โรคภูมิแพ้เป็นปัญหาสุขภาพที่ส่งผลกระทบต่อผู้คนจำนวนมากทั่วโลก โดยอาจเกิดจากปัจจัยหลายอย่าง เช่น พันธุกรรม สภาพแวดล้อม และระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้มากเกินไป ในบทความนี้เราจะมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุของโรคภูมิแพ้ อาการที่พบบ่อย อาการภูมิแพ้แบบไหน ควรรีบไปพบแพทย์ด่วน? รวมถึงวิธีดูแลรักษาก่อนที่อาการจะรุนแรงขึ้น
สารบัญ
สาเหตุของโรคภูมิแพ้
โรคภูมิแพ้ เกิดจากการที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมีปฏิกิริยาต่อสารก่อภูมิแพ้อย่างรุนแรงเกินไป ส่งผลให้เกิดอาการแพ้ในรูปแบบต่างๆ เช่น ผื่นคัน จาม น้ำมูกไหล หอบหืด หรือแม้แต่อาการแพ้รุนแรงที่เป็นอันตรายถึงชีวิต สาเหตุหลักๆ ของโรคภูมิแพ้ สามารถแบ่งออกได้ ดังนี้
พันธุกรรม
หากพ่อหรือแม่มีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้ ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้สูงกว่าคนทั่วไป โดยเฉพาะหากทั้งพ่อและแม่เป็นโรคภูมิแพ้ โอกาสที่ลูกจะเป็นเพิ่มขึ้นถึง 50-80% เนื่องจากยีนที่ควบคุมระบบภูมิคุ้มกันถูกถ่ายทอดไปยังลูก ทำให้ร่างกายมีแนวโน้มที่จะไวต่อสารก่อภูมิแพ้มากกว่าปกติ
สารก่อภูมิแพ้ในอากาศ
สารก่อภูมิแพ้จะล่องลอยอยู่ในอากาศและสามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านทางการหายใจ ทำให้เกิดอาการแพ้ขึ้น ซึ่งสารก่อภูมิแพ้ที่พบบ่อย ได้แก่
- ไรฝุ่น: ตัวไรฝุ่นและมูลของมันเป็นสารก่อภูมิแพ้สำคัญ พบมากในที่นอน พรม และเฟอร์นิเจอร์ที่มีผ้าเป็นส่วนประกอบ
- ละอองเกสร: มาจากดอกไม้ หญ้า และต้นไม้ ทำให้เกิดอาการแพ้ตามฤดูกาล (Seasonal Allergies)
- เชื้อรา: พบในที่ชื้น เช่น ห้องน้ำ ห้องครัว หรือห้องใต้ดิน เชื้อราปล่อยสปอร์ที่เป็นสารก่อภูมิแพ้
- ขนสัตว์และสะเก็ดผิวหนังสัตว์: เช่น แมวและสุนัข สามารถปล่อยโปรตีนที่ทำให้เกิดอาการแพ้ผ่านขน รังแค และน้ำลาย
อาหาร
อาหารบางชนิดมีโปรตีนที่กระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองผิดปกติ ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น ผื่นลมพิษ ปวดท้อง อาเจียน หรือรุนแรงถึงขั้นช็อกจากภูมิแพ้ (Anaphylactic shock) อาหารที่พบบ่อย ได้แก่ นมวัว, ถั่วลิสงหรือถั่วเปลือกแข็ง, แป้งสาลีและกลูเตน, อาหารทะเล หรือไข่ เป็นต้น
สารเคมีและยา
บางคนอาจมีปฏิกิริยาต่อสารเคมีและยาบางชนิด ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น ผื่น ลมพิษ หรืออาการแพ้รุนแรง ได้แก่ ยาปฏิชีวนะ, แอสไพรินและยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs หรือสารกันเสียและสีผสมอาหาร เป็นต้น
มลภาวะและสภาพแวดล้อม
สิ่งแวดล้อมที่เต็มไปด้วยมลพิษและสารเคมีอาจทำให้เกิดโรคภูมิแพ้หรือกระตุ้นอาการแพ้ให้แย่ลง เช่น ฝุ่นควัน, สารเคมีจากเครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด หรือควันบุหรี่ เป็นต้น
อาการของโรคภูมิแพ้เป็นอย่างไร?
