Diphenhydramine (ไดเฟนไฮดรามีน)

ไดเฟนไฮดรามีน (Diphenhydramine) ซึ่งเป็นยาต้านฮิสตามีนกลุ่มดั้งเดิม (Conventional antihistamines) เป็นยาสำหรับรักษาอาการภูมิแพ้ หรือไข้หวัด เช่น มีน้ำมูกไหล จาม ตาเคือง และอาการคันในจมูกหรือลำคอ นอกจากนี้ยังสามารถใช้รักษาอาการเมารถเมาเรือ หรือช่วยให้นอนหลับได้อีกด้วย ยาในกลุ่มนี้สามารถผ่านเข้าสู่สมองไปกดระบบประสาทได้ จึงทำให้ผู้ที่ใช้ยามีอาการง่วงซึม

รูปแบบยา Diphenhydramine แบ่งเป็น แคปซูลแบบนิ่ม (Gelcaps) เม็ดแข็ง (Tablet) ของเหลว (liquid form) และ ชนิดทาผิวหนังจำพวกครีม เจล สเปรย์

ประโยชน์และสรรพคุณของ Diphenhydramine

• ต้านอาการแพ้ ช่วยลดอาการคัน, บวม, และอาการบวมที่เกิดจากอาการแพ้
• บรรเทาอาการคลื่นไส้หรือเวียนศีรษะ ใช้ในการรักษาอาการเมารถเมาเรือ หรืออาการเวียนศีรษะ
• ต้านอาการอาเจียน ช่วยบรรเทาอาการอาเจียนที่เกิดจากสาเหตุต่าง ๆ
• ทำให้หลับ เนื่องจากมีผลข้างเคียงในการกดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง จึงทำให้รู้สึกง่วงนอน จึงใช้เป็นยาช่วยนอนในบางกรณี

กลไกการทำงาน Diphenhydramine

กลไกการทำงานของยาคือ ขัดขวางการทำงานของฮิสตามีน ซึ่งเป็นสารที่สร้างขึ้นตามธรรมชาติในร่างกาย และเป็นสาเหตุของอาการแพ้

คำเตือนในการใช้ยา Diphenhydramine

• ยา Diphenhydramine อาจทำให้เกิดภาวะง่วงนอน จึงมีการนำมาใช้เป็นยาช่วยการนอนหลับภายใต้ชื่อการค้าอื่น แต่ไม่ควรใช้ยาเพื่อทำให้เกิดการง่วงนอนในเด็ก เพราะอาจเกิดผลตรงข้ามในลักษณะเปลี่ยนเป็นตัวกระตุ้นได้
• การใช้ยา Diphenhydramine ร่วมกับยาต้านฮิสตามีนตัวอื่น อาจทำให้อาการง่วงนอนเพิ่มมากขึ้น
• การดื่มแอลกอฮอล์ร่วมกับยา Diphenhydramine จะเพิ่มอาการง่วงนอนมากขึ้น
• หากคุณอายุมากกว่า 65 ปี ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ยาชนิดอื่นๆ ที่ปลอดภัยกว่าการใช้ยา Diphenhydramine
• แจ้งแพทย์หากคุณกำลังใช้ยากล่อมประสาทหรือยานอนหลับอยู่

ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรก่อนรับยา Diphenhydramine หรือไดเฟนไฮดรามีนหากคุณมีภาวะโรคดังต่อไปนี้

• หอบหืด
• โรคถุงลมโป่งพอง (Emphysema)
• หลอดลมอักเสบเรื้อรังหรือปัญหาปอดอื่นๆ
• ต้อหิน
• มีปัญหาเรื่องการปัสสาวะเช่น ปัสสาวะขัดเนื่องจากต่อมลูกหมากโต
• โรคหัวใจ
• ความดันโลหิตสูง
• เบาหวาน
• ภาวะชัก (Seizures)
• ต่อมไทรอยด์ที่ทำงานผิดปกติ (Overactive thyroid)

การใช้ยา Diphenhydramine ในหญิงตั้งครรภ์

ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนการใช้ยา Diphenhydramine แม้ว่าจะมีหลักฐานบ่งชี้ว่าการใช้ยาค่อนข้างปลอดภัย หากคุณมีภาวะดังนี้

• ตั้งครรภ์
• กำลังให้นมบุตร
• ต้องการใช้ในเด็กอายุน้อยกว่า 6 ขวบ

อาการข้างเคียงของยา Diphenhydramine

ควรแจ้งแพทย์ หากคุณมีอาการหลังจากใช้ยา Diphenhydramine ดังต่อไปนี้

• ง่วงนอน
• ปากแห้ง
• จมูก และคอแห้ง
• คลื่นไส้
• ท้องผูก
• อ่อนเพลีย
• เบื่ออาหาร

