนแรง
- ผลข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง ได้แก่ อาการซึมเศร้า ความคิดฆ่าตัวตาย
การได้รับยา Clonazepam เกินขนาด
- หากมีใครก็ตามที่ได้รับยา Clonazepam เกินขนาด จนทำให้เกิดอาการที่ร้ายแรง หรือแม้ยังไม่มีอาการ ให้รีบเรียกรถพยาบาลฉุกเฉินทันที โทร 1669
- อาการของการได้รับยาเกินขนาดอาจได้แก่ ง่วงนอนอย่างรุนแรง สับสน หมดสติ หายใจลำบาก ปฏิกิริยาการตอบสนองช้าลง หรือลดลง
การใช้ยา Clonazepam ร่วมกับยาอื่น
ยา Clonazepam อาจเกิดปฏิกิริยาเมื่อใช้ร่วมกับยาดังต่อไปนี้
- แอลกอฮอล์
- ยาคลายกล้ามเนื้อ
- ยานอนหลับ
- ยาในกลุ่มโอปิออยด์ (Opioids) เช่น บิวพรีนอร์ฟีน (Buprenorphine)
- ยาที่มีฤทธิ์เพิ่มการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 บางชนิด (Selected CYP3A4 inducers)
- ยาที่ฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ CYP3A4 อย่างแรง (Strong CYP3A4 inhibitors)
- ยาโคลซาปีน (Clozapine)
- ยาฟีโนบาร์บิทัล (Phenobarbital) เป็นยาในกลุ่มยากันชัก
- ยาไพรมิโดน (Primidone) เป็นยาที่ใช้เพื่อควบคุมอาการชัก
- ยาที่ใช้รักษาอาการผิดปกติของอารมณ์ ได้แก่ MAOIs, ยารักษาอาการซึมเศร้า TCAs และ Phenothaizides
- ยาไซเมทิดีน (Cimetidine)
หากคุณกำลังใช้ยาเหล่านี้อยู่ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทราบ รวมถึงรายการยาอื่นๆ อาหารเสริม และสมุนไพรทุกชนิด ที่กำลังใช้อยู่ในปัจจุบันด้วย
ข้อมูลการใช้ยา Clonazepam ในสตรีมีครรภ์และสตรีให้นมบุตร
- สำหรับการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ตัวยาจัดอยู่ในกลุ่ม Pregnancy Category D* คือ ไม่แนะนำการใช้ยาในสตรีมีครรภ์ เว้นแต่ในกรณีช่วยชีวิตหรือรักษาอาการรุนแรงที่ยาที่ปลอดภัยกว่ารักษาไม่ได้ผล
- ห้ามใช้ยาในสตรีให้นมบุตร เนื่องจากยาสามารถผ่านจากน้ำนมแม่สู่ทารกได้
คำเตือนในการใช้ยา Clonazepam
การรับประทานยา Clonazepam ร่วมกับยาในกลุ่มโอปิออยด์ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรงมาก รวมถึงการเสียชีวิต เพื่อลดความเสี่ยงดังกล่าว แพทย์จะให้คุณรับประทานยา Clonazepam ในขนาดยาต่ำที่สุดที่ยังให้ผลการรักษาที่ดีกับคุณ และให้รับประทานเป็นเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
ควรไปพบแพทย์ทันที หากมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง ได้แก่ หายใจช้า หายใจตื้น เวียนศีรษะผิดปกติ ง่วงนอนอย่างรุนแรง เวียนศีรษะอย่างรุนแรง และตื่นนอนยาก
ข้อปฏิบัติเมื่อลืมรับประทานยา Clonazepam
- หากลืมรับประทานยาตามเวลาปกติที่รับประทาน ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้จำนวน 1 เม็ด โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมรับประทาน
- ในกรณีลืมรับประทานยาใกล้กับเวลารับประทานเม็ดถัดไป ให้รับประทานยาในมื้อถัดไปในขนาด 1 เม็ด โดยข้ามยาในมื้อที่ลืมไป และไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ด
ข้อมูลการเก็บรักษายา Clonazepam
- ควรเก็บรักษายาที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ห่างจากแสงแดด และความชื้น
- ไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ
- เก็บยาทุกชนิดให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
- ไม่เทยานี้ทิ้งในห้องน้ำหรือในท่อระบายน้ำ ให้ทิ้งผลิตภัณฑ์ยานี้อย่างเหมาะสมเมื่อยาหมดอายุ หรือเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้ยานี้อีก
หมายเหตุ: *Pregnancy Category D: การศึกษาการใช้ยาในหญิงมีครรภ์ พบว่ามีหลักฐานที่แสดงว่ายามีความเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกติ ของทารกในครรภ์ แต่อาจมีความจำเป็นต้องใช้ยาในระหว่างตั้งครรภ์ (เช่น ยาที่ใช้ในภาวะช่วยชีวิต หรือยาที่ใช้รักษาโรคที่รุนแรงซึ่งไม่มียาอื่นที่ปลอดภัยหรือมีประสิทธิภาพ)