อาการของโรคภูมิแพ้สามารถแบ่งออกเป็นหลายระบบของร่างกาย ดังนี้:
อาการทางระบบทางเดินหายใจ
อาการทางผิวหนัง
- ผื่นคัน
- ลมพิษ
- ผิวหนังอักเสบ
- ผิวแห้งและแตกเป็นขุย
อาการทางระบบทางเดินอาหาร
- ปวดท้อง
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- ท้องเสีย
อาการรุนแรง (Anaphylaxis)
- หายใจลำบาก
- ความดันโลหิตต่ำ
- เวียนศีรษะ
- หมดสติ
- อาจถึงแก่ชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาทันที
อาการภูมิแพ้แบบไหน ควรไปพบแพทย์ทันที
หากพบอาการเหล่านี้ ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจและรักษาโดยด่วน เนื่องจากอาจเป็นสัญญาณของปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่รุนแรงหรือความเสี่ยงของอาการแทรกซ้อนต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้
- อาการหายใจไม่ออก หรือแน่นหน้าอก อาการนี้อาจเกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่รุนแรง เช่น โรคหอบหืดหรืออาการแพ้อาหารที่สามารถทำให้ทางเดินหายใจตีบแคบหรืออุดตัน ซึ่งอาจนำไปสู่อาการช็อกหรือการขาดออกซิเจนได้
- อาการจาม น้ำมูกไหล หรือผื่นคันต่อเนื่องเป็นเวลานาน หากมีอาการนี้เกิดขึ้นเป็นระยะเวลานาน หรือรบกวนการทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น ทำงานหรือเรียน ควรไปพบแพทย์เพื่อขอคำแนะนำในการบรรเทาอาการ
- มีอาการบวมรอบดวงตา ปาก หรือใบหน้า อาจเป็นสัญญาณของการแพ้ที่รุนแรง เช่น ภูมิแพ้จากแมลงกัดหรือยาฉีด ซึ่งในบางกรณีอาจนำไปสู่อาการแพ้แบบแอนาฟิแล็กซิส (Anaphylaxis) ที่เป็นอันตรายต่อชีวิตได้
- หากคุณมีอาการแพ้หลังจากรับประทานอาหาร เช่น ผื่นขึ้น ปวดท้อง หรือลมพิษ ควรไปพบแพทย์เพื่อทดสอบว่าแพ้อาหารชนิดไหนหรือสารที่ทำให้เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้
- หากใช้ยาหรือวิธีการรักษาเบื้องต้นแล้วอาการยังไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง เช่น อาการแพ้ที่เกิดขึ้นซ้ำๆ หรือไม่หายไป ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยที่ถูกต้องและปรับการรักษาให้เหมาะสม
วิธีรักษาโรคภูมิแพ้ก่อนอาการรุนแรง
หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้
หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้โดยทำความสะอาดบ้านเพื่อลดไรฝุ่นและเชื้อรา, หลีกเลี่ยงสัตว์เลี้ยงหากแพ้ขน, ใช้เครื่องฟอกอากาศ, และอ่านฉลากอาหารอย่างละเอียด เพื่อหลีกเลี่ยงอาหารที่แพ้
การใช้ยาแก้แพ้
หากมีอาการแพ้เกิดขึ้นสามารถใช้ยาต้านฮิสตามีนหรือยาแก้แพ้แบบไม่ง่วง เพื่อช่วยบรรเทาอาการจาม น้ำมูกไหล และคันตาได้
การใช้ยาพ่นจมูกและยาพ่นหอบหืด
การใช้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูกจะช่วยลดอาการอักเสบในโพรงจมูกและบรรเทาอาการแพ้ รวมถึงยาพ่นหอบหืดก็สามารถใช้ควบคุมอาการหอบหืดและช่วยให้การหายใจสะดวกขึ้นได้
การฉีดวัคซีนภูมิแพ้
การฉีดวัคซีนภูมิแพ้ เป็นการรักษาที่ช่วยให้ร่างกายปรับตัวต่อสารก่อภูมิแพ้ โดยการฉีดสารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ในปริมาณน้อยๆ ในช่วงระยะเวลานาน เพื่อให้ร่างกายคุ้นเคยและไม่ตอบสนองอย่างรุนแรงในอนาคตเหมาะสำหรับผู้ที่แพ้รุนแรงและมีอาการเรื้อรัง
การตรวจภูมิแพ้ช่วยให้คุณรู้ล่วงหน้าว่าสิ่งไหนอาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ เพื่อหลีกเลี่ยงและดูแลตัวเองให้ดียิ่งขึ้น เลือกแพ็กเกจตรวจภูมิแพ้ที่ HDmall.co.th พร้อมส่วนลดพิเศษ สะดวก รวดเร็ว รู้ผลไว จองออนไลน์ง่ายๆ คลิกเลย!