ผลข้างเคียงร้ายแรงที่ต้องหยุดใช้ยา และแจ้งให้แพทย์ทราบทันที ได้แก่

• การมองเห็นเปลี่ยนแปลง
• กระสับกระส่าย นอนไม่หลับ
• วิงเวียน
• หายใจลำบาก แน่นหน้าอก

ปฏิกิริยากับยาอื่นของยา Diphenhydramine

แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเกี่ยวกับยาที่รับประทานอยู่ เช่น ยาที่ต้องสั่งโดยแพทย์ ยา OTC วิตามิน อาหารเสริม ยาเสพติด ยาปรับอารมณ์ให้ผ่อนคลาย (Recreational drugs) หรือสมุนไพรต่างๆ โดยยาที่อาจทำปฏิกิริยากับ Diphenhydramine มีดังนี้

• ยาอื่นๆที่มีส่วนผสมของไดเฟนไฮดรามีน รวมทั้งครีมและเจลด้วย
• แอลกอฮอล์
• Diazepam (Valium) และยากลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) ที่ใช้รักษาความวิตกกังวล อาการชัก และอาการอื่น ๆ
• ยาระงับประสาท ยานอนหลับ ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาระงับประสาท และยาอื่นๆ ที่ช่วยเรื่องซึมเศร้า ผ่านระบบประสาทส่วนกลาง
• ยาแก้แพ้
• ยาลดความวิตกกังวล หรือช่วยให้นอนหลับ เช่น Alprazolam (Xanax), Lorazepam (Ativan) และ Temazepam (Restoril)
• สารยับยั้งเอนไซม์โมโนเอมีน (Monoamine oxidase) หรือเรียกว่า MAOIs ที่ใช้รักษาอาการซึมเศร้า
• ยาแก้ปวดตามใบสั่งแพทย์

ปฏิกิริยาของยา Diphenhydramine ด้านอื่นๆ

Diphenhydramine และผลิตภัณฑ์ไดเฟนไฮดรามีนอื่นๆ สามารถทำให้เกิดอาการง่วงนอนได้ คุณจึงไม่ควรขับรถ หรือใช้เครื่องจักรกลขณะรับประทานยาอยู่ และไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ในช่วงที่รับประทานยาเพราะจะทำให้ง่วงนอนยิ่งขึ้น

ขนาดยา Diphenhydramine

• ชนิดแคปซูลและเม็ด จะมีไดเฟนไฮดรามีน 25 มิลลิกรัม โดยการรับประทานยาชนิดแคปซูล ห้ามเปิดแคปซูล และควรกลืนทั้งเม็ด
• ชนิดน้ำสำหรับเด็ก จะมีไดเฟนไฮดรามีน 12.5 มิลลิกรัมต่อช้อนชา เวลารับประทานอย่าใช้ช้อนชาในครัวเพื่อวัดปริมาณยา ควรใช้ถ้วย หรือช้อนตวง ที่มาพร้อมกับขวดยา

ขนาดยารับประทานของ Diphenhydramine

• ผู้ใหญ่และเด็กที่มีอายุมากกว่า 12 ปี ใช้ 25-50 มิลลิกรัม ทุกๆ 4 ถึง 6 ชั่วโมงเมื่อมีอาการ
• เด็กวัย 6-11 ใช้ 25 มิลลิกรัม ทุก 4-6 ชั่วโมงเมื่อมีอาการ
• สำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี ควรปรึกษาแพทย์

การใช้ยา Diphenhydramine เกินขนาด

การใช้ยา Diphenhydramine เกินขนาด อาจทำให้เกิดอาการตื่นเต้นมากเกินไป มองเห็นไม่ชัด ภาวะชักสับสน ปัสสาวะขัด และสูญเสียการรู้สึกตัว ซึ่งอาจเป็นอันตรายได้ โดยเฉพาะเด็กเล็ก จึงควรเก็บยาไว้ในที่ปลอดภัยห่างไกลจากเด็ก

ข้อควรระวังการใช้ยา Diphenhydramine

• ใช้ยา Diphenhydramine ตามปริมาณที่แพทย์สั่ง หรือปฏิบัติตามคำแนะนำข้างขวด
• ห้ามใช้ยา Diphenhydramine มากกว่า 6 ครั้งในระยะเวลา 24 ชั่วโมง
• หากคุณลืมรับประทานยาตามเวลากำหนด ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่หากเป็นเวลาที่ใกล้กับการใช้ยาครั้งถัดไป ให้รับประทานยาข้ามมื้อที่ลืม ไม่ควรเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่าเพื่อชดเชยรอบที่ขาด