น้ำคาวปลา (Lochia) คือของเหลวที่ขับออกจากช่องคลอดในระยะหลังคลอดบุตร มาจากแผลภายในโพรงมดลูกบริเวณที่รกเคยเกาะอยู่ ลักษณะเป็นเลือดปนกับเมือกของเหลว
ส่วนประกอบของน้ำคาวปลานั้นมีทั้งเม็ดเลือดแดง เมือก (Mucus) เม็ดเลือดขาว และเยื่อบุมดลูกที่สลายหลุดออกมา
น้ำคาวปลาจะเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพของแผลที่มีการซ่อมแซม และจะค่อย ๆ หมดไปภายใน 4–6 สัปดาห์หลังคลอด โดยแบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่
- Lochia rubra ออกมาในระยะ 3–5 วันแรกหลังคลอด มีลักษณะเป็นสีแดงเข้ม คล้ำ ๆ ประกอบด้วยเลือด เมือก และเศษรก
- Lochia serosa เป็นระยะถัดจาก Lochia rubra จะออกมาจนถึงประมาณวันที่ 10 หลังคลอด สีจะจางลง กลายเป็นสีชมพูหรือน้ำตาล และค่อย ๆ กลายเป็นสีเหลืองใส ลักษณะเป็นเลือดจาง ๆ มีมูกปน เพราะในช่วงนี้ น้ำคาวปลาจะประกอบด้วยน้ำเหลือง เยื่อเมือก เม็ดเลือดแดง และเม็ดเลือดขาว
- Lochia alba ขับออกมาหลังคลอดวันที่ 10 เป็นต้นไป ลักษณะเป็นสีเหลืองขุ่น ๆ หรือสีขาว เนื่องจากปริมาณเม็ดเลือดแดงลดน้อยลง แต่มีเม็ดเลือดขาว ไข เมือก และเซลล์บุผนังช่องคลอดเพิ่มมากขึ้น เมื่อครบ 6 สัปดาห์หลังคลอด ปริมาณจะค่อย ๆ ลดน้อยลงจนแห้งสนิท
โดยปกติ กลิ่นของน้ำคาวปลาจะคล้าย ๆ กับประจำเดือน หากมีกลิ่นเหม็นเน่า อาจแปลว่าติดเชื้ออะไรบางอย่างได้
น้ำคาวปลาแบบไหนที่ผิดปกติ
น้ำคาวปลา คือภาวะปกติที่สาว ๆ หลังคลอดหลายคนต้องเจอ แต่น้ำคาวปลาแบบผิดปกติที่ควรรีบไปพบแพทย์ก็มีเหมือนกัน เช่น
- น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็นเน่า พร้อมกับปวดมดลูกมาก และอาจมีไข้ร่วมด้วย แสดงถึงการติดเชื้อ
- น้ำคาวปลามีปริมาณมาก หากสวมใส่ผ้าอนามัยรองรับไว้ ก็ต้อคอยเปลี่ยนทุก ๆ 1 ชั่วโมง ร่วมกับน้ำคาวปลามีสีแดงสด มีก้อนเลือด หรือลิ่มเลือดออกมา ซึ่งถือว่าเป็นภาวะเลือดออกผิดปกติ อาจมีสาเหตุมาจากการรับประทานยาขับเลือด การมีชิ้นส่วนของรกค้างอยู่ในมดลูก การติดเชื้อในเยื่อบุโพรงมดลูก หรือความผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด
- น้ำคาวปลาจางไปแล้ว แต่กลับมามีสีแดงสดอีกรอบ
- มีน้ำคาวปลาออกมาในปริมาณมาก ร่วมกับมีอาการเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ และหัวใจเต้นเร็ว
มีน้ำคาวปลา ดูแลตัวเองอย่างไรได้บ้าง
ในช่วงที่มีน้ำคาวปลา คุณแม่หลังคลอดควรดูแลตัวเองตามคำแนะนำต่าง ๆ เหล่านี้
- รักษาความสะอาดของร่างกาย ดูแลอวัยวะเพศให้สะอาด ไม่อับชื้น
- เปลี่ยนผ้าอนามัยตามความเหมาะสม เพื่อไม่ให้หมักหมม อับชื้น จนอาจก่อให้เกิดการสะสมเชื้อโรคต่าง ๆ ได้
- ไม่แช่อ่างน้ำหรือว่ายน้ำ เนื่องจากปากมดลูกยังเปิดอยู่ อาจทำให้น้ำเข้าไปในโพรงมดลูกและเกิดการติดเชื้อได้
- ควรงดการมีเพศสัมพันธ์ช่วงหลังคลอด อย่างน้อย 3 เดือน
- ควรสวมใส่เสื้อผ้าสบาย ๆ ไม่ควรใส่กางเกงรัดรูป เพราะอาจทำให้เกิดการอับชื้นสะสมได้
- หลีกเลี่ยงการทำงานหนักและยกของหนัก
บรรดาคุณแม่หลังคลอดที่มีน้ำคาวปลาจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อมาก การดูแลรักษาความสะอาดจึงเป็นสิ่งสำคัญ นอกจากนี้ยังต้องหมั่นสังเกตลักษณะน้ำคาวปลา รวมถึงอาการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นด้วย
หากมีความผิดปกติใด ๆ ควรรีบพบแพทย์ทันที ป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่รุนแรงตามมา เพื่อสุขภาพของร่างกายและน้องสาวที่แข็งแรง
ไม่ว่าจะเป็นสาว ๆ วัยไหน ก็อย่าลืมดูแลตัวเอง ปรึกษาคุณหมอ ปลอดภัย อุ่นใจกว่า คลิกดูแพ็กเกจตรวจภายในที่ HDmall รวบรวมไว้ให้ หรือลองเข้ามาดูแพ็กเกจดี ๆ กันเลย
- แพ็กเกจฉีดวัคซีน HPV มีส่วนลด ครบครัน ใกล้บ้าน (ผู้ชายก็ฉีดได้เหมือนกันนะ!)
- แพ็กเกจตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก
เขียนบทความและตรวจสอบความถูกต้องโดย พทป. บุญศิริ คณะภักดิ์
